Yerel Dış Politikanın temelleri

76  Yerel Dış Politikanın temelleri
ikisinin karşılıklı ilişkisini ifade etmek için türetilen “küyerelleşme/
glokalleşme”dir. Ancak, küreselleşme-yerelleşme olgusunun, birçok 
yazarın ifade ettiği gibi idarî yerindenleşmenin esas temelini oluş-
turduğu veya onu tetiklediği yöndeki iddialar, yukarıda demokratik-
leşme ile ilgili yapılan değerlendirmelerle reddedilmişti. Dolayısıyla 
(bu kavramı idarî yerinden yönetimin gelişmesi ve yerel yönetim ile 
ilgili uluslararası kurumların ortaya çıkması olguları ile ilişkilendir-
meden), küyerelleşme için yapılan en uygun açıklama, küreselleşme 
sürecinin yerele etkisi ve yerelde yansıması, yerel değerlerin de kü-
resele yansımasıdır.
Bu yaklaşıma göre küyerelleşme, toplumlar-aşırı fikir ve kurumla-
rın mekânda (mesela yerelde) büründükleri özel şeklidir.
 (http://www.
sociology.emory.edu/globalization/glossary.html#G, 20.06.2012)
 Ro-
bertson, küreselleşmeyi dünyanın küçülmesine bağlı olarak yerelliğin 
yeniden üretilmesi ve içerilmesi biçiminde tanımlar ve, genel küresel-
leşme fikrinin küresel ve yerel bağlantılarına ve sorunlarına değine-
rek, küreselleşme kavramı yerine aslında “küyerelleşme” kavramının 
kullanılmasının daha yerinde olacağını savunur (Coşkun, 2009:343). 
Küyerelleşme, küresel fırsatlarla yerel çıkarların birleşmesi anlamına 
gelip; küresel perspektiflerin yerel şartlara uyumu ve küresel sorunla-
rın çözümünde yerel aktörlere daha önemli rol biçmek suretiyle sos-
yo-ekonomik açıdan daha dengeli bir dünyanın kurulmasını amaçla-
maktadır. Küyerelleşme, özellikle internetin ve diğer medyanın temas 
haline  getirdiği  “küresel”  (çokuluslu  şirketler,  uluslararası  terör,  eğ-
lence sanayii, CNN, internet…) ve “yerel” (mekân, mahalle, şehir ve 
etnisite idraki ve kimliğin diğer geleneksel kaynakları) gibi iki düzlem 
arasında daha dinamik ve çift yönlü ilişkileri kastetmektedir (Stroupe, 
2000; Roldan, 2010:5,6).
3.1.5. Yerelin uluslararasılaşmanın Zemini için 
Önerme: “Demokraselleşme” 
Son onyıllarda ulusal, yerel ve uluslararası  yapıların ve bunların 
kendi aralarındaki ilişkilerinin çeşitli dönüşümleri geçirmelerinin al-
tında  yatan  iki  temel  faktörünün,  demokratikleşme  ve  küreselleşme 
olduğu söylenebilir. Bu iki olgu birbirinden farklı süreçlerdir, ancak 
doğal  olarak  bunlar  birbirini  etkilemektedir.  Commoner’in  “Ekoloji 

---

Yerel Dış Politikanın temelleri   77
Kanununda” ifade edildiği gibi “herşey herşeye bağlı” (
everything is 
connected  with  everything  else.  http://en.wikipedia.org/wiki/Barry_
Commoner,  23.06.2012)  olduğuna  göre,  küreselleşmenin  sağladığı 
bilgi ve fikir akışının, demokratikleşmenin kendi dinamikleri üzerinde 
gelişmesine 
araçsal destek verdiği değerlendirilebilir. Demokratikleş-
menin ise küreselleşmenin engelsiz bir şekilde işlemesini kolaylaştır-
dığı söylenebilir. Bu iki olgunun müşterek etkisi üzerinde durulacaktır.
Demokratikleşme ve küreselleşme gibi iki olgunun yerel yönetim-
ler  üzerindeki  kümülatif  etkisi, 
demokraselleşme
34
  gibi  bir  terim  ile 
ifade  edilebilir  (Daoudov,  2010b).  Demokraselleşme  ortamında,  bir 
yandan  demokratikleşme  ile  merkeziyetçilik  azalmakta;  yetki  alan, 
karar veren veya bu süreci etkileyen demokratik yapılar hem ulus-üs-
tü  düzeyde  hem  de  ulus-altı  düzeyde  çoğalmaktadır.  Küreselleşme 
ile  ise,  birbirinden  uzakta  bulunan  aktörlerin  iletişimi  ve  etkileşimi 
kolaylaşmakta,  bunların  birbirleri  üzerindeki  nüfuz  etme  imkânları 
ve araçları çoğalmakta, fiilî etkileri artmaktadır. Bu iki olgu, birbirini 
etkilemekte  ve  birbirini  hızlandırmaktadır.  Misalen  küreselleşmenin 
demokratikleşmeye şöyle bir etkisi vardır: demokratikleşme ile ortaya 
çıkan  yapıların,  küreselleşme  sayesinde  çok  uzakta  olan  yapılar  ile 
etkileşimi  kolaylaşmaktadır.  Öte  yandan,  demokratikleşmenin  küre-
selleşmeye  etkisi  şu  şekilde  örneklendirilebilir:  bir  yandan,  demok-
ratikleşen  ortam  küreselleşmenin  işlemesine  izin  vermekte  (internet 
kullanımının, web site açmanın serbestleşmesi; seyahat özgürlüğünün 
tanınması, vize rejimlerinin yumuşatılması vb.), diğer yandan demok-
ratikleşme, küreselleşme araçlarının sayesinde daha yoğun bir şekilde 
gelen yenilikçi fikirlerin uygulanmasına cevaz verebilmektedir.
Demokratikleşme ve küreselleşme gibi iki paralel olgu arasındaki 
ilişki  ve  karşılıklı  etki  birçok  araştırmaya  konu  olmuştur  (Milner  ve 
Mukherjee, 2009; Ward, 2002; Xu, 2005; Rudra, 2005). Bunların bul-
guları da, küreselleşmenin ve demokratikleşmenin (en azından bir öl-
çüde) birbirini etkilediği yönündedir. Hatırlanırsa, Huntington (1991) 
da 3. demokratikleşme dalgasının temel faktörleri arasında dünyadaki 
ekonomik büyümeyi saymıştı. 
Bu iki olgunun yerel yönetimlerin uluslararasılaşmasına etkisi ele 
alınacak olursa, demokratikleşme ve onun sonucu olarak yerindenleş-
34  İngilizce 
democrabalization, Fransızca democrandialisation karşılıkları, İngilizce tez özeti için 
ve ileride bu dillerde yapılacak çalışmalar için önerilmektedir. 

---

78  Yerel Dış Politikanın temelleri
me süreci ile (yurtdışı ilişkilerini geliştirme yetkisi de dâhil olmak üze-
re) yetki ve kaynakları artırılan; küreselleşme ile karşılıklı etkileşimi, 
bağımlılıkları ve iletişim imkânları fazlalaşan yerel yönetimler, bu iki 
olgunun müşterek etkisiyle, yani 
demokraselleşme olarak adlandırılan 
bir süreç içerisinde uluslararasılaşmaktadır. 
Yerel  yönetimlerin  uluslararasılaşması  olgusu;  a)  ülke  sınırlarını 
aşan (ekonomik, sosyal, kültürel, ekolojik…) meselelerin ve ilişkile-
rin  yerel  yönetimleri  artan  yoğunlukla  doğrudan  etkilemesini  ve  il-
gilendirmesini,  ve  aynı  zamanda  b)  yerel  yönetimlerin  bu  duruma 
adapte olmak amacıyla ülke sınırlarını aşan politikaları geliştirmesini 
ve uluslararası aktörler ile ilişkiye girmesini anlatmaktadır. A faktö-
rünü  besleyen  küreselleşme  ise,  B  faktörünün  zeminini  oluşturan, 
buna  siyasî,  idarî  ve  hukukî  çerçeve  sağlayan  demokratikleşmedir. 
A davettir, B icabet etme yetkisi ve kapasitesidir. Başka bir ifade ile, 
demokratikleşme yerelin uluslararasılaşmasını meşrulaştırmakta, kü-
reselleşme ise kolaylaştırmaktadır. 
Böylece  demokraselleşme 
ortam,  yerelin  uluslararasılaşması  ise 
sonuçtur. Şöyle ki, görev dairesi “mahallî müşterek ihtiyaçları” kar-
şılamak ve yerel demokrasiyi uygulamak olan yerel yönetim, farz-ı 
misal, küreselleşmenin var olmadığı bir ortamda dış dünya ile gayet 
sınırlı bir temas içinde olurdu. Zira haberleşme araçlarının kıtlığı ne-
deniyle, dünyadaki gelişmeler ve uygulamalar hakkında bilgilerin ve 
yeni fikirlerin akışı sınırlı olur; ulaşım imkânlarının yavaşlığı ve paha-
lılığı nedeniyle dışarıdaki muadilleri ile “sıcak” temas içinde olması 
veya, misalen, uluslararası göç alması sınırlı kalır; ekonomik değerle-
rin sirkülasyonunun düşüklüğü nedeniyle yerel ekonominin başka ül-
kelerdeki ekonomilerle etkileşimi gelişmez, ayrıca birtakım değerleri 
çekmek için uzaktaki şehirlerle rekabete girişmelerine gerek olmazdı. 
Diğer  yandan  ise  küreselleşmenin  etkileri  mevcut  olsa  dahi,  de-
mokratik yetkilendirme olmasa, yerel yönetim bu etkilerle baş etmek 
için  çözümü  sadece  merkezî  idareden  beklerdi.  Zira  bu  sorunlarla 
uğraşmak  veya  bu  fırsatları  değerlendirmek  için  politika  geliştire-
mez, buna malî ve idarî kaynak ayıramazdı. Yani, dünya ile etkileşim 
konusunda  demokratik  yetkilendirme  olmadan,  yerel  yönetimlerin 
uluslararası  bir  rol  üstlenmelerine  ve  yurtdışı  faaliyetleri  yürütmele-
rine  imkân  yoktur.  Demokrasinin  gelişmediği  ve  yerel  yönetimlerin 
yetkilendirilmediği aşırı merkeziyetçi ülkelerde tüm küreselleşmenin 

---