riladi. Binoning ichki diagonallari ham o lc h a n ib olinadi, tarh -
n in g o lch am larin i yanada aniqlashtirish u chun xona o ‘rtasidan
k a n o p ip + - 0,00 balandligida o lk azilib , tashqi tom ondan
h a m biror bino yoki daraxtga tortiladi. Ana shu tortilgan kanop
ip yordam ida barcha o lc h a m la r o ‘lchab chiqiladi.
Bino old ko‘rinishidagi asosiy tarz
chizm asida barcha shakl-
lar: eshik, deraza, zina, karniz, to m lar va devor yuzasidagi
bezaklar chizib olinadi. Binodagi arxitekturaviy shakllarning joy-
lashish tartibi, badiiy va konstruktiv jihatlarini yaxlit bir butun-
likka keltirib aks ettirilishi o ic h o v ishida m uhim o ‘rin tutadi.
B ino atrofida joylashgan boshqa inshoot va tevarak atrofidagi shakl-
lar bilan bog lab , ularning oraliq o ic h a m la ri ham o lc h a b oli
n ad i. Binoning peshtoq va ravoqdor tokchaband qismlaridagi
o icham lari ham triangulatsiya uslubida olchanadi. Ya’ni ravoqlarda
bir n ech a nuqtalar belgilanib, kanop ip tortilgan nol chiziglga
nisbatan o lch o v lar olinadi. Olingan o lc h o v la r yordam ida ravoq
yoki ichki gumbazning
shakllari nuqtalarga asoslanib, egri sirt
shakl chizm asi aniqlashtirilib chiziladi. Asosiy old tarz bilan bir
qatorda yon tarz va orqa tarz ko‘rinishiari ham chizilib, o lch am lar
o lc h a b chiqiladi. Talafot ko‘rgan joylar, yorilgan, tushib ketgan
jo y la r belgilanib chizib ko‘rsatiladi.
Q irqim kesilayotgan asosiy devor
konstruksiyasi va undagi
fundam ent, sokol, deraza, tokchalar, eshik va karnizlam ing profil
kesm a ko'rinishlari. ichki tom ondagi pol qismi, shift kabilar
qalin chiziqlar bilan chiziladi. Qirqimga tushm aydigan ba'zi shak-
Ilar z in a . ustun, tokcha, devor yuzasidagi bezak, ravoq, toqi
k ab ilar ingichka chiziqlar bilan chizib ko‘rsatiladi. Binoning qir-
qim in i binoga kiraverishdagi zina joylashgan yerdan ko‘rsatish
m aqsadga muvofiq, chunki zina orqali bino yer sathidan qancha
balandlikda joylashgani aniq ko'rinadi. Qavatlararo binoning kon
struktiv holati ichki zinalar bilan b o g lan g an holda chizm alarda
yaqqol ko‘rinadi. O ic h o v ishlarida barcha o lc h a m la r + -0,00
c h iz ig l binoning qayerida belgilangan bo Isa , o ‘sha belgilangan
jo y d a n barcha o lc h a m la r olinishi shart.
S h ift tarh i chizmasi bino tarh i bilan
bir xil o lc h a m g a ega,
b u n d a shiftda joylashgan konstruktiv shakllar ustun to 'sin , qosh.
karniz va boshqa shakllam ing ichki va tashqi proyeksiyasi chizib
ko‘rsatiladi.
Torn tarhi h am asosiy bino tarhi kabi chizib olin ad i, to m -
ning asosiy tashqi devorlardan tu rtib chiqqan shakU ar ham
o ‘lchanib, uning nishabi strelka orqali ko'rsatiladi. Y om gkir suv-
lari b ir joyga t o kplanib oqib chiqib ketish u ch u n m o ‘ljallab
o ‘rnatilgan tarn o v o ‘rni ham chizm ada ko ‘rsatiladi. Shifer,
cherepitsa, tunuka kabi m ateriallar yopilmasi grafik uslubda rang
yoki tu sh bilan k o ‘rsatilishi m um kin, chizm aning um um iy
o klcham lari mm da ko‘rsatiladi.
Bino tom i egri sirtli yoki gum baz shaklida yopilgan bo ‘lsa,
bu holda + -0 ,0 0 (nol) chiziq belgisi tom ning ustki qism ida bel-
gilanib, gum baz asosiga reyka vertikal o km atilib.
reyka b ir necha
bo ‘laklarga bo'linib chiqiladi va b o ‘lak oraliqlari o ‘lch ab olinadi,
so‘ngra tashqi gum bazning egri sirt oraliq masofalari o ‘lch ab oli
nadi. Shu tartibda gumbaz ichki o'lcham lari ham + -0 ,0 0 nuqtaga
nisbatan o ‘lchov!ar aniqlanadi, bunda triangulatsiya, y a ’ni uch-
burchak usulda o4cham lar o ‘lchanadi.
B inoning bosh tarhi M l: 100; M 1:200; kabi m asshtablarda
ko‘rsatilishi mumkin.
Binoning badiiy bezak qismidan olingan lavhalarini yupqa kalka
qog‘ozga qora qog‘oz yordam ida ko‘chirm a nusxasi olinadi, yoki
ustidan chizib olish m um kin. Bezaklar o ‘yma, b o 'rtm a yoki de-
vor yuzasida silliq koshinkor bilan ishlangan n aq sh lar bo'lishi
mumkin. Bezaklar hajmi va ranglarining asl holati k o 'ch irm a nus-
xaga yozib olinadi. Masshtabga solinib oq qogLozga chizilgan chiz
m alar planshetda kom ponovka qilinib, qalam da chiziladi. Bino
chizm alari t o i i q chizib b o klingandan so‘ng ustidan q o ra tush
yuritiladi.
Soyalar qurilib, tu sh yoki rang bilan u n in g hajmi
ko‘rsatiladi. Binoning asl holatini ranglar bilan ko‘rsatish maqsadga
muvofiq, chunki binoning ichki va tashqi holati y aq q al nam oy-
o n bo'ladi. C hizm alardagi tarh va bosh tarhlari m m d a , asosiy
tarz yon tarz va qirqim chizm a o ‘lchamlari m da yoziladi.
Dostları ilə paylaş: