Yodgorliklarini

Isitish 
va ventilatsiya tarmogHni loyihalashdagi xususiyatlar.
Tarixiy obidaga o ‘rnatiladigan h ar qanday m uhandislik jihozi 
o'zining tashqi ko ‘rinishi bilan obidaning interyeriga m os tu - 
shishi, uning konstruksiyalari bilan uyg'unlashib ketishi zarur. 
Zam onaviy am aliyotda qo ‘llanayotgan isitish tarm og'i m e'm oriy 
obidalarda turli xil isitish vositalaridan foydalanadi. Buiardan eng 
ko‘p qo ‘llanilayotgani — bu issiq, suv yordamidagi m arkazlash- 
gan isitish tarm o g ‘i yoki organik yoqilgkilar (ko‘mir, gaz, m a- 
zut) da yoki elektrodda ishlaydigan m ahalliy isitish qurilm ala- 
ridir. Suvdan tashqari xonalarni isitishda issiq havodan hamda elektr 
energiyasidan foydalanish mumkin.
O bidalarni issiq suv yordam ida isitishda bir yoki ikki quvurli 
pastdan uzatuvchi gorizontal isitish tarm og‘i keng qo‘llaniladi. 
Bu sxemaning qulayligi unda oraliq, yopm alam i teshib o‘tadigan 
stoyaklar sonining kamligi va pastdan uzatuvchi magistral qu - 
vum ing interyerda ko ‘rinmasligidir. Magistral quvurni iloji bo - 
richa polga yoki pol osti kanaliga ko‘rinmaydigan tarzda joylash- 
tirish maqsadga muvofiq.
Suv isitish asbobi tarzida ko'proq silliq yuzali va qobirg‘ali 
radiatorlar va konvektorlardan foydalaniladi. Ayrim hollarda isi­
tish shkaflari deb ataluvchi turli qurilm ali (suvli va elektrik) as- 
boblar qo kllaniladi. Bunday asboblar yirik hajm li devoriy surat- 
larga e g a b o ‘lgan obidalarni isitishda keng foydalaniladi. Bunday 
obidalarda “panelli-nurli” isitish tarm og‘i ham qo‘llaniladi. Bun­
da isitish elem entlari pol ichiga joylashtiriladi. Agar obidada eski 
pechkalar yoki o ‘choqlar mavjud b o ‘lsa, zamonaviy isitish as- 
boblari ko‘rinib turm asligi va ortiqcha joy egallamasligi uchun 
o ‘shalar ichiga joylashtiriladi.
Obidalardagi havo haroratidan tashqari nam lik rejimi ham
nazorat ostiga olinishi zarur. Chunki yuqorida ta’kidlaganimizdek, 
obida devorlari va qurilm alarining ichki yuzasida nam lanish ro ‘y 
bermasligi kerak. Buning uchun har bir xonaga tegishli nazorat 
asboblari o ‘m atiladi. 
Barotermogigrometr, termograf,
gigrograflar 
shunday asboblardir.

---

Obidalami havo yordamida isitish
uslubi qadim da ham q o ‘lla- 
nilib kelingan. Masalan, Markaziy Osiyo va turk ham m om lari pol 
ostidan issiq havo yuborilib isitilgan va bu uslub tarixiy ham - 
m om larda h ozir ham saqlanib qolgan. T a’m ir etilayotgan tarixiy 
ham m om larda ana shu uslubni 
saqlab
qolish yoki un d an unum li 
foydalanish chorasini ko‘rish zarur, havo orqali isitish tarm og‘i 
mahalliy va markazlashgan, kanalsiz va kanalli bo ‘lishi mum kin. 
Kanalsiz tarm oqda tl haroratli ichki havo kaloriferda t2 harorat- 
gacha isitiladi va ventilator yordam ida xonaga haydaladi. Bunda 
kalorifer xona
ichiga o ‘rnatiladi, ayrim hollardagina ular obida­
ning eski o'choqlari yoki kaminlari ichiga joylashtirilishi mumkin.
Kanalli tarm oqda kaloriferda isitilgan havo maxsus kanal yor­
damida xonalarga haydaladi va bir tekis tarqaladi. Kaloriferlar isitish 
kamerasida tarm oqni boshqarish va nazorat qilish asboblari h am ­
da 
signalizatsiya uskunalari b'Aan
birga qo ‘shibjoylashtiriladi. Issiq 
havo kanallari, odatda, pol ostidan o ‘tkaziladi, ayrim holiarda 
ularni o ‘rnatishda obidadagi eski mavjud isitish tarm oqlaridan 
foydalaniladi.
K analning havo tarqatuvchi panjaralarining sonini oshirish 
issiq havoning xonalarga tarqalish tezligini kam aytiradi, bu esa 
devoriy naqshii yoki bezakli obidalar uchun o ‘ta m uhim hisob- 
lanadi. Havoning kanaldan chiqish tezligi xonada issiqlikning tekis 
tarqalishini va sirkulatsiyani ta ’m inlashi zarur. Havo haroratini 
zarur darajada saqlab turish kalorifem ing seksiyalaridan qan- 
chasini o ‘chirib yoki ishlatib qo ‘yishga bog‘liq. Havodagi nam lik 
rejimini boshqarish esa qo ‘llash uskunalari yordam ida bajariladi. 
Bu uskunalar havo tarqatuvchi kanallarning havoni xonalarga 
uzatish panjaralari qoshida o ‘rnatiladi.