Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsinin
PREZİDENT KİTABXANASI
————————————————————————————————————————————————————————————————————
14
Quba şəhəri
Quba xanlığı 1806-cı ildə Rusiya qoşunları tərəfindən işğal edildikdən sonra – 1810-cu ildə xanlıq üsuli-
idarəsi rəsmən ləğv edilmiş və xanlığın ərazisi Rusiyanın əyalətinə çevrilmişdir. Quba əyaləti Dərbənd əyaləti
ilə birgə Dağıstan dairəsində birləşdirilmişdir. 1840-cı il 10 aprel tarixli inzibati-məhkəmə islahatından sonra
yaradılan Quba qəzası (Samur dairəsi ilə birlikdə) Dərbənd hərbi dairəsinə daxil edilmişdir. 1846-cı il inzibati-
ərazi bölgüsü nəticəsində Quba əyaləti yeni yaradılmış Dərbənd quberniyasının tərkibində qalmışdır. Dağıstan
vilayətinin idarə edilməsi haqqında 1860-cı il 5 may tarixli Əsasnaməyə görə Dərbənd quberniyası ləğv
olunmuş, Quba qəzası Bakı quberniyasının tərkibinə daxil edilmişdir. Qəzanın
mərkəzi Quba şəhəri idi.
Quba şəhərinin gerbi 21 may 1843-cü ildə təsdiq olunmuşdur.
Gerbin təsviri:
Gerbin ikiyə bölünmüş qalxanvari lövhəsinin yarıdan yuxarı hissəsi Kaspi
vilayətinin gerbindəki təsvirlərin eynidir: 1-ci hissədə pələng, ikinci hissədə
yerdən çıxıb alovlanan qaz dilimləri təsvir olunmuşdur. 3-cü yaşıl sahədə
dənizçilər üçün mayak kimi xidmət edən Beşbarmaq dağı və Xəzər dənizini
simvolizə edən mavi dalğalı kəmər təsvir olunmuşdur. 4-cü yaşıl sahədə təsvir
olunmuş üç taxıl sünbülü bu ərazidə çörəyin bolluğundan xəbər verir.
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsinin
PREZİDENT KİTABXANASI
————————————————————————————————————————————————————————————————————
15
Lənkəran şəhəri
Lənkəran xanlığı 1813-cü ildə rus qoşunları tərəfindən işğal olunmuşdur və Gülüstan müqaviləsi ilə
Rusiyanın tabeçiliyinə keçmişdir. İşğaldan sonra bir müddət xanlıq üsuli-idarəsi saxlanılmışdır. 1826-cı ildə
Lənkəran xanlığı ləğv edilərək əvəzinə başda komendant olmaqla Talış əyaləti yaradılmışdır. 1840-cı il inzibati-
ərazi islahatı nəticəsində Talış əyalətinin əsasında Lənkəran qəzası yaradılmışdır. Lənkəran qəzası 1841-1846-cı
illərdə Kaspi vilayətinin tərkibinə daxil olmuşdur. 1846-cı il 14 dekabr tarixli fərmanla Şamaxı quberniyası
təşkil edildikdə, onun tərkibinə qatılmışdı (1859-cu il Şamaxı zəlzələsindən sonra mərkəzi Bakıya
köçürüldüyündən Bakı quberniyası adlandırılmışdı). Qəzanın mərkəzi Lənkəran şəhəri idi. Qəza Səbican,
Lənkəran, Ərkivan məntəqələrindən və Muğan pristavlığından ibarət idi. Burada qəza idarə sistemi fəaliyyət
göstərirdi.
Lənkəran şəhərinin gerbi 21 may 1843-cü ildə təsdiq olunmuşdur.
Gerbin təsviri:
Gerbin ikiyə bölünmüş qalxanvari lövhəsinin yarıdan yuxarı hissəsi Kaspi
vilayətinin gerbindəki təsvirlərin eynidir: 1-ci hissədə pələng, ikinci hissədə
yerdən çıxıb alovlanan qaz dilimləri təsvir olunmuşdur. Aşağıdakı üçüncü yaşıl
sahəsində təsvir olunan gümüş sandıq bolluq-bərəkət rəmzidir. Sandığın hər iki
tərəfində qıvrılan ilan rəsmi Muğan düzündə ilanların çox olmasından xəbər
verirdi.
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsinin
PREZİDENT KİTABXANASI
————————————————————————————————————————————————————————————————————
16
Naxçıvan şəhəri
Naxçıvan xanlığı Rusiya-İran müharibəsi zamanı 26 iyul 1827-ci ildə rus qoşunları tərəfindən işğal
olunmuş və 1828-ci il Türkmənçay müqaviləsinə əsasən Rusiyaya ilhaq edilmişdi. İşğaldan sonra çar
Rusiyasının İrəvan və Naxçıvan xanlıqlarının ərazisində yaratdığı "Erməni vilayəti"nin tərkibinə (1828-1840)
əyalət şəklində daxil edilmişdi. Naxçıvan qəzası 10 aprel 1840-cı ildə təsdiq olunmuş inzibati islahat haqqında
“Zaqafqaziya ölkəsinin idarəçiliyi üçün təsisat” adlı qanun əsasında yaranmışdır.
Əvvəlcə Gürcü-İmereti quberniyasının, 1849-cu ildən isə İrəvan quberniyasının
tərkibinə daxil olmuşdur. Naxçıvan şəhəri xanlıqlar dövründən sonra da əyalət,
sonra isə qəza mərkəzi olmuşdu. 1918-ci ildə erməni-daşnak quldurlarından
qorunmaq məqsədilə bölgədə Araz-Türk Respublikası yaradılmışdı. 1920-ci il
aprelin 28-də Bakıda sovet hakimiyyətinin elan edilməsindən üç ay sonra
Naxçıvanda da sovet hakimiyyəti qurulmuşdur. 1924-cü il fevralın 9-da Naxçıvan
Muxtar Sovet Sosialist Respublikası yaradıldıqda Naxçıvan onun mərkəzi oldu.
Naxçıvan şəhərinin gerbi 21 may 1843-cü ildə təsdiq olunmuşdur.
Gerbin təsviri:
Qalxanvari gerbin ikiyə bölünmüş yuxarıdan 1-ci qızılı sahəsində zirvəsində
Nuhun gəmisini simvolizə edən Ağrı (Ararat) dağı təsvir olunmuşdu. Gerbin
yuxarıdan ikinci qızılı sahəsində mavi dalğalı kəmər Qara dənizi simvolizə edirdi. Bu sahələrin üstündə gümüş
fonda əlində nizə süvari təsvir olunmuşdu. Gerbin yuxarı hissəsi Gürcü-İmereti quberniyasının gerbinin
təsvirindən götürülmüşdü. Gerbin yarıdan aşağı hissəsindəki qırmızı rəngli sahədə nizə və üç qızıl oxluq
yerləşirdi.