4.
Tarixiy maktabning asosiy vakillari kimlar? Ular haqida ma’lumot bering.
5.
K.Knisning tarixiy maktab rivojiga qo‘shgan
hissasi va uslubiyatini
tushuntirib bering.
6.
Insoniyat taraqqiyotining B.Gildebrand taklif etgan tizimi qaysi xususiyatlari
bilan ajralib turadi?
7.
Tarixiy maktabning iqtisodiyot fani rivojiga qo‘shgan hissasi va yo‘l qo'ygan
kamchiliklari haqida gapirib bering.
8.
XIX asming 70-yillarida shakllangan qaysi nazariy maktablami N bilasiz?
9.
G.Shmoller va L.Brentanoning iqtisodiy mavzudagi asosiy asarlari va
uslubiyati haqida gapirib bering.
10.
«Ijtimoiy-siyosat» uyushmasining asosiy vazifalari nimadan iborat?
11.
V.Zombart va M.Vebeming asosiy iqtisodiy asarlari qaysilar?
12.
Eng yangi tarixiy maktab yoki ijtimoiy yo‘nalish nazariy maktabining asosiy
xususiyatlari nimalardan iborat?
Klassik iqtisodiy maktabg’a muxolif G’’oyalarning’ vujudg’a kelishi
Reja
1.
XIX asrning’ II-III chorag’idag’i ijtimoiy iqtisodiy vaziyat
2.
Ang’liyadag’i namoyondalarining’ G’’oyalari
3.
Franstiyadag’i namoyondalarning’ G’’oyalari
1.
XIX ASRNING’ II-III ChORAG’IDAG’I IJTIMOIY IQTISODIY VAZIYaT
XVIII-XIX asr boshlaridag’i sanoat to’ntarishi
katta ijtimoiy-iqtisodiy
o’zg’arishlarg’a olib kelish bilan birg’a, A. Smit ta’limotini turlicha tanqid qiluvchi
nazariy maktablarni shakllanishig’a etarli zamin tayyorladi. Bu nazariy maktablar
umuman klassik iqtisodiy maktabg’a muxolif bo’lib uch asosiy yo’nalishda:
iqtisodiy romantizm,
xayoliy sostiolizm, nemis tarixiy maktabi (ijtimoiy-tarixiy)
yo’nalishida rivojlandi. Bularning’ asosiy vakillari klassik iqtisodiy maktabg’a
qarshi chiqish bilan birg’a ulardan o’zg’acha jamiyatning’ nisbatan ideal ijtimoiy-
iqtisodiy tuzilish modelini taklif qildilar.
Ma’ruzaning’ shu va keying’i soatlarida klassik iqtisodiy maktabg’a qarama-
qarshi G’’oyalarning’ ba’zilari bilan yaqindan tanishamiz.
Kapitalistik rivojlanishdan orqada qolg’an va mayda tovar ishlab chiqarish
ustun bo’lg’an sharoitda sanoat to’ntarishi davrig’a kirayotg’an mamlakatlarda bu
tuzumni tanqid qilib, ung’a mayda ishlab chiqaruvchilar
manfaatini nisbatan
berg’an iqtisodchilarni paydo bo’lishi tabiiy bir xol edi. Mayda ishlab
chiqaruvchilar nazaryotchilar klassik iqtisodiy maktabg’a ҳam, ҳayoliy-
sostialistlarg’a ҳam bab-barovar teng’ qarshi turuvchi iqtisodiy ta’limotni ilg’ari
surishg’a intildilar. Ular kapitalistik jamiyatning’ mayda
tovar ishlab chiqarishni
sqib chiqarish yollanma meҳnatni keng’aytirish bilan boG’’liq bo’lg’an ko’pg’ina
belg’ilarini tanqid qilib, xususiy mulkchilikni soҳibkorlik erkinlig’ini
yoqlab
chiqadilar.
XIX asrning’ 1- chorag’ida iqtisodiy ta’limotlarda, shuning’dek, ilk bor
ishchilar sinfining’ aҳvoli asosiy muammo qilib ajratib ko’rsatila boshlandi. Chunki
aynan mana shu davrdan boshlab sanoat ishchilari rasman shakllandi va ularg’a xos
muammolar ko’zg’a tashlana boshlag’an edi.