Germaniyadagi tarixiy maktab Reja
Yüklə 431,19 Kb. Pdf görüntüsü
|
| 2.
ANG’LIYaDAG’I NAMOYoNDALARNING’ G’’OYaLARI Ing’liz iqtisodchisi Tomas Robert Maltus demog’rafiya muammolari to’G’’risida birinchilardan bo’lib fikr yuritg’an bo’lmasa-da, «Nufus nazariyasi»ni ilk bor u yaratdi. Bu muammo bo’yicha barcha munozaralarda uning’ nomi birinchilardan tilg’a olinadi. Masalan, Aristotel (m.a. 384-322) « Siyosat » asarida aҳolisi kam sonli mamlakatni ideal davlat deb ҳisoblag’an, chunki shunda sostial g’armoniya bo’ladiki, aҳoli me’yordan ko’p bo’lsa sostial ziddiyat kelib chiqadi. T. Maltus U nikoҳ to’G’’risida qonun taklif etg’an, unda erkaklarg’a 37, ayollarg’a 18 yoshg’acha farzand qurish taqiqlang’an, uning’cha aҳoli ko’plig’i er etishmaslig’ig’a olib keladi va u qashshoqlikka maҳkum etiladi. F.Kene (1694-1774) « Aҳoli » (1756y.) maqolasida insonlar «boylik» manbai ekanlig’ig’a ancha yaqin fikrlarni ilg’ari surdi. « Mamlakatning’ buyuklig’i uning’ aҳolisi bilan », deg’an edi u. Aҳoli maҳsulot ishlab chiqarishni ko’paytirib, odamlar meҳnatidan foydalanish masalalari davlatning’ bosh iqtisodiy siyosati ob’ekti bo’lishi kerak. Bu fikr A.Smit tomonidan rivojlantirildi. V.Petti ҳam aҳolini ayniqsa uning’ meҳnat qiladig’an qismini uluG’’lag’an, boylik yaratuvchi deb ҳisoblag’an, birinchi bo’lib «insoniy kapital» tushunchasini kiritg’an. T.R.Maltus (1766-1834) dvoryan oilasida tuG’’ildi, 1788 yil Kembridj universitetini bitirg’ach, qishloq ruҳoniysi sifatida ishlay boshladi, iloҳiyot fanidan ilmiy darajag’a eg’a bo’ldi. 1807 yildan boshlab «Ost-Ind» kompaniyasi kollejida siyosiy iqtisod professori lavozimida lekstiyalar o’qidi. Diqqatg’a sazovor tomoni shundaki, Maltus ancha kech, 39 yoshida turmush qurdi, uch uG’’il va bir qiz otasi bo’lg’an. Ag’ar obrazli aytadig’an bo’lsak, o’z ta’limoti va takliflarig’a amal qilg’an. Taniqli iqtisodchi D.Yum va boshqalar bilan do’st bo’lg’an. T.Maltus yashag’an davr Ang’liyada sanoat inqilobi amalg’a oshayotg’an yillar bo’lib, qayta ishlab chiqaruvchilar ommaviy qashshoqlashdi, ishsizlar armiyasi ko’paydi, ishchilarning’ iqtisodiy aҳvoli tobora yomonlashdi. Xuddi shu ҳolatlarg’a baҳo berish, uni izoҳlash, bu aҳvolning’ sababi nimada ekanlig’ini tushuntirish Maltusg’a nasib etdi. Uning’ asosiy asarlari quyidag’ilar: « Yüklə 431,19 Kb. Dostları ilə paylaş:
|