GiGİyena-profilaktik təbabəTİN Əsasidir
Yüklə 268,04 Kb. Pdf görüntüsü
|
16 sentyabr 2016-cı il http://www.amu.edu.az 7
Əntiqə xanın 1952-ci il fevralın 3-də qədim Gəncədə ziyalı ailəsində anadan olmuşdur. Orta məktəbi Gəncədə bitirən gənc Əntiqə Bakıya gəlib, sənədlərini o zamankı S.M.Kirov adına ADU-nun (indi- ki BDU) rus dili və ədəbiyyatı fakültəsinə verib və yüksək balla ali məktəbə qəbul olunub. Dərslərə ciddi hazırlaşması, özünə qarşı tələbkarlığı, imtahan sessi- yasındakı uğurları tələbə qıza təkcə öz qrupunda deyil, bütün fakültədə hörmət qazandırmışdır. Elə bunun nəticəsi idi ki, Əntiqə Əlizadə hələ tələbə ikən - IV kurs- da oxuyarkən I Ümumittifaq tələbə elmi konfransında Respublikamızı təmsil etmiş və “Rus dili və ədəbiyyatını mükəmməl bildiyinə görə” adlı xüsusi prizə layiq görül- müşdü. Ali məktəbi bitirdikdən sonra Kənd Təsərrüfatı Akademiyasında rus dilini tədris edən (1975-1977) gənc müəllimin Elmi tədqiqata olan sonsuz marağı onu Rus dili və ədəbiyyatı İnstitutunun (indiki Slavyan Universiteti) aspiranturasına aparmışdır (1978-1982). O, 1990-cı ildə Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Nizami adı- na Ədəbiyyat İnstitutunda “C.N.Tolstoy Azərbaycan ədəbiyyatşünaslığında” mövzusunda namizədlik dissertasiyası- nı uğurla müdafiə etmişdir. Əntiqə xanı- mın ədəbiyyatşünaslığa aid tədqiqatları rus-Azərbaycan ədəbi əlaqələri mövzu- suna xeyli yeniliklər gətirmişdir. 40-dan çox məqalə, monoqrafiya, dərs vəsaitinin müəllifi olan Əntiqə xanım 1997-ci ildən Universitetimizdə (Rus dili kafedrasında) dosent kimi çalışmışdır. Universitetdə və işlədiyi kollektivdə dərin nüfuz sahibi olan Əntiqə xanımı tələbələri çox sevirdi. O, 2014-cü ildən Azərbaycan dili kafedrasın- da dosent kimi fəaliyyətini davam etdirirdi. Öz işgüzarlığı, müəllimlik peşəsinə olan sevgisi burada da onu hamının əzizinə çevirmişdi. Ana dilimizi yüksək səviyyədə bilən (onun tədqiqatları, əsasən, rus- Azərbaycan dillərinin müqayisəsinə aid idi) Əntiqə xanım necə həvəs və məhəbbətlə “Azərbaycan dili və nitq mədəniyyəti”nin sirlərini tələbələrinə öyrədir, ana dilimizi sevdirmək üçün yeni metodlardan faydala- nırdı. Az müddətdə bir neçə dəfə onun açıq dərsində iştirak etmişdik və bu dərslər öz elmi və metodiki səviyyəsinə görə bizi tam təmin etmişdi. Əntiqə xanım bəstəkarlıq fəaliyyəti ilə də məşğul idi. O, Azərbaycan şairlərinin sözlərinə yazılmış 50-dən artıq gözəl mah- nı müəllifidir. Onun ürəyə xoş duyğular gətirən “Gəncənin qızları” , “Doğma Azr- baycanım”, “Gəncəm”, “Adın yaraşır”, “Ba- yatılar”, “Mənim Nigar balam” kimi mahnıla- rı dinləyicilərdə zərif hisslər doğurur, insanı sevməyə, vətənin gözəlliklərindən zövq al- mağa çağırır. Həm də maraqlıdır ki bu mah- nıları Respublikanın görkəmli müğənniləri, xalq artistləri ifa etmişlər: Brilyant Dadaşo- va, Gülyaz Məmmədova, əməkdar artistlər Cavan Zeynallı, Lalə Məmmədova, Abbas Bağırov və başqaları. Əntiqə xanım bir insan kimi o qədər həssas, o qədər səmimi idi ki, onu bir dəfə görmək kifayət idi ki, bu gözəl xanı- mı xoş duyğularla xatırlayasan. Ömrünün çox məhsuldar və müdrik çağını yaşayan Əntiqə xanım qəfil bu dünyaya göz yumdu. Fədakar ana, sevimli nənə, qayğıkeş və həssas müəllim ömrü yaşamış Əntiqə xa- nım əzizlərinin və onu tanıyanların, xüsusilə tələbələrinin qəlbində əbədi yaşayacaqdır. Allah rəhmət eləsin, qəbri nurla dolsun! ATU-nun Tibbi profilaktika fakültəsi, Azərbaycan dili kafedrasının kollektivi Əntiqə Cəlil qızı Əlizadə A zərbaycan dili kafedrasının dosenti, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Əntiqə Cəlil qızı Əlizadə dünyasını dəyişib. Tibb xəbərləri Ürəyin qəfil dayanması ilə baş verən ölüm halları səhhətində ciddi problemləri olmayan orta yaşlı insanlarda daha çox müşahidə edilir. Pasiyentlər heç bir simptom hiss etmir, ya da bu simptomlara əhəmiyyət vermirlər. Rotterdamlı Erazm Universiteti ya- nında Tibb Mərkəzindən (Hollandiya) bir qrup tədqiqatçı ürəyin qəfil dayan- ması səbəblərini araşdırmağa çalışıb. Bu məqsədlə onlar 10 min orta yaşlı adamı müayinə və müşahidə ediblər. Söhbət tireoid hormonunun qatılığın- dan gedir. Qanında bu hormonun miq- darının artdığı insanlar qəfil ürək ölü- mü təhlükəsinin yüksəldiyi qrupa daxil edilib. Tədqiqat qrupunun rəhbəri Layal Çaker qeyd edir ki, tireoid hormonunun cüzi miqdarda çoxaldığı adamlarda da müvafiq təhlükə artıb. Yəni, bu hormon normadan bir qədər çox olubsa, müva- fiq ölüm təhlükəsi hormonun norma- dan az olması halı ilə müqayisədə 2,5 dəfə artıb. Əvvəllər qarşılıqlı əlaqəni aşkar etmək mümkün olmayıb, Lakin indi alimlər tireoid hormonun qatılığı və ölüm təhlükəsinin yaranma ehtimalı arasında əlaqəni araşdırmağı planlaş- dırırlar. Onlar güman edirlər ki, böyük miqdarda hormon ürəyin fəaliyyətini sürətləndirməklə ona təsir edir. Bu cür nəticələr əvvəllər əldə edilsə də, qatılı- ğın normanı keçdiyi hallar üçün nəzərdə tutulub. Bu tədqiqatda isə nisbətən az miqdarda hormondan söhbət gedir – bəlkə də bu onu göstərir ki, tireoid hor- monu daha zərərli və həyat üçün daha təhlükəlidir. Qanın analizi qəfil ölüm təhlükəsindən xəbər verə bilər Son 25 ildə vəhşi təbiət guşələrinin təxminən 10 faizi insanlar bəşəriyyət tərəfindən məhv edilib və ərazinin cəmi 23 faizinə insan əli toxunmayıb. Bu
barədə məlumat ekoloqların “Current Biology” jur na lın da dərc edil- miş məqaləsində yer alıb. Kvinslend Universitetindən (Avs- traliya) Ceyms Uotson yazıb: “Əgər biz yaxın vaxtlarda bir iş görməsək, vəhşi təbiət tamamilə yoxa çıxacaq. Biz indi tədbir görməliyik. Məqsəd təbiəti gələcək nəsillər üçün yaşat- maqdır”. C.Uotson və onun həmkarları ötən əsrin 90-cı illərindən bəri vəhşi təbiətdə insan əlinin toxunmadığı yerlərin xəritəsini hazırlamağı qərara alıblar.
Qrupun nəzərində “vəhşi təbiət zona- larına” bioloji və ekoloji müxtəlifliyini qoruyub saxlayan təbii landşaft və ekosistemlərin olduğu böyük ərazilər daxildir. Bu yerlərdə insanların ol- maması vacib deyil, əsas məsələ təbiətə müdaxilə hallarının minimum səviyyədə olmasıdır. Vəhşi Heyvan- ları Mühafizə Cəmiyyətinin (WCS) hesablamasına görə, 1990-cı illərin əvvəlində Yerin quru səthinin 33 fa- izi “vəhşi təbiət zonalarına” aid edi- lib. C.Uotson və onun həmkarlarının yeni məlumatı göstərir ki, son 20-25 ildə bu ərazi təxminən 9,6 faiz aza- lıb. Bu itkilər iki qitədə - Cənubi Amerika və Afrikada meşələrin qı- rılması, kənd təsərrüfatı ərazilərinin genişləndirilməsi və əhalinin sayının sürətlə artması nəticəsində baş ve- rib. Şimali Asiya, Şimali Amerika və Avstraliya ərazisində vəhşi təbiət ərazilərinə daha az toxunulub.
Bu, aparıcı britaniyalı stomato- loq Sara Harlinin rəyidir. Baş sto- matoloq hesab edir ki, pasiyentlər diş həkimlərinin tövsiyələrinə kor- koranə yanaşmamalı və müntəzəm olaraq mütəxəssislərin qəbuluna getməməlidirlər. Birləşmiş Krallıqda dişlərin profilaktik müayinəsi üçün hər hansı ciddi vaxt cədvəli yoxdur. Diş problemləri ümumiyyətlə olmayan şəxslər üçün interval iki il təşkil edir. “Lakin bir çox həkimlər bu tövsiyələrə məhəl qoymur və israr edirlər ki, pasiyentlər qəbula daha tez-tez gəlsinlər” – deyə ölkənin baş stomatoloqu bildirib. Hər altı aydan bir stomatoloqun yanına getməyə ehtiyac yoxdur Yoqa ürək, qan-damar, xərçəng, diabet və digər yoluxucu olmayan xəstəliklərə tutulma riskini azaldır. Hindistanın səhiyyə naziri Caqat Prakaş Nadd buna əmindir. Nazirin sözlərinə görə, qeyri-yoluxucu xəstəliklərin əksəriyyətinin səbəbi yanlış həyat tərzidir. Yoqa isə onu yaxşı yönə dəyişməyə kömək edir. C.Naddanın fikrincə, yoqa bədən, ruh və zəkanı bir-birinə bağlayır, sağlamlığa düzgün yanaşmağı öyrədir. Nazir vurğulayır ki, yoqa sadəcə məşğələ toplusu deyil, eyni zamanda, insanı dəyişən fəlsəfədir. Yeri gəlmişkən, Kaliforniya Universitetinin (ABŞ) tədqiqatçıları bu yaxınlarda müəyyən ediblər ki, yoqa və meditasiya ilə məşğul ol- maq beyin üçün də faydalıdır. Onlar hafizəni yaxşılaşdırır və insanı kəmağıllıqdan qoruyur. Araşdırma göstərib ki, yoqa və meditasiya ənənəvi yaddaş məşqlərindən daha səmərəlidir. Yoqa çoxlu sayda xəstəliklərdən müdafiədir u
onların emosional vəziyyətini sabitləşdirir. ABŞ-ın Karneqi Mellon Universitetinin tədqiqatçıları insan psixikasını öyrənərkən bu qənaətə gəliblər. Alimlər müxtəlif ölkələrdə yaşayan təxminən iki min könüllünü müşahidə ediblər. Eksperiment zamanı insanlar “Facebook” sosial şəbəkəsindən fəal istifadə ediblər. Nəticədə məlum olub ki, sosial şəbəkələrdə fəallıq tənhalıq hissini aradan qaldırır və insanların müəyyən qruplarda iştirakına şərait yaradır. Sosial şəbəkələrdə ünsiyyət onlarda müsbət emosiyalar yaradır və real həyatda baş verən hadisələrdən xəbərdar edir. Sosial şəbəkələrdə ünsiyyət emosional vəziyyəti sabitləşdirir http://www.amu.edu.az 16 sentyabr 2016-cı il Baş redaktor ELDAR İSMAYIL Müəlliflərlə redaksiyanın mövqeyi üst-üstə düşməyə bilər.
Əlyazmalar geri qaytarılmır. Qəzet “Təbib” qəze ti nin kompyuter mər kə zində yığılır, səhi fə lənir, “Bəxtiyar-4” İKŞ-də çap olunur.
Ü N V A N I M I Z: Mərdanov qardaşları - 98 c 2-ci mərtəbə, Tel.: 595-24-97 tabibqazeti@amu.edu.az tabibqazeti@gmail.com Lisenziya Н - 022633 İndeks -0269 Sayı 3000 Sifariş: 325 u
di yası meşə və dağları gəzdikdən sonra yorulmuş səyahətçilər üçün evcik layihəsini təqdim edib. AZƏRTAC “novate.ru” saytına istinadla bildirir ki, “DICE” adlanan bu evdə yolun- dan azmış və səfər zamanı heydən düşmüş turistlər bir gecəlik qala bilərlər. Evcik istənilən yer üçün (düzənlik və ya çətin keçilən dağ) adaptasiya oluna bilər. Burada yalnız pəncərədən düşən təbii işıqdan istifadə ediləcək. u
mə na larında ən inkişaf et- miş dövlətlərdən biridir. Ölkə hökuməti nəinki insan həyatını yaxşılaşdıran, həmçinin ətraf mühiti qoruyan layihələri maliyyələşdirir. AZƏRTAC xarici KİV-lərə istinadla Niderlandın nə üçün gələcəyin ölkəsi adlandırıldığını diqqətə çatdırır. Hər 50 metrdən bir elektromobillər üçün enerji toplama stansiyaları quraşdırılıb Niderlandın ən güclü cəhətlərindən biri dayanıqlı mobillikdir. Ölkə hökumətinin ənənəvi avtomobil yana- cağından tam imtina etmək cəhdləri sayəsində demək olar ki, hər yerdə elektrik enerjitoplama stansiyaları quraşdırılıb. Bu stansiyaların quraş- dırılması yeni nəsil avtomobillərdən – elektromobillərdən istifadə edən şəhərlilər üçün mühüm addımdır.
Bu yaxınlarda Niderlandda sahib- siz pişik və itlərin qalmadığı rəsmən təsdiqlənib. Ölkə hökuməti buna hey- vanlara qətiyyən zərər vurmadan nail olub. Heyvanlara xüsusi hüquq veri- lib: onlarla pis davranan və ya onları küçəyə atan insanlar sərt şəkildə cəzalandırılır.
“SolaRoad” adlı layihə hökumətin, özəl sənayenin və universitetlərin müştərək fəaliyyəti nəticəsində reallaşıb. Yolun ilk hissəsi 2015-ci ildə istifadəyə verilib. Onun uzunlu- ğu təxminən 100 metr təşkil etsə də, bu, artıq gələcəyin yollarının tikintisində yeni eranın əsasını qo- yub. Günəş şüaları sayəsində yolda istehsal olunan enerji küçələrin işıq- landırılmasında, müvafiq nəqliyyat vasitələrinin elektriklə təmin edilməsində istifadə olunacaq.
Niderlandın Hauten şəhərciyi dünya- nın ən təhlükəsiz məkanı sayılır. 1980- ci ilin əvvəllərində şəhərin 4 minlik əhalisi velosipeddən istifadə olunması- nı təşviq edən strateji qərar qəbul edib. Bu, şəhər əhalisini hər xırda səbəbə görə avtomobil sükanı arxasında əyləşmək vərdişindən uzaqlaşdırıb. Beləliklə, nəzərə çarpmadan şəhərciyin bütün əhalisində velosipedlə hərəkətetmə vərdişi yaranıb. Hökumət ənənəvi avtomobillərin istifadəsinə tədricən qadağa qoyur Cəmi 9 ildən sonra, 2025-ci ilə qədər Niderland hökuməti ölkədə dizel və benzin yanacağı ilə işləyən avtomobilləri qadağan etməyi planlaş- dırır. Bundan başqa, alternativ yanacaq mənbələri ilə işləyən fərdi nəqliyyat vasitələri vergidən azad edilib. Nəticədə belə avtomobillərin qiyməti 15 min avro ucuzlaşıb. Məhbuslar olmadığı üçün həbsxanalar bağlanır Niderlandda cinayətkarlığın səviy- yəsinin aşağı salınması üçün əsaslı işlər görülür. 2009-cu ildən bəri məhbus çatışmazlığı səbəbindən ölkədə 19 həbsxana bağlanıb. Son məlumata əsasən, ölkədə yaşayan hər 100 min nəfər əhaliyə cəmi 163 cinayətkar düşür ki, bu da Braziliyanın göstəricisindən iki dəfə aşağıdır. Vəhşi heyvanlar üçün xüsusi körpülər quraşdırılır Niderland hökumətinin həll etməyə çalışdığı ümdə məsələlərdən biri də vəhşi heyvanların qorunmasıdır. Onla- rın meşələri ayıran avtomobil yollarını təhlükəsiz şəkildə keçməsi üçün ölkədə bir neçə xüsusi körpü tikilib. u
smartfon və başqa cihazların virusa yoluxması barədə məlumatları özündə əks etdirən “Threat Intelligence Report” adlı hesabatını təqdim edib. Hesabata əsasən, 2016-cı ilin ilk yarımilliyində virusa yoluxan mobil qurğuların sayı 96 faiz artıb. AZƏRTAC “psm7.com” saytına istinadən xəbər verir ki, 2016-cı ilin aprelində haker proqramlarından istifadə artıb. Bu ayda 1.06 faiz smartfon zərərli proqram təminatı tərəfindən virusa yoluxdurulub. Əksər hallarda mobil qurğular özündə troyan saxlayan SMS mesajlar, pul qoparan proqramlar, zəhlətökən reklam və fərdi məlumatların oğurlanması üçün qanunsuz həllərin hücumuna məruz qalıb. Finlandiya şirkətinin hesabatına əsasən, 2015-ci ilin ikinci yarımilliyi ilə müqayisədə mobil şəbəkədə virusa yoluxmuş cihazların sayı 20 faiz, stasionarda isə 11 faiz yüksəlib. Əksər hallarda “Windows” əməliyyat sistemi ilə işləyən fərdi kompyuter və noutbuklar, həmçinin mobil qurğular virusa yoluxur. Virusa yoluxan smartfonların sayı 96 faiz artıb Niderland nə üçün gələcəyin ölkəsi adlandırılır? Dünyada nələr olur Səyahətçilər üçün modul ev I müalicə-profilaktika fakültəsinin IV kurs tələbəsi Allahverdiyev Taleh Söhrab oğlunun adına verilmiş tələbə bileti itdiyi üçün etibarsız sayılır.
Bağırova Saidə Eldar qızına 2001-ci ildə Azərbaycan Tibb Universiteti tərəfindən terapevt ixtisası üzrə verilmiş internatura vəsiqəsi itdiyi üçün etibarsız sayılır. I müalicə-profilaktika fakültəsinin IV kurs, 72 a qrup tələbəsi Mikayıllı Çimnaz Eldəniz qızının adına verilmiş tələbə bileti itdiyi üçün etibarsız sayılır.
İctimai fənlər kafedrasının və “Təbib” qəzetinin əməkdaşları kafedranın dosenti Elbrus Sadıqova anası Həlimə xanımın vəfatından kədərləndiklərini bildirir və dərin hüznlə başsağlığı verirlər. Patoloji fiziologiya kafedrasının əməkdaşları kafedranın assistenti Nəsibə xanım Cəfərovaya atası
vəfatından kədərləndiklərini bildirir və dərin hüznlə başsağlığı verirlər. I daxili xəstəliklər və reanimatologiya kafedrasının və “Təbib” qəzetinin əməkdaşları assistent Cəfər Əhmədova anası Sənubər xanımın vəfatından kədərləndiklərini bildirir və dərin hüznlə başsağlığı verirlər. Allah rəh mət elə sin! u Rus milyonçusu, eyni zamanda memarı Vasili Klyukin ilan formasına malik göydələn binasının müəllifidir. Memar Şərqdə ilanın müdrik-
lik rəmzi he- sab edildiyi üçün layihənin Asiya ölkələrindən birində həyata keçəcəyinə ümid vardır. Layihəyə əsasən, göydələndə ticarət və ofis yerləri, həmçinin yaşayış apartamentləri, ən hündür nöqtəsində isə “gecə klub”u yerləşəcək. Müxtəlif işıqlandırma sistemi vasitəsilə gün ərzində göydələnin simasını dəyişmək mümkün olacaq.
İlanabənzər göydələn Yaponiya şirkətləri praktikada bu və ya digər proseslərin avtomatlaşdırılmasını nəzərdə tutan süni intellektin hazırlanmasına böyük diqqət yetirirlər. AZƏRTAC
“TASS” informa- siya agentliyinə istinadən xəbər verir ki, “NEC” şirkətinin son texnologiyalarından biri məqsədi gələcəkdə müəssisələrdə kadrlar şöbəsini tam əvəzləyəcək əməkdaş seçimi sistemidir. Proqramın tətbiqi namizədlə ilkin müsahibənin insanla de- yil, kompyuterlə aparılmasını nəzərdə tutur. Proq- ram təminatı vasitəsilə təqdim edilən CV, eləcə də namizədin keçdiyi seçmə testlərin sınaqları avtomatik təhlil edilir. Məlumatlar əsasında kompyuter kadrlar şöbəsinin əməkdaşlarına işə qəbul ediləcək şəxslə bağlı tövsiyələr verir. Mütəxəssislərin fikrincə, proqramın tətbiqi mütəxəssis kadrların saxlanılması üçün xərcləri xeyli azaltmağa, eləcə də ilkin seçim mərhələsində insan amilini aradan qaldırmağa imkan verəcək. “Hitachi” şirkəti də süni intellekt üzərində işi davam etdirir. Şirkətin mühəndisləri işçiyə iş vaxtının təşkili ilə bağlı tövsiyələr verən fərdi cihaz hazırlayıblar. Cihaz əməkdaşın hansı hərəkətlər etməsini, bu və ya digər yerdə nə qədər vaxt keçirməsini, az və ya çox istirahət etməsini, həmkarlarla sıx əlaqə saxlayıb- saxlamamasını qeydə alır. Şirkətlərdə kadrlar şöbəsini əvəz edən kompyuter proqramı hazırlanıb Şirkətlərdə kadrlar şöbəsini əvəz edən kompyuter proqramı hazırlanıb Yüklə 268,04 Kb. Dostları ilə paylaş:
|