Girish son Layout 1

I BÖLMƏ
FƏRD VƏ CƏMİYYƏT
FƏRD VƏ CƏMİYYƏT
19
Dərs 
№ 
Məzmun standartları
Mövzu
Saat
sayı
Dərslik 
səh.
MMV 
səh.
1.
2.2.1., 2.1.1., 2.1.2.,
3.1.3., 4.1.2.
Әlvida, “bilmirəm”
Nitq hissələri
3
10-14
20-23
2.
2.2.3., 1.2.2., 3.1.1.,
4.1.4., 4.1.2.
İnşa
Düzəltmə isimlər
3
15-18
24-26
3.
2.2.2., 2.2.3., 2.1.1.,
3.1.1., 4.1.2.  
Möcüzənin qiyməti
İsmin mənsubiyyətə görə
dəyişməsi
2
19-21
27-29
4.
2.2.1., 2.1.1., 1.1.2.,
3.1.1., 4.1.2. 
İdman ayaqqabısı
Qeyri-müəyyənlik bildirən
yiyəlik hal
3
22-25
30-33
5.
2.2.2., 2.2.3., 3.1.2.,
1.2.2., 4.1.2.
Məktub
Qeyri-müəyyənlik bildirən
təsirlik hal
2
26-28
34-35
6.
2.2.1., 2.1.1., 3.1.3.,
1.1.2., 4.1.4.
“Sənin kimi olacağam...”
Söz kökündə saitin
düşməsi
3
29-32
36-39
7.
2.2.1., 2.2.2., 3.1.1.,
4.1.4.
Dülgər oğlu
Yönlük və çıxışlıq
hallarında sözlərin
tələffüzü
2
33-36
40-41
8.
2.2.1., 2.1.1., 1.2.2.,
1.1.1., 4.1.4.
“O mənim bacımdır...”
Xəbərlik şəkilçiləri
2
37-39
42-43
9.
2.2.1., 1.1.1., 1.2.3.,
3.1.1., 3.1.4., 4.1.2.
“Elektron ünvanım
olsaydı...”
Düzəltmə sifətlər
4
40-43
44-46
10.
Ümumiləşdirici dərs
Kiçik summativ
qiymətləndirmə
1
44
47-48
Yekun
25
saat
  Çap üçün deyil

---

1-ci dərs. ӘLVİDA, “BİLMİRӘM” (3 saat)
Diaqnostik qiymətləndirmə
Şagirdlərin hansı bilik və bacarıqlara yiyələndiyini yoxlamaq məqsədi ilə
aparılır. Bu, test, mətn üzərində iş, çalışmaların yerinə yetirilməsi şək lində apa -
rıla bilər. Müəllim işini elə qurmalıdır ki, DQ 20 dəqiqədən artıq çəkməsin.
Motivasiya
Müəllim bir qutuya bir neçə dairə kəsib qoyur. Dairələrin iç tərəfində müx tə -
 lif rəqəmlər yazılmışdır. 5 rəqəmi yazılmış dairəni seçən uşaqlar löv həyə ça ğı -
rılır və onlara özlərini təqdim etmək, tanıtmaq tapşırılır (müəllim işini elə
qur malı dır ki, 5 rəqəmi 2-3 nəfərə düşsün): “Təsəvvür edin ki, sizi burada heç
kim tanımır. Özünüzü necə tanıdardınız?” Uşaqlar özlərini təqdim edər kən
müəllim diqqət etməlidir ki, onlar yalnız yaxşı xüsusiyyətlərindən danış ma -
sın lar. Әgər şagirdlər ancaq müsbət xüsusiyyətlərindən danışarlarsa, yönəl -
di ci suallar verilə bilər:
İnsanların çatışmazlığı olmurmu? Bəs niyə biz bunlardan danışmırıq? Nə -
zərə alın ki, hər bir insanda müəyyən zəiflik, çatışmayan cəhət ola bilər. Bunu
faciə kimi qəbul etmək düzgün olmazdı. Faciə onda baş verir ki, insan öz
çatış ma yan cəhətlərini görmür və onları aradan qaldırmağa cəhd etmir.
Oxu
(St. 2.2.1)
Mətn oxunur, mətndaxili 1-4-cü suallara cavab verilir. Burada
məqsəd şagirdlərin diqqətini iki əsas obrazın – Nigarın və Günay müəllimin
xarakterindəki əsas cəhətlərə yönəltməkdir. Bu xarakterləri təhlil etməklə mət -
nin ideyasını müəyyənləşdirmək mümkündür. 
1-ci sual oxunmuş hissələrə istinad etməklə obrazın xarakterini açmağa,
eyni zamanda xarakter in inkişaf dinamikasını proqnozlaşdırmağa yönəl mişdir.  
Standartlar
Təlim nəticələri
2.2.1. Mətndəki əsas fikri nəzərə çarp -
dırmaq məqsədi ilə mühüm mə qam ları
vurğulayır.
Әsərin ideyasını müəyyən etmək üçün
qəhrəmanların xarakterindəki əsas
cəhətləri açıqlayır.
2.1.1. Lüğətlərdən istifadə etməklə ta nış
olmadığı sözlərin mənasını şərh edir.
Mətndəki söz və ifadələrin kontekstə
uyğun mənasını lüğətin köməyi ilə
müəyyən edir.
2.1.2. Sözləri həqiqi və məcazi məna -
da işlənməsinə görə fərqləndirir.  
Məcazi mənalı söz və birləşmələri
həqiqi mənada işlənən ekvivalenti ilə
əvəz edir.
3.1.3. Mətnin hissələrini, abzaslarını
əlaqələndirir. 
Esse yazmaq üçün mətnin strukturunu
müəyyənləşdirir.
4.1.2. Sözün qrammatik mənasını kon -
tekstə uyğun izah edir.
Әsas nitq hissələrinin leksik və qram-
matik mənalarını araşdırır.
20
I BÖLMƏ 
  Çap üçün deyil

---

2-ci sual şagirdləri mətndəki epizodla, qəhrəmanın hərəkəti ilə bağlı
fərziyyələr söyləməyə yönəldir. 
İlk iki sual şagirdlərdə yaradıcı oxu bacarığını inkişaf etdirir. 
3-cü sual: Şagird mətnin II hissəsində Nigarın etiraflarından aşağıdakı
qənaətlərə gələ bilər:
– Riyaziyyatdan bəzi çətinlikləri var.
– Kompleksli qızdır, auditoriyadan çəkinir, sərbəst deyil, özünə inamı zəif dir.
(Şagirdlər V sinifdə “Ala-bəzək torba” mətnində “kompleks” sözü ilə qarşı la şıb lar.)
– Rəqs etməyi sevir, amma yaxşı bacarmır və s.
4-cü sual: III hissədən sonra isə daha bir xüsusiyyət əlavə edilir: “Nigar qa -
pa lı uşaqdır”.  Şagirdlər mətndən bunu sübut edən cümlələri tapmalıdırlar (“Mən
sin fə göz gəzdirdim. Öz zəif cəhətlərimi kimə etiraf edə bilərdim ki?!”).  
Şagirdlər fikirlərini əsaslandırmalıdırlar. Məsələn: “Yalnız qapalı və kom-
pleksli insan öz çatış maz lıq larını eyib hesab edərək başqaları ilə paylaş -
maqdan çəkinə bilər”. 
Mətn sona qədər oxunduqdan sonra şagirdlər Günay müəllimin xarakteri
ilə bağlı fikirlərini 1-ci suala verilmiş cavablarla müqayisə edə bilərlər.
“Qərarlar ağacı”nın köməyi ilə mətndə qaldırılan əsas problem müəy yən -
ləş dirilir: İnsan öz zəif cəhətləri ilə necə mübarizə aparmalıdır?
Problemin həlli yolları beyin həmləsi ilə ortaya çıxarılır. Bu zaman şa -
girdlərdən mümkün qədər çox ideya almaq əsas məqsəddir. Mü za kirə zamanı
təklif olunan fikirlər arasında əsas və ikinci dərəcəli olanlar müəyyənləşdirilə,
təkrarlananlar, məsələdən uzaq olanlar silinə bilər. Problemin həlli yollarından
hər biri (və yaxud nümunə üçün biri) mü zakirə edilir, onların hansı müsbət və
mənfi nəticələrə gətirib çıxara biləcəyi proqnozlaşdırılır. Sonra belə bir cədvəl
çəkilir.
21
FƏRD VƏ CƏMİYYƏT
Qərar 2
Optimal həlli yollarını
düşünmək 
Problemi müəy 
  yən
etmək mə 
  s 
ələnin
50% həllidir
.
Qərar 3
Özü bacarmadıqda
kiməsə müraciət etmək
Qərar 1
Problemi özü üçün
müəyyənləşdirmək
Problem: İnsan öz zəif cəhətləri ilə necə mübarizə aparmalıdır?
Çatış 
maz 
 lıq 
lar 
kə 
nar 
 dan aydın
gö 
rü 
nür
. 
+  
NӘTİCӘ
İnsan sıxıla, bəd 
-
bin 
liyə qapıla bilər
. 
Bundan sənə qar 
şı
istifadə edə bilər 
lər
. 
–
+
Vəziyyətdən çıxış
yoludur
.
–
Y
e
rinə ye 
ti rilə bil 
-
mə 
   sə, daha bö 
yük
prob 
lem 
lər yaranar
.
+
–
  Çap üçün deyil

---