Giz-son indd

11
İXRACATÇILAR ÜÇÜN TƏLİMAT KİTABI
Beynəlxalq marketinq və bazar araşdırmaları
Marketinq əməliyyatlarının düzgün planlaşdırılması və hər bir marketinq məqsədlərinə nail 
olmaq üçün lazım olan fəaliyyətlərin müəyyənləşdirilməsi də mühüm əhəmiyyət daşıyır:
Məqsəd Fəaliyyət 
Müştərilərin tələbatının müəyyənləşdirilməsi  
Marketinq araşdırması
Rəqabətdə üstünlük əldə edilməsi
Marketinq strategiyası
Məqsədli bazarların seçilməsi
Seqmentləşdirmə 
Tələbatın ödənilməsi üzrə tədbirlərin işlənib hazırlanması
Marketinq kompleksi
Marketinq qərarlarının effektivliyinin təhlili
Marketinq fəaliyyətinin həyata keçirilməsinə 
nəzarət
Marketinq funksiyasının təşkilatı strukturunun əsas prinsipləri aşağıdakılardır:
 
✓ Bütün marketinq fəaliyyətlərinin inteqrasiyası üçün imkanların yaradılması (daxili və xarici)
 
✓ Dəyişən bazar mühitinə reaksiya vermək üçün imkanların yaradılması
 
✓ İşçilərin yaradıcı və fəal olması üçün stimullaşdırılması
 
✓ Marketinq məqsədlərinə nail olmaq üçün insan və maliyyə resurslarının optimallaşdırılması
 
✓ İşçilərin müştəriləri diqqət mərkəzində saxlaması
Beynəlxalq marketinq
Marketinq alətlərinin həm daxili bazarda, həm də xarici bazarlarda demək olar ki, eyni olmasına 
baxmayaraq, beynəlxalq marketinqdə nəzərə alınmalı olan bir sıra əlavə amillər mövcuddur:
 
✓ Dəyişən şərtlər
 
✓ Regional imkanlar və perspektivlər
 
✓ Beynəlxalq maliyyə mühiti
 
✓ Beynəlxalq ictimai mühit
 
✓ Beynəlxalq texnoloji mühit
 
✓ Beynəlxalq siyasi mühit
Dəyişən şərtlər
 
✓ Beynəlxalq aləmdə dəyişmələrin sürəti getdikcə artır, ona görə də malgöndərənlər, müştərilər, 
rəqiblər və bazarlar haqqında ən yeni məlumatların və biliklərin əldə edilməsi vacibdir 
 
✓  Dəyişikliklər universaldır və siyasi, maliyyə, ictimai və texnoloji mühitləri əhatə edir 
 
Regional imkanlar və perspektivlər
 
✓ Əhəmiyyətli siyasi transformasiyaların baş verməsi
 
✓ Yeni siyasi qrupların yaranması
 
✓ Regional müharibələr
 
✓ Mövcud siyasi blokların aktivləşməsi
Beynəlxalq maliyyə mühiti
 
✓ İnkişaf etməkdə olan ölkələrdə güclü bazarlar yaranır və təhlükəsizlik bu inkişafı sürətləndirir
 
✓ ABŞ dolları beynəlxalq valyutalar arasında dominantlığını qoruyur

---

12
İXRACATÇILAR ÜÇÜN TƏLİMAT KİTABI
Beynəlxalq marketinq və bazar araşdırmaları
 
✓ Valyutaların məzənnələrinin dəyişməsini dövlətlərin fəaliyyətindən daha çox valyuta 
məzənnələrinin bazar sistemi müəyyən edir
 
✓ Bir maliyyə bazarında baş verən böhran tezliklə digər bazarlara da təsir edir 
Beynəlxalq ictimai mühit
 
✓ İnkişaf etməkdə olan ölkələrdə əhalinin artım tempi inkişaf etmiş ölkələrə nisbətən daha yüksəkdir 
Əhalinin artımının tənzimlənməsi bəzi ölkələrdə milli prioritetə çevrilmişdir 
 
✓ İnkişaf etmiş ölkələrin əhalisi azalmaqda və qocalmaqda davam edir, bu ölkələrdə işçi qüvvəsi 
azalır 
Beynəlxalq texniki mühit
 
✓ Kommunikasiyanın bütün formaları getdikcə daha əhəmiyyətli olur belə ki, informasiyaların 
idarə olunması ön plana keçir
 
✓ Yeni məlumatlar və onların təhlili texnologiyaları biznesin inkişafına güclü təsir göstərir 
Beynəlxalq siyasi mühit
 
✓ Dövlətlərin beynəlxalq ticarətə təsiri artır
 
✓ Bir sıra dövlətlər beynəlxalq marketinq mühitinə təsir siyasətlərini əlaqələndirməyə çalışır 
 
✓ Dövlətlər beynəlxalq ticarət məsələlərində yerli siyasətlərini asanlaşdırmağa çalışır
 
✓ Dövlət – Şirkət əməkdaşlığı siyasətin bir hissəsinə çevrilmişdir
Marketinq strategiyası və marketinq fəaliyyətinin planlaşdırılması
Biznesin effektiv idarə edilməsi, marketinqin prinsiplərinin biznesə tətbiq edilməsi və davamlı uğur əldə 
etmək üçün marketinq strategiyasının müəyyənləşdirilməsi vacib amillərdəndir. Marketinq strategiyası 
ümumi biznes strategiyasının bir hissəsi olaraq biznes hədəflərinə çatmaq üçün marketinq alətlərindən 
istifadədə ümumi yanaşmanı nəzərdə tutur. Burada bir sıra suallar cavablandırılmalıdır:
 
✓ Biz hazırda hansı mövqedəyik – bunun üçün rəqabət bazarı, mövcud vəziyyət, mövcud məhsullar 
və s. amillər  araşdırılmalıdır
 
✓ Haraya doğru irəliləmək istəyirik – bunun üçün şirkət özünün hədəf bazarını müəyyən etməlidir
 
✓ Ora nəyə görə getmək lazımdır – başqa sözlə şirkətin strateji vəzifələri nədən ibarətdir və bundan 
nə əldə etmək istədiyi nədir?
 
✓ Ora necə gedəcəyik – marketinq alətlərindən istifadə strategiyası necə olacaqdır?
Marketinq strategiyasının müəyyən olunmasında istifadə edilən vasitələrdən biri də Ansoff cədvəlidir. 
Bu vasitədən istifadə edərək şirkət özünün məhsul və bazar strategiyasını müəyyənləşdirə bilər. Onun 
vasitəsi ilə şirkət mövcud və ya yeni bazarda işləmək istədiyini, eləcə də bu bazarlara mövcud yoxsa yeni 
məhsullarla irəliləmək istədiyini müəyyənləşdirə bilər.
Ansoff cədvəli
Strategiyalar
Mövcud 
məhsul
Yeni 
məhsul
Mövcud bazar
Dərinləşdirmə
Məhsulların inkişafı
Yeni 
bazar
Bazarların inkişafı
Müxtəlifləşdirmə

---

13
İXRACATÇILAR ÜÇÜN TƏLİMAT KİTABI
Beynəlxalq marketinq və bazar araşdırmaları
Eyni zamanda sahibkarlar marketinq strategiyasının müəyyənləşdirilməsi zamanı aşağıdakı 
strategiyalardan istifadə edə bilərlər:
Bazarın genişləndirilməsi
 
✓ Yeni (potensial) müştərilərin cəlb edilməsi
 
✓ Bazarda aparıcı iştirakçı olmaq
 
✓ Satışların həcmini və satışlardan əldə edilən mənfəətin həcmini artırmaq
Bazarın müdafiəsi
 
✓ Bazarda şirkətin mövqeyini dəstəkləmək
 
✓ Mövcud müştərilərlə işi gücləndirmək
 
✓ Satışlardan əldə edilən mənfəəti eyni səviyyədə saxlamaq
Bazara giriş
 
✓ Müştərilərə yeni məhsullar təqdim etmək 
 
✓ Düzgün qiymət siyasəti müəyyənləşdirmək və müştəriləri maraqlandırmaq
 
✓ Aktiv təbliğat / təşviqat siyasəti 
Bazar mövqeyi
 
✓ Məhdud lakin ixtisaslaşmış, yüksək keyfiyyətli məhsullarda maraqlı olan potensial müştərilər 
seqmentini tapmaq 
 
✓ Satışlardan əldə edilən mənfəəti artırmaq
 
✓ Bazar mövqeyini gücləndirmək
Marketinq strategiyası və SWOT təhlil
Müsbət amillər
Mənfi amillər
S
trengths 
Güclü tərəflər
W
eaknesses
Zəif tərəflər
Daxili amillər
Xarici amillər
Daxili amillər
Xarici amillər
O
pportunities
İmkanlar
T 
hreats
Təhlükələr
Mübət amillər
Mənfi amillər

---