1. Hakimlərin davranıĢı prinsipləri haqqında bəyanatın hazırlanması
1.1. Məhkəmə orqanları hakimlərin davranıĢı prinsipləri və normaları haqqında bəyanatı “Hakimlərin
davranıĢı üzrə Banqalor prinsipləri”ni nəzərə alaraq hazırlamalıdır.
1.2. Məhkəmə orqanları hakimlərin davranıĢı prinsipləri haqqında bu cür bəyanatın məhkəmə
hakimiyyətinin və ictimaiyyətin nümayəndələri arasında yayılmasını təmin etməlidir.
1.3. Məhkəmə orqanları hakimlərin davranıĢının belə bəyanatda ifadə edilmiĢ prinsiplərini nəzərə alan
hakimlərin davranıĢ etikasının zəruri element kimi onların ilkin hazırlanması və yenidən hazırlanması
proqramlarına daxil olunmasını təmin etməlidir.
2. Hakimlərin davranıĢı prinsiplərinin tətbiqi və onlara riayət olunmasının təmini
2.1. Məhkəmə orqanları hakimlərin davranıĢ etikası üzrə tərkibinə fəaliyyətdə olan və/və ya istefaya
çıxmıĢ hakimlərin daxil olduğu məsləhətçi komitənin yaradılmasının mümkünlüyü məsələsinə
baxmalıdır, bu komitə məhkəmə cəmiyyətinin üzvlərinə onların gələcəkdə ehtimal olunan və ya
təklif edilən hərəkət və ya davranıĢ tərzinin qanunauyğunluğu haqqında məsləhətlər verəcəkdir.
98
2.2. Məhkəmə orqanları hakimlərin davranıĢ etikası üzrə mötəbər, müstəqil komissiya yaradılmasının
mümkünlüyü məsələsinə baxmalıdır, bu komissiya məhkəmə icması üzvlərinin peĢə etikasına
uyğun olmayan davranıĢı barədə Ģikayətlərlə məhkəməyə müraciət edilməsi qanunvericilik
qaydasında nəzərdə tutulmayan yerlərdə belə Ģikayətləri qəbul edəcək, araĢdıracaq, onlara baxacaq
və həll edəcəkdir. Komissiyanın tərkibinin əksəriyyəti hakimlərdən ibarət ola bilər, lakin
cəmiyyətin komissiyaya inamını təmin etmək üçün onun tərkibinə yetərli sayda hakim peĢəsinə
aidiyyəti olmayan ictimaiyyətin nümayəndələrinin də cəlb edilməsi arzu olunan haldır.
Komissiyanın vəzifəsi Ģikayətləri təqdim edənlərin və Ģahidlərin hüquqlarının qanuna uyğun olaraq
müdafiəsini, həmçinin davranıĢı Ģikayətin verilməsi üçün səbəb olmuĢ hakim barəsində lazımi
hüquqi prosedurun həyata keçirilməsini təmin etməkdən ibarətdir, bu halda, əgər hakim bunu xahiĢ
edərsə, Ģikayət üzrə təhqiqatın ilkin mərhələsində prosedurun məxfiliyi təmin olunur. Buna oxĢar
imtiyazların Ģahidlərə və baĢqa Ģəxslərə də verilə bilməsi üçün komissiya tərəfindən həyata
keçirilən icraat barəsində qanunvericilik qaydasında mütləq və ya ixtisaslaĢdırılmıĢ imtiyaz hüququ
verilməsinin nəzərdə tutulması lazım ola bilər. Komissiya xüsusilə ciddi pozuntulara aid olan
Ģikayətləri hakimlərin fəaliyyəti üzərində intizam nəzarətinin həyata keçirilməsinə məsul olan
orqana verə bilər.
99
98
Belə komitələrin yaradıldığı yurisdiksiyaların çoxunda hakim öz davranıĢının qanuniliyi barədə məsləhət rəyi tələb edə bilər.
Komitə, həmçinin öz təĢəbbüsü ilə məhkəmə orqanları üçün maraq doğuran məsələlərə aid qərarlar qəbul edə bilər. Əgər
hakimin əvvəlki və ya indiki davranıĢı onun gələcək hərəkət tərzi ilə əlaqələndirilmirsə və ya uzunmüddətli xarakterə
malikdirsə, həmin qərarlarda hakimin əvvəlki və ya indiki davranıĢı deyil, gələcəkdə güman edilən və ya təklif olunan hərəkət
tərzi nəzərdən keçirilir. Rəsmi rəylərdə həmin rəylərin əsasını təĢkil edən faktlar göstərilir, eləcə də yalnız bu faktlara aid
tövsiyələr verilir. Məsləhət rəylərində həmin tövsiyəyə aidiyyəti olan qaydalar, konkret iĢlər, həmçinin baĢqa hakimiyyət
orqanları, habelə hakimlərin davranıĢının konkret halda tətbiq edilən qaydaları göstərilir. Məsləhət rəyinin orijinalı həmin rəyi
tələb etmiĢ Ģəxsə göndərilir, rəyin qısaldılmıĢ, yəni adlar, məhkəmələrin adları, ünvanlar və məsləhət rəyini tələb etmiĢ Ģəxsi
müəyyən etməyə imkan verən baĢqa məlumatın göstərilmədiyi variantı isə məhkəmə orqanlarına, hüquqĢünaslar
assosiasiyalarına və hüquq məktəbləri və ya hüquq fakültələrinin kitabxanalarına göndərilir. Bütün rəylər məsləhət xarakteri
daĢıyır və hüquqi baxımdan məcburi deyildir, lakin məsləhət rəyində göstərilən tövsiyələrə əməl edilməsi hakimin öz vəzifə
borcuna vicdanlı münasibətini təsdiqləyən amil hesab edilə bilər.
99
Belə komitələrin yaradıldığı yurisdiksiyaların çoxunda məhkəmə tərəfindən baxılan iĢlərlə əlaqədar Ģikayətlər yalnız o halda
qəbul edilir ki, Ģikayət iĢə baxılmasında əsassız ləngiməyə aid olsun. ġikayət yazılı Ģəkildə və imzalanmıĢ halda təqdim
edilməli, orada hakimin adı və soyadı göstərilməli, baĢ vermiĢ davranıĢın Ģikayətçinin fikrincə, peĢə etikası normalarına uyğun
olmaması barədə məlumat ətraflı təsvir edilməli, Ģahidlərin adları, həmçinin Ģikayəti təqdim edənin ünvanı və telefon nömrəsi
göstərilməlidir. Komitənin hakim tərəfindən etik normaların pozulmasının həqiqətən baĢ verə bilməsini qərara aldığı hallar
istisna olmaqla, hakimə ondan Ģikayət edilməsi barədə məlumat verilmir. ġikayəti verənin Ģəxsiyyəti hakimə yalnız onun
razılığı ilə bildirilir. Lakin bu cür Ģikayətə məhkəmə tərəfindən baxılan halda Ģikayəti verənin özünün Ģahid kimi ifadələr
verməsi zərurəti yarana bilər. Komitə tərəfindən baxılan məsələlər barədə məlumat məxfi hesab olunur. Əgər komitə hakim
tərəfindən etik normaların bəlkə də pozulması fikrinə gələrsə, o, bir qayda olaraq, bu məsələyə hakimlə bərabər, qeyri-formal
Ģəkildə baxır. Əgər komitə hakim barəsində rəsmi ittiham çıxararsa, dinləmə keçirə və əgər dinləmənin gediĢində ittihamın
əsaslı olması fikrinə gələrsə, hakimə fərdi qaydada töhmət elan edə və ya hakimin müəyyən müddətdə müəyyən Ģərtlərə riayət
Dostları ilə paylaş: |