H o sca Yalat t t tiP o h / 0

---

H o sca  Yalat

t

T*  TİP o H / 0  

HALUK  SEL

•8  ŞUBAT  PAZAR  1987

ANTİKA

Ç

oğunu,  fetihten  sonra,  BizanslIlardan  ken­

dimize mal etmiş olduğumuz bir takım batıl 

ananelerin  zebunu olarak hemen  her türlü  hak 

ve  hürriyetten  mahrum  yaşayan  OsmanlI  kadı­

nının en büyük eğlencelerinden biri hamam âle­

mi  idi.

Az çok kibar, içtimai mevki sahibi bir aile çar­

şı hamamına gitmeye karar verdi  mi,  iki üç gün 

evvelinden,  teklifsiz  birkaç  ahbaba  haber  gön­

derilir, o gün  için konağa davet edilirdi.  Sab ah­

leyin  erkenden  kalfalar  bohçaları  hazırlarlardı. 

Herbirinin  içine  birer  ipekli  fite..  Bursa  işi  birer 

peştemal,  birer silecek,  birer  tane  baş,  yüz  ve 

ayak havlusu.  Birer lif ve hamam kesesi, kenar­

ları oyalı birer yemeni, saçlar, avuçlar ve tırnak­

lar  için  kına,  kaşlar  için  rastık,  birer  kalıp  kuru 

Girit sabunu, tarak,  ayna ve bir de güm üş veya 

fakfon tas konurdu  Sedefli, çuhalı nalınların ise 

ayrı torbası vardı. Yine başka bir bohçaya temiz 

birer kat çamaşır da yerleştirildikten sonra bun­

lar konağın ayvaz tabir edilen ve mutlaka Vanlı, 

Erzurumlu,  Haçinli bir Ermeni olması icap eden 

adama  verilir  önden  hamama  gönderilirdi.

O kuduğunuz  pasajı  Ercüment  Ekrem ’in  yaz­

dığı  ve  Mürıif  Fehim ’in çizdiği  "Dünden  Hatıra­

lar” isimli albümden aldım.  Buharlı  hamam O r­

ta A sy a ’dan Türklerle beraber Anadolu'ya geldi 

ve  Bizans  hamamı  ile  birleşerek dünyaca  ünlü 

Türk Hamamı ve Hamam kültürü meydana çıktı. 

Türk  toplumunün  her  kesiminde,  hamam

Hamam  tasları

önemli bir m üessese oldu ve halk önemli günle­

rini  hamamda  kutlamaya  başladı.  Gelin  hama­

mı, Lohusa hamamı,  Sünnet hamamı,  Nişan ha­

mamı  en  belirgin  örnekler  arasındadır.

Ayrıca hamam, esas gayesi olan temizliğin dı­

şında, vücut ve saç bakımı,  sıhhi tedavi,  masaj 

gibi unsurları ihtiva eden bir nevi güzellik ensti­

tüsü haline gelmiştir. Bu kadar fonksiyonu sine­

sinde toplayan hamam beraberinde hamam eş­

yası kültürünün de gelişmesine neden oldu. Ve 

zamanla  bugün  herbiri  sanat eseri  olan  dolayı­

sıyla antika kapsamına giren hamam eşyası oluş­

tu. Hamam tasları bu eşyalar arasında önemli yer 

tutarlar.  Bunlar  bakır,  pirinç,  bronz,  güm üş  ve 

tombak dediğimiz bakır veya güm üş üzerine al­

tın  kaplama  olurlar.  Anadolu’nun  her  yöresine 

m ahsus kendine özgü hamam tasları vardır. (To- 

1

kat,  Erzincan, Bursa vs. tasları gibi) Halkın s o s­

yal durumuna göre tasın yapıldığı maden ve süs- 

1

leme değişik olabilmektedir. Genellikle üzerlerin­

deki işleme yapıldığı devri ve yöreyi yansıtır. Eski 

i 

taslar umumiyetle sade süslemeler ihtiva eder. 

1 

19.  yüzyıl tasları ise Avrupa etkisinde kalmış ve 

yoğun  işlemelerle  bezenmiştir.  Bunların  büyük 

kısmı  İstanbul işidir. Gelin tasları her zaman çok 

süslü  püslü  taslardır.  G üm üş  taslar  tuğralı  ve 

i 

darphane damgalıdır. Kaliteli hamam taslarında 

yapan  ustanın  mühürü  de  bulunur.  Daha önce 

, 

de belirttiğim gibi her biri ayrı bir sanat eseri olan 

I 

bu taslardan çok güzel ve değerli koleksiyonlar 

oluşturulabilir.  Fiyatları bugün hâlâ makul  sevi­

yededir.  Konuya  eğilmenizi  tavsiye  ederim  sa ­

yın  antikasever  okurlarım.  Haftaya  buluşmak 

üzere.

Taha Toros Arşivi