H. S. HÜMBƏtov
Yüklə 7,22 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 4. 2. Saxlanma müdd ətindən asılı olaraq basma toxumlarının laboratoriya cücərmə enerjisi və cücərmə qabiliyy əti
26
2002-2004 - cü ill ərdə müxtəlif bölgələrdə becərilmiş basma bitkisind ən yığılmış toxumların laboratoriyada cücərmə enerjisi cüc
ərmə qabiliyyətinə dair tədqiqatlarımızın nəticələrindən görünür
ki, Şirvan bölgəsində becərilmiş basma bitkisindən yığılmış toxumların laboratoriyada cücərmə enerjisi orta hesabla 96,7 %, cüc ərmə qabiliyyəti isə 97,7 % olmuşdur. G əncə-Qazax bölgəsində becərilmiş basma bitkisindən yığıl- mış toxumların 1aboratoriyada cücərmə enerjisi 97,4 %, cücərmə qabiliyy
əti isə 99,1 % təşkil etmişdir (cədvəl 4.1). C ədvəl 4. 1 Müxt əlif şəraitdə yetişdirilən basma toxumlarının labora- toriyada cüc ərmə enerjisi və cücərmə qabiliyyəti, faizlə
Göründüyü kimi, müxt əlif şəraitlərdə becərilən basma bit- kisind
ən alınan toxumların cücərmə enerjisi və cücərmə qabi- liyy
əti fərqlidir. Gəncə-Qazax bölgəsində becərilən basma bit- kisind
ən yığılan toxumların laboratoriya cücərmə enerjisi cücərmə qabiliyy
əti Şirvandan yığılan toxumlara nisbətən 0,7-1,4% artıq olmuşdur. Тədqiqatlarımız həm də onu bir daha təsdiqlədi ki, Az ərbaycanın Gəncə -Qazax və Şirvan bölgələrinə introduksiya edil miş basma bitkiləri yerli şəraitə uyğunlaşdıqca bu bitkilərdən Тoxumun yığıldığı yer Cüc ərmə enerjisi Cüc ərmə qabiliyyəti 2002 2003 2004 Orta 2002 2003 2004 Orta
Şirvan 94,7 96,6 98,8 96,7 96,5 97,7 98,9 97,7 G əncə - Qazax 95,9 97,8 98,6 97,4 97,9 99,8
99,7 99,1
27
toplanmış təzə toxumların cücərmə enerjisi və cücərmə qabiliyyəti h ər il 2,5-3,0 % artır. Müxt əlif şəraitlərdə yetişdirilən basma toxumlarının cücərmə enerjisi v ə cücərmə qabiliyyətinin öyrənilməsindən belə nəticəyə g əlmək olar ki, basma toxumlarının laboratoriyada cücərmə ener- jisi v ə cücərmə qabiliyyəti Gəncə - Qazax bölgəsində Şirvan böl- g əsinə nisbətən yüksək olmuşdur. Bunu Şirvan bölgəsinin torpaq şəraitinin basma bitkisi üçün nisbətən əlverişsiz olması ilə izah etm
ək olar. 4. 2. Saxlanma müdd ətindən asılı olaraq basma toxumlarının laboratoriya cücərmə enerjisi və cücərmə qabiliyy əti Тoxumların cücərmə enerjisi və cücərmə qabiliyyətinin saxlama müdd ətindən asılı olaraq dəyişilməsinin öyrənilməsi mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Çünki, istər basma, istərsə də başqa k/t bitkisinin toxumları ilə səpin apararkən yüksək cücərmə enerjisi v ə cücərmə qabiliyyətinə malik toxumların səpilməsi nor- mal cüc
ərtilərin alınmasına səbəb olur ki, bu da həmin cücərtilərin yaxşı inkişaf etməsinə və gələcəkdə daha yüksək məhsul vermə- sin ə zəmin yaradır. Saxlanma müdd ətinin basma toxumlarının laboratoriya cüc
ərmə enerjisi və cücərmə qabiliyyətinə necə təsir etdiyini t ədqiqatlarımızla yoxlamaq məqsədilə 2000 - ci ilin yanvar ayın- da) Kürd əmir rayonundakı “Həna” istehsal kooperativindən 2000 - ci ild ə toplanmış basma toxumları gətirilmişdir. Kürdəmir rayonunun torpaq-iqlim şəraitində becərilmiş basma bitkisindən toplanmış həmin toxumların laboratoriyada cücərmə enerjisi və cüc
ərmə qabiliyyəti təyin edilərkən məlum olmuşdur ki, labora- toriyada cüc ərmə enerjisi 95,2 %, cücərmə qabiliyyəti isə 96,7 %- ə bərabər olmuşdur. Bu toxumlar Şirvan və Gəncə - Qazax bölgə- l ərində açıq sahədə səpilmişdir. 2001 - ci ild ə vegetasiyanın sonunda (okyabr-noyabr ayların- da) saxlanma müdd ətinin basma toxumlarının laboratoriya cücər- 28
m ə enerjisinə və cücərmə qabiliyyətinə necə təsir göstərdiyini öy- r ənmək üçün hər iki bölgədə açıq sahədən basma toxumları yığılaraq cücərmə enerjisi və cücərmə qabiliyyəti təyin edilmiş (dekabr
ayında) və həmin toxumlar səpilməyib saxlanılmışdır. Sonrakı illərdə (2002 -2004- cü illər) bu toxumların cücərmə enerjisi v ə cücərmə qabiliyyətlərinin necə dəyişildiyi
öyr
ənilmiş- dir. Bu sah ədəki təcrübələrimizin nəticələri cədvəl 4. 2 - də veril- mişdir.
C ədvəl 4. 2 Saxlanma müdd ətindən asılı olaraq basma toxumlarının laboratoriyada cüc ərmə enerjisi və cücərmə qabiliyyəti, faizlə
Тoxum
un
yığ ıld ığ ı ye r Yığıldığı ildə 1 il saxlandıqda 2 il
saxlandıqda Cü cə rm ə en er jis
i Cü cə rm ə q ab iliy
yə ti
Cü cə rm ə en er jis i Cü cə rm ə q ab iliy yə ti
Cü cə rm ə en er jis i Cü cə rm ə q ab iliy yə ti
Şirvan 95,1
97,6 94,5
96,3 90,3
91,5 G əncə - Qazax 96,4
98,2 95,7
97,8 91,4
92,7
Şirvan bölgəsindən toplanmış basma toxumları 2002-ci ildə 95,1% laboratoriya cüc ərmə enerjisinə, 97,6 % cücərmə qabiliyy ətinə olduqları halda, bir il saxlandıqdan sonra cücərmə enerjisi 94,5 %- ə , cücərmə qabiliyyəti isə 96,3 % -ə enmişdir. İki il saxlandıqdan sonra bu göstəricilər müvafiq olaraq 90,3 % və 91,5 % t
əşkil etmişdir. G əncə - Qazax bölgəsindən toplanmış basma toxumlarının 2002- ci ild ə laboratoriya cücərmə enerjisi 96,4 %, cücərmə qabiliyy əti isə 98,2 % olmuşdur. Bir il saxlandıqdan sonra basma Yüklə 7,22 Mb. Dostları ilə paylaş:
|