Haç ve Hilal Altında Ortaçağda Yahudiler
Yüklə 8,12 Mb. Pdf görüntüsü
|
Haç ve Hi lal Altında Ortaçağda Yah ud i l e r 5 7 doğruya yönelen bir Müslim' di; puta tapanlardan değildi. Doğ rusu İbrahim'e en yakın olanlar, ona uyanlar, bu Peygamber Muhammed ve inananlardır. •29 Kuran'ın ve İslam'ın düşüncesine göre, kendi za manın da ha kim olan çoktanrıcılığı cesurca reddeden İbrahim, Muham med'in habercisiydi. İbrahim'den sonra önce Musevilik sonra Hıristiyanlık biçiminde gelişen din, İbrahim'in, tek Tanrı'ya saf inancından saph. Muhammed'in kişiliğinde ve onun Tanrı esinli mesajları biçiminde İslam, İsmail'in babası, Arapların ceddi bu atanın unutulan, arı tektanrıcılığını diriltmek için doğmuştu. Bir bilginin sözleriyle: "[Tanrı'nın iradesine] 'teslim olmak' anl amına gelen İslam, yeni bir anlaşma olarak değil, eski anlaşmanın aci len eski haline getirilmesi gereksinimi olarak görüldü. Kuran'ın, kirletilmiş 'arı' bir dini yeniden kurmak için gönderildiği düşü nülüyordu."30 İslam'ın hem Museviliğe hem Hıristiyanlığa üstünlüğünü kanıtlayan İbrahim öyküsünden ötürti,31 İslam'ın Musevilikle ve Yahudi Kutsal Kitabı'yla ilişkisi, Hıristiyanlığın ilişkisinden önemli ölçüde farklıydı. Paul'un, sünnet olmadan önceki İbra him'i ilk "Hıristiyan" ilan ettiği doğrudur. İbrahim, Musa zama nında, daha sonra gelen ayinler dışında, tek-tanrıcılığa ve moral yasaya bağlıydı.32 Ne var ki, bütünüyle pratik (ve ideolojik) amaçlarla Hıristiyanlık, Tanrı'nın Yahudilere mesajının gerçek leşmesini de İsa'nın ikinci ve son evreyi temsil ettiğini ileri süre rek, Musevilik karşısındaki kronolojik sonralığını değersiz gör dü. Bu, Hıristiyanların, Yahudi Kitabını kendi kitapları olarak kabul etmeleri anlamına geliyordu -"Eski Ahit," "Yeni Ahit"in işaretiydi- ve ikinci yüzyılda İbrani İncil'i reddeden Marcion gibi • Bu çeviride, Kuran'dan yapılan alıntıların Türkçesi, Diyanet İşleri Ba kanlığı, Kur'anı Kerim ve Türkçe Anlamı (Meal), Ankara 1986'dan alın mıştır -çv. 5 8 Mark R. Cohen Hıristiyanlar, kilise tarafından sapkın olarak damgalandılar. Kutsal Kitap üzerinde ortak hak iddiası, Yahudi mukaddes kita bının mesajım yorumlama konusunda sürekli gerilimin temelini attı.33 Bunun aksine İslam, Yahudilerin ve Hıristiyanların, mevcut kutsal kitap metinlerini, asıl, ilahi esinli öğretinin yozlaşması ola rak dikkate almadı. Bu yaklaşım, İslam'ı Hıristiyanlıktan farklı bir yöne götürdü. Göreceğimiz gibi, Yahudi Kitabı'na yaklaşım daki bu farklılık -İslami tahrif öğretisi ile Hıristiyan işaret ilkesi arasında- İslami ortamdaki daha düşük düzeyde inançlar arası çalışmayı açıklamada epeyce işe yarar. Musevilikle ilişki bakımından Hıristiyanlık ile İslam arasın daki başka bir karşıtlık da, Yahudi pratiklerin taklidi konusuyla ilgilidir. Musevileştirme, kilisenin reddedilen haberciyi Tanrı'nın selametinden yeni seçilmiş yararlanacaklardan ayırma çabaları na ciddi bir engel oluşturuyordu. Kilise babalan, Hıristiyanlığın Museviliğin bir uzanhsı olduğuna dair başlangıçtaki Hıristiyan önermeyi birçok Hıristiyan hala ciddiye aldığı için kuşaklar bo yunca Musevileştirmeye karşı savaşhlar. İslam, Museviliğe farklı yaklaşh. Bizzat Muhammed'in kendisi, birinci Müslüman aydaki 10 günlük orucu (aşure denilen) kabul etti.34 Başka bir Yahudi ge leneğine uygun olarak, Muhammed, taraftarlarına dua sırasında yüzlerini Kudüs'e çevirmelerini söylüyordu. Ne var ki, kısa süre içinde, Müslüman cemaatin kimliğine bir tehdit oluşturdukları için değil, Muhammed Medine'de sert bir Yahudi muhalefetiyle karşılaşhğı için bu "Musevileştirici" pratiklerden vazgeçti. Bu reddedişten sonra, benzer bir ilk kabul şekli de, erken İs lam' ın Yahudi anlah geleneklerine yönelik tutumunu karakteri ze eder. Başlangıçta, Beni İsrail ile ilgili söylence ve anlahmların, "İsrailiyat" denilen eğitici ve mucizevi masalların, aktarılmasına izin verildi. Bu onay, Yahudilerin Kutsal Kitaplan'nın İslam'dan önceki peygamberlerin hayatları ve yaphklarıyla ve özellikle ge lişiyle ilgili öngörüler biçiminde bizzat Peygamber'le ilgili bilgi- Haç ve H i lal Altında Ortaçağda Yah u d i l er 5 9 leri de içerdiğine dair genel bir ,inancı yansıhyordu. Müslüman lar, aynı zamanda, Beni İsrail'in adetlerini taklit etmeme konu sunda da ısrarcı oldular. Sonunda, Beni İsrail ile ilgili gelenekle rin aktarılmasına verilen izin de kaldırıldı ve Müslümanların Yahudi kutsal, metinlerini öğrenmeleri ya da kopyalamaları top tan yasaklandı.35 Paradoksal bir şekilde, İslam ile Musevilik arasındaki sınırlar daha başlangıçta açıkça çizildiği için, Musevilikte temel olan bir çok şey, sonunda gelişen İslam'da kök saldı. İslam'ın en temel özelliği olan şeriat, doğrudan Yahudi halakha'ya karşılık gelir - aslında aynı anlama (yol) gelir. Sadece anlamsız domuz eti yasa ğını değil, ritüel hayvan kesme sistemi de dahil olmak üzere İs lam' ın beslenme kuralları, Yahudi pratiğine oldukça yakındır. Müslüman kaynaklarda Museviliğe şeriat el yahud olarak sık sık işaret edilir .. Bu durum, Musevilik için kullanılan "Yahudi Hukuku" gibi yaygın aşağılayıcı Latin tabirlerle ve "Yahudilerin hurafeleri" ve 11Y ahudilerin vefasızlığı" gibi daha yerici basma kalıp sözlerle çelişir. Yahudiler ve Musevilikle ilgili Hıristiyan söz dağarcığı, düşmanlık ve husumeti yansıthğı halde, İslami konuşma karşılıklı savunulan kavram ve değerlerin t anınm asını açığa vurur.36 Eğer İslam, Hıristiyanlığın Musevi kötülüğüyle ilgili kaygısı nı paylaşmadıysa, bunun nedeni, İslam'ın 11kilise11sinin37 psikolo jik bakımdan Musevilikten çok uzaklarda ortaya çıkması ve İs lam' ın -önemli- bir 11Musevileştirme görüngüsü11yle tehdit edil memesiydi. Museviliğin (ve Hıristiyanlığın) cazibesi, Hıristiyan lıkta olduğu gibi önceliklerinden ötürü İslam'a üstün olduğu dü şünülen Yahudi törenlere bağlılık biçiminde değil belli bir popü ler uyum şeklinde bazı Müslüman kesimlerde ifadesini buldu. Museviliği (ve Hıristiyanlığı) taklit etmeye İslami muhalefe tin, özel bir öğretisel iradesi vardı -halifuhum (onlardan farklı olma) ilkesi. İlginçtir; bu muhalefet, kutsal kitaptaki Yahudi ol mayanların adetlerinden sakınma uyarısıyla paralellik gösterir.38 Yüklə 8,12 Mb. Dostları ilə paylaş:
|