Hacı Xanəli Babayev azərbaycançiliq
Yüklə 0,86 Mb.
|
Beləliklə, əsrin meydan oxumasına qarşı İslam aləminin və ümmətinin reaksiyası iki
yolla gerçəkləşməlidir: 1. İslam adından görülən, yer üzündə fitnə-fəsad törədən, müsəlmanlara və qeyri-müsəlmanlara qarşı terroru yayan və bununla hər şeydən əvvəl islamın adma xələl gətirən fanatik, barbar hərəkətlər pislənilməli; 2. Qərbin meydan oxumasına reaksiyada m ədəni üsullardan istifadə olunmalıdır. Bütün bu vəzifələrlə yanaşı, bu gün sabaha böyük ümid hissi ilə deyə bilərik ki, millətimizin, mədəniyyətimizin böyük hamisinin rəhbərliyi ilə respublikamızda başlanan, beynəlxalq sivil dəyərlərə söykənən azad vətəndaş cəmiyyəti - demokratik dövlət quruculuğu prosesi gün- gündən genişlənir, Heydər Əliyev siyasi-fəlsəfi yolu onun ən layiqli davamçısı Prezident İlham Əliyev tərəfindən bacarıqla inkişaf etdirilir. Siyasət, iqtisadiyyat, biznes və başqa sahələrdə aparılan islahatlarla yanaşı, mənəviyyat, mədəniyyət, incəsənət və ədəbiyyatla bağlı respublika mızda böyük işlər görülür. Qloballaşmağa doğru sürət götürmüş müasir dünyada baş verən böyük olaylar, xüsusən də mədəniyyətlərin inteqrasiyası pərdəsi arxasında intellekt və milli dünyagörüşlərin yarışı, bəlkə də savaşı zamanı zəif mədəniyyətə və ədəbiyyata malik xalqların yeri son sıradadır. Heydər Əliyevin uzaqgörən intuisiyası nəticəsində hələ XX əsrin ikinci yarısından xalqımız bu böyük yarışa layiqincə hazırlaşmağa başlamışdır. Yaxın keçmişimizə boylansaq görərik ki, hələ Sovetlər Birliyi tərkibində olanda Azərbaycanda Heydər Əliyevin rəhbərliyi ilə müstəqil milli m ədəniyyət siyasəti 136
aparılırdı. Ötən əsrin 70-80-ci illərində çoxlu mədəni- kütləvi obyektlər, mədəniyyət sarayları tikilir, istər respublika daxilində, istərsə də ittifaq mərkəzində yerləşən ali təhsil ocaqlarında çoxlu istedadlı, intellektual m ütəxəssislər hazırlanırdı. Milli m ədəniyyətin və ədəbiyyatın, sənətin müxtəlif sahələrinin intibah dövrü sayıla biləcək o illərdə yaranan mədəni-mənəvi irs bu gün də xalqımızın əsl intellektual sərvətini təşkil edir. Lakin indi yeni dünyada bir çox dəyərlər dəyişilmiş, dövrün tələblərinə uyğun forma və məzmun rəngarəngliyi meydana çıxmışdır. Bu baxımdan da ölkəmizdə aparılan və qloballaşma dövrünün tələblərinə cavab verən düzgün siyasət məhz ümummilli liderin vaxtında başlanmışdır, indi də davam etdirilir. İslam dünyasının qeyri-islam dünyaları ilə əməkdaşlıq və dinc yanaşı yaşamaq sahəsində böyük tarixi təcrübəsi vardır. İlk əsrlərdə islam dünyası qədim yunan və qeyri- yunan mədəniyyətlərinin qəbul edilməsində heç bir çətinliklə qarşılaşmamışdır. Halbuki, bu gün qərb mədəniyyətinin təsirlərini qəbul etmək müsəlmanların əsrlər boyu adət etmiş olduqları dəyərləri kökündən sarsıdan problemlər doğurur, səbəb isə ondan ibarətdir ki, o vaxt islam dünyası yenilikçi, yaradıcı, icadcdici idi, ixtiyar sahibi idi, xoşladığı və faydalı hər şeyi seçib götürürdü, xoşlamadığı, münasib saymadığı şeydən imtina edirdi. Bu gün isə şərait dəyişmişdir. Qərbin mədəni standartları islam dünyasının dərinliklərinə yol tapır, çünki Qərb yeni dünya nizamında hakim qüvvədir. Lakin, nccə olursa-olsun, müsəlman dünyası fikrimizcə bir sıra şərtləri nəzərə almalıdır: 137
1. Qloballaşmanın nəticələrinə seçkili m ünasibət labüddür: qloballaşmanın islamın dayaqları, əxlaqi dəyərləri nöqteyi-nəzərindən müsbət nəticələri qəbul edilməli və islam çağırışının gücləndirilməsi işində istifadə olunmalı, mənfi cəhətlərindən imtina edilməlidir. Bu mövqeyin şəriətə uyğunluğunu təsdiqləyən islam prinsipi vardır ki, "bu əmr bil-məruf vən-nəhy ənil-müikərdir". 2. Müsəlmanlar islama öz nurlu simasını qaytarmaq, onun bərabərlik, ədalət, mərhəmət və mötədillik dini olduğunu göstərmək üçün iş aparmalıdırlar. 3. İslam dünyası dünya birliyi ilə əm əkdaşlığı möhkəmləndirmək, bu birliyə inteqrasiya olmaq üçün iş aparmalıdır. Beynəlxalq birliklə, xarici ölkələrlə əlaqələrin yaranması, möhkəmlənməsi və genişlənm əsində dövlətlorarası siyasətlə yanaşı diasporaların da imkanlarından dünya praktikasında yetərincə istifadə olunur. Etiraf etmək lazımdır ki, bir çox xarici ölkələrdə, hətta dünyada nüfuz sahibi olan dövlətlərdə diasporlar bəzən həmin ölkənin xarici siyasətinə hiss ediləcək dərəcədə təsir gücünə malik olurlar. Bir çox sahələrdə olduğu kimi müstəqilliyin ilk illərində Azərbaycan, çox təəsüflər olsun ki, bu imkanlardan demək olar ki, heç istifadə etməmişdir, çünki Azərbaycanın və xaricdə yaşayan azərbaycanlılıarın bu sahədə üz tuta biləcəyi lider və ideya hələ tam aydın özünü göstərə bilmirdi və ya göstərməsinə imkan verilmirdi. Bu tarixi missiyanı da ümummilli liderimiz Heydər Əliyev gerçəkləşdirə bildi. Görkəmli dövlət xadimi hələ 1994-cü ilin yanvarın 9-da xaricdə yaşayan soydaşlarımızın bir qrupu ilə görüşdə 138
bildirmişdi ki, "Ölkənin ağır vaxtında prezident seçiləndə, prezident kürsüsünə qalxanda da, and içəndə də mən təkcə Azərbaycanın ərazisində olan azərbaycanlılıara yox, bütün dünyada yaşayan azərbaycanlılıra müraciət etdim. Bildirdim ki, respublikanın bu ağır dövründə hər bir azərbaycanlı, damarlarından azərbaycanlı qanı axan hər bir insan gərək Vətənin bu gününə yansın, münasibətini bildirsin, kömək etsin. Çünki azərbaycan lının Azərbaycandan başqa Vətəni yoxdur. Almaniyada yaşaya bilərsiniz, həm də çox firavan yaşaya bilərsiniz, Fransada, Amerikada da yaşaya bilərsiniz, varınız da, dövlətiniz də olar. Amma o ölkələr sizin Vətəniniz ola bilməz. Bunu təkcə azərbaycanlıya aid etmək olmaz. Hər bir millətin, hər bir insanın ana torpağı onun vətənidir. Azərbaycanlıların da Vətəni Azərbaycandır".
tərəfindən səmimi qəbul edilə bilər. Çünki məhz Azərbaycan xalqı öz liderinə "milli xilaskar" adı verib və bu gün həmin ifadədə siyasi yön, ideoloji tərəfkeşlik tapmaq istəyənlər unutmamalıdırlar ki, millətin düşüncə tərzində kök salmış, onun mental dünyagörüşünün mühüm həlqəsinə çevrilmiş, müəyyən məqamlarda əfsanələşmiş, hətta yenilməz qüvvə təsiri buraxan Heydər Əliyev fenomeni artıq ürəklərdə çoxdan heykəlləşib. Fikir verin: 93-cü ilin yayında xalq böyük öndərimizin Bakıya gəlişini, hakimiyətə qayıdışını arzu və istək şəklində yox, tələb şəklində qoymuşdu. O günlərin bir ifadəsini hələ do 139
xatırlayıram: "Gəlsin, ö z xalqına y iy ə lik etsin, m illətinə, ölkəsinə sahib dursun". Mən də belə bir fikrə şərikəm ki, "Tarixdə bu cür siyasi tale yaşamış ikinci bir şəxs haqqında, şəxsən mənim məlumatım yoxdur. Heydər Əliyev XXI əsrin siyasətçisi idi. Bəşəri idealların daşıyıcısı idi".
Sovet imperiyasının qadağanları çərçivəsində böyük cəsarət
göstərib 37-ci
il repressiyalarının qurbanı Hüseyn Cavidin nəşini Sibirdən Naxçıvana gətirdən Heydər Əliyev elə Hüseyn Cavidin
kəlamının real həyatda yaşadıcısı oldu. Heydər Əliyev sülh, əmin-amanlıq, sabitlik deməkdir. Bəlkə də fikirlərim bir qədər lirik səpkidə görünə bilər, amma hər halda bu mənim gəldiyim qənaətdir. Müdrik xalqımızın təfəkkür tərzinin reallıq dərəcəsi məndə qürur hissi doğurur. Gənclik Heydər Əliyevdən əsl vətənpərvərliyin nə olduğunu öyrənib. Onun
bu ölkəyə, bu vətənə necə yanaşmasının ən bariz göstəricisidir. Gənclik Heydər Əliyevdə böyük xarizma və bununla da yanaşı hər kəslə öz dilində danışmaq bacarığı gördü. Gənclik Heydər Əliyevdə bu millətə, bu dövlətə xəyanət edənlərə qarşı barışmazlıq, eyni zamanda indiyə qədər heç bir liderdə rast gəlinm əyən fövqəlinsanlıq gördü. 2003-cü ilin aprel ayında indi Heydər Əliyevin adını daşıyan sarayda onun əsl sərkərdə, əsl rəhbər, fədakar, qorxmaz, cəsarətli liderliyi bir daha insanlarda sözlə ifadə edilməsi mümkün olmayan məhəbbət 140
hissini alovlandırdı. Bunu hamı bildi, bütün dünya da gördü. Ulu Yaradan Heydər Əliyevdən başladığı bütün işləri başa çatdırmaq xoşbətliyini almadı. Mən bəzi problemlərin olmasına baxmayaraq müasir gəncliyi xoşbəxt gənclik sayıram. Çünki onlar Heydər Əliyev kimi bir nəhəng düha ilə eyni zamanda yaşayıblar. H eydər Əliyevdən nə öyrəndik, nə miras qaldı, - deyəndə, yadıma Ulu Nizaminin "İsgəndərnamə"sindən bir epizod düşür. Orada deyilir ki, dirilik suyu ardınca qaranlıq mağaraya gedib çıxan İsgəndərin qoşunlarına qoca bir kişi məsləhət görür ki, əyilib yerdən daş götürsünlər. Ancaq çox götürənlər də peşiman olacaq, az götürənlər də. İsgəndərin qoşunu bu cür də edir. İşıqlığa çıxanda görürlər ki, götürdükləri ləl-cəvahirat imiş. Bunu görəndə az götürən də peşiman olur ki, niyə çox götürmədim, çox götürən isə peşiman olur ki, daha çox götürə bilərdim. Allah bizə, millətimizə, xalqımıza heç vaxt peşimançılıq verməsmn. Gəlin dühalarımızın, onların tövsiyyələrinin qədrini, qiymətini bilək. Azərbaycançılığımızın, milli- mənəvi dəyərlərimizin, maarifçiliyimizin xidmətində öz imkanlarımızı əsirgəməyək! Bu yolda Allah hamınıza yar olsun!
141 Р Е З Ю М Е В книге "Азербайджанство, нучно-религиозное просвещение, пример духовного самосознания" впервые дается исследование многогранной деятельности общенационального лидера Азербайджана Гейдара Алиева в области защиты национально духовных ценностей, ведется исследование многолетней плодотворной деятельности видного государственного деятеля, основоположника современной Азербайджанской Республики Гейдара Алиева в области формирования и развития национальной идеологии. Здесь также обращается внимание на одно из основных направлений развития независимой Азербайджанской Республики, которым яадяется осуществляемая работа в сфере научно-духовным просвещения и развитии национального самосознания. В книге также перечисляются большие заслуги Гейдара Алиева в истории современного Азербайджана, дается анализ его жизненного пути, раскрываются отдельные эпизоды в деятельности этой яркой личности. В книге большое внимание уделяется взаимоотношениям религии и государства, роли нравственных принципов в независимой стране. Раскрываются мудрые советы общенационального лидера в отношении исторического прошлого Азербайджана, задачи государства в развитии его настоящего и будущего, отношение к националь-но-духовным ценностям с научно-религиозной и просветительской точки зрения. В книге отмечается, что главой Управления мусульман Кавказа Шейхуль-нслама гаджи Аллахшукюра Пашазаде осуществляется политика религиозно-государственных отношений, национально- религиозной терпимости, подчеркивается значение стратегической линии в области толерантности, определенной национальным лидером Азербайджана для будущих поколений. Одна из основных ценностей работы заключается в том, что ее автор, запечатлевший множество исторических моментов, сам является их современником, и данная книга яазяется ничем иным, как отражением мыслей, которые зарождаются во время много кратных бесед с общенациональным лидером Гейдаром Алиевым. В произведении в краткой форме доводятся до читателей посещение Гейдаром Алиевым священных мест в исламском мире, произнесенные там речи, важные моменты, связанные с темами выступлений по исламской тематике на международных совещаниях как в Азербайджане, так и за рубежом. 142
RESUME Multilateral activity of the nationwide leader of Azerbaijani people in protection of the national and moral values is for the first time thor oughly researched in the book "Azerbaijanism, scientific-religious awareness, sample of moral self-conscious". Various directions of the fruitful activity of the outstanding state figure, builder of independent state of Azerbaijan for many years in the formation and development of the national ideology of Azerbaijanism arc studied. It is stated that sci entific-religious awareness, moral self-conscious is one of the columns of independent Republic of Azerbaijan in works done. Factor of personal ity in the life of contemporary Azerbaijan, in particularly historical merits of Heydar Aliyev are analyzed by examples from his life and moments from his activity to be sample for all. Special attention is paid in the book to the reciprocal relations between religion and state, unity, the role and place of moral factors in contemporary statehood. Wise recommendations of the nationwide leader on obligations of the state in historical past, present and future life of Azerbaijan, main approach directions to the national and moral values front standpoint of science- religion and awareness. It underlines the realization of religion-state relations, policy of national-religious endurance in the life of Azerbaijan and the whole Caucasus on example of the Mead of the Board of All Caucasian Moslems Sheykhulislam Hajji Allahshukur Pashazadeh. The essence of the strategic course of the nationwide leader of Azerbaijan gifted to the future generations towards the religious tolerance is com mented. One of the aspects of the author's great interest is to complete ly show the thoughts resulting from the personal meetings and talks with nationwide leader of Azerbaijan Heydar Aliyev being a witness of majority of historical events. In the book, the author delivers to wide public in volume the significant moments of Heydar Aliyev's pilgrimage to sanctuary places of Islam, opinions forwarded there, speeches on Islam made at the scientific and international gatherings held in Azerbaijan and abroad. Along with political, economical factors in Azerbaijani statehood, the role of ideology in particularly national- moral values, significance of national self-conscious was for the first time professionally researched relying on concrete facts. 143
Babayev Xanəli Babəli oğlu /Hacı Xanoli Babayev/ 1963-cü ildə Azərbaycan Respublikasının Zərdab rayonunun Qaravəlli kəndində anadan olub. Ali təhsillidir. Filologiya elmləri namizədidir. Uzun illərdir ki, Qafqaz müsəlmanları idarəsinin Şirvan bölgəsi üzro qazisi və Bakı İslam Universitetinin Mingəçevir filialının direktor müavinidir. Ailəlidir. İki övladı var. Mətbuatda müxtəlif mövzularla bağlı tez-tez çıxışlar edir. İndiyədək iki kitabı çap olunub. Bu isə müəllifin üçüncü kitabıdır. M Ü N D Ə R İ C A T Ö n s ö z . 5 M ü a s ir A z o r b a y c a n ç ı lı q v o H e y d o r Ə l i y e v : tarixi ş ə x s i y y ə t a m ili...................................................13 H e y d o r Ə l i y e v v ə elm i-d in i m aarifçilik, m ə n ə v i saflıq m i s s i y a s ı ...............................................................4 3 A z o r b a y c a n ç ı lı ğ ı n qorunm asında v ə in k işa fın d a i s l a m a m i l i ........................................................................8 9 A z ə r b a y c a n v ə İslam d ü n y a s ı.............................. 1 1 7 Yüklə 0,86 Mb. Dostları ilə paylaş:
|