həyat tərzini və davranış qaydalarını müəyyən edən əsas
amildir, həm də bu gün dinə münasibətindən asılı
olmayaraq, bütün həmvətənlərimiz üçün əzəmətli bir
mənəvi ənənə, misilsiz həyat təcrübəsidir ki, onsuz xalqın
mədəniyyətini, tarixini, səviyyəsini tam dolğunluğu ilə
dərk etmək mümkün deyildir.
İslam, böyük birləşdirici qüvvə olaraq, böyük
mürəkkəbliyi, təzadlılığı ilə diqqəti çəkən Qafqazda
birliyin olmasını, burada yaşayan xalqların həmrəyliyini
və azadlıqsevər təmayüllərin yaranmasını istəməyənlər
üçün daim qorxu mənbəyi olmuş və olmaqdadır.
Tarixçilərimiz və dilçi alimlərimiz qeyd edir ki,
Azərbaycan xalqının təşəkkülü minilliklərlə ölçülən
dövrü əhatə edən mürəkkəb bir proses olmuşdur. Tarixdə
Azərbaycan xalqı, Azərbaycan dili olubsa və yaşayırsa,
deməli, Azərbaycan dövləti də olub və şükürlər olsun ki,
bu gün daha inamla deyə bilərik ki, gələcəkdə də olacaq.
Keçmiş Azərbaycan dövləti tarixi şəxsiyyətlərin,
cəsarətli sərkərdə və dövlət başçılarının, xalqa mənəvi
ruh verən din xadimlərimizin, dilimizi, mənəviyyatı-mızı
yaşadan
m ütəfəkkir
insanlarımızın
-
Nizaminin,
Füzulinin, Nəsiminin və s. adı, Həsən bəy Zərdabi, Cəlil
M əm mədquluzadə
kimi
maarifpərvər
ziyalıların,
Əlimərdan bəy Topçubaşovun, Fətəli xan Xoyskinin,
Məmmədəmin Rəsulzadənin, Nəsib bəy Usubbəyovun,
Nəriman Nərimanovun, Hacı Zeynalabdin Tağıyevin, din
xadimlərindən - Yəhya Bakuvi, Axund Fazil İrəvani,
Məhəmməd Həsən Mövlazadə və daha kimlərin həyatı və
fəaliyyəti ilə tanınıb, tarixdə qalıb. Tariximizin müəyyən
18
bir dövrünü araşdırarkən, lap elə bu barədə sadəcə söhbət
edəndə deyirik, Cavanşirin, Nizaminin dövründə,
Füzulinin, Xətainin zamanında, Sabirin, Zərdabinin
vaxtında və s.
M ətləbdən uzaq düşməyək. Onilliklər, lap elə
yüzilliklər keçəcək, heç şübhəsiz ki, yaşadığımız bu dövrü
də tariximizin "H eydər Əliyev dövrü" adlandıracaqlar.
Necə ki, artıq indiki vaxtda adlandırırlar. Doğrudan da,
əgər müqayisə aparsaq, etiraf etməli olarıq ki, müasir
Azərbaycanın
dövlət
rəhbərləri
içərisində,
hələ
sağlığında ikən ümummilli lider səviyyəsinə yüksələn,
Heydər Əliyev qədər böyük idarəçilik təcrübəsinə və
istedadına malik ikinci şəxsi tapmaq çətindir. Çünki XX
əsrin sonundan başlayaraq Azərbaycanın dili də, dini də,
iqtisadiyyatı da, özünüdərki də məhz Heydər Əliyevin
yolu ilə, himayəsi ilə bağlı olub. İnamla deyə bilərik ki,
müasir Azərbaycanın milli-mənəvi ideologiyası da məhz
bu dahi şəxsiyyətin adı ilə bağlıdır. Çünki, Heydər
Əliyevin öz yolu, öz dəsti-xətti olub.
Müqəddəs Qurani-Kərimdə bu mənada buyurulur:
"Allah doğru yolda olanların doğruluğunu artırar. Əbədi
qalan yaxşı işlər i so Rəbbinin yanında savab etibarilə daha
xeyirli, nəticə etibarilə daha yaxşıdır". ("Məryəm" sürəsi, 76)
Keçmiş Sovet məkanında istər Qafqazda, istərsə də
digər regionlarda ən çox məhrumiyyətlərə düçar olmuş
xalqlardan biri Azərbaycan xalqı olmuşdur. Xalqımız
uzun illər əzilmiş, təhqir edilmiş, alçaldılmış, dili, dini,
mənəviyyatı təcavüzlərə, repressiyalara məruz qalmışdır.
Belə bir şəraitdə H eydər Ə liyev dühasının yaranması,
19
tarix səhnəsinə çıxm ası Azərbaycan xalqının daxili
enerjisinin müdrik təzahürü idi. Çünki xalqımız həmişə
saf və müdrik olub, mərdiməzarlıqdan, bədxahlıqdan uzaq
olub. Tanrı heç vaxt öz günahsız, əməli-saleh bəndələrini
naümid buraxmır, onlara həmişə bir qapı açır. Məhz buna
görə də, Azərbaycan xalqının istəyi də, bu istəyi
reallaşdırmaq missiyasını, xilaskarlıq vəzifəsini üzərinə
qoyduğu oğlu da müdrik olmalı idi. Belə bir şəraitdə tarixi
şəxsiyyətlər, ölkənin, xalqın, hətta bütöv bir regionun
inkişafına, gələcəyinə təsir göstərə bilən dühaların
meydana çıxması tale qismətidir.
İstənilən xalqın tarixində elə maraqlı və mürəkkəb
dövrlərə rast gəlinir ki, toplumun o taleyüklü anında güclü
şəxsiyyətə, milli liderə, dövlət xadiminə böyük ehtiyac
duyulur. XX əsrdə millətimizin taleyinə, son üç-dörd
onilliyin gedişatına nəzər salanda, ilk əvvəl çağdaş
Azərbaycanın inkişafında böyük xidmətləri olan,
xalqımızın yaddaşında silinməz iz qoyan, milli dövlətçilik
hərəkatının başında duran böyük ictimai xadim, dünya
azərbaycanlı-larının ümummilli lideri Heydər Əliyevin
həyat və fəaliyyəti gözümüzün önünə gəlir.
H eydər
Ə liyev
bütün
dövrlərin
ən
böyük
azərbaycanlısıdır. O, m əhdud zaman kəsiyinə sığmır,
onun gördüyü işlər, titanik fəaliyyəti heç bir statistik
göstəricilərlə təsəvvür edilmir.
O, gözümüzün qarşısındaca böyük bir tarix yazdı və bu
tarixin bütün səhifələri başdan-başa qəhrəmanlıq
mücadiləsi, qətiyyət və iradə örnəkləri ilə doludur. Onu
pozmaq, təftiş etmək, silmək qeyri-mümkündür. Öz şəxsi
20
həyatında özünə və xalqına münasibətdə kifayət qədər
məkr və şərlə üzləşmiş böyük öndər insanları qərəzli
təftişçilikdən uzaq durmağa çağırır, onlara real faktların,
baş vermiş hadisələrin, əsl tarixin nə olduğunu başa
salmağa çalışırdı. Böyük öndər deyirdi: "Yaxşı da olsa, pis
də olsa, yaşadığın illəri kiminsə, nəyinsə xatirinə silib
atmaq olmaz. Ç ünki o, tarixdir. Tarixi silm ək isə heç kəsə
m üəssər olmayan bir işdir". Təbii ki, böyük öndərimiz
böyük tarixin və böyük vəzifələrin nə olduğunu bilən bir
şəxs kimi yalnız böyük işlər üçün doğulmuşdu.
İllər keçdikcə Heydər Əliyevin millətimizin tarixində
necə böyük bir rol oynadığı daha qabarıq üzə çıxacaqdır.
Xalqımızın və müstəqil dövlətimizin dünya iqtisadi-siyasi
sistemində,
beynəlxalq
birlikdə
özünəlayiq
yer
tutmasındakı rolunu olduğu kimi işıqlandırmaq, bütün
cəhətləri ilə insanlarımıza tam çatdırmaq qeyri-mümkün
olduğu kimi, tariximizdə bu böyük insanın rolunun
misilsiz ölçüsünü görməmək də qeyri-mümkündür. Dünya
proseslərinin, xarici ölkələrin, m üxtəlif dövlətlər
qrupunun və ya təşkilatların Azərbaycana mənfi təsirinin
minimuma endirilməsindən tutmuş, qlobal beynəlxalq
proseslərin müsbət təsirlərinin daha da gücləndirilmə-
sinədək bir-birilə sıx əlaqədə olan sistemli ictimai-
m ədəni, iqtisadi-siyasi
gedişlərdə böyük siyasətçi,
nəhəng dövlət xadimi kimi Heydər Əliyevin rolu
danılmazdır.
Azərbaycan tarixində son yarım əsrdə mühüm
hadisələrin əsas iştirakçısı kimi böyük bir tarixi şəxsiyyət
- Prezident Heydər Əliyevin həyat və yaradıcılığı,
21