1993-cü ilin ortalarında, həlledilməz sayılan məsələni həll
etməyə müvəffəq oldu. Bu, ən yüksək parlamentarizm
dərsləri, nadir natiqlik məharəti, bənzərsiz siyasi
müdriklik dərsləri idi. Azərbaycan xalqı bir neçə ay
ərzində Heydər Əliyevin və onun opponentlərinin
parlament iclaslarından televiziya ilə yayımlanan
çıxışlarını izlədi. Heydər Əliyevin çıxışları elə bir təsir
gücünə malik idi ki, sözlə bu gücü ifadə etmək çətindir.
Dediklərimizin bariz nümunəsini, H eydər Əliyev
dühasının qüdrətini xalqımız və dünya ictimaiyyəti 1994-
cü ilin oktyabrında onun televiziya ilə xalqa müraciətində
bir daha aydın gördü. Onun hər bir çağırışına olduğu kimi,
xalqımız, bu dəfə də, ən təhlükəli anda belə onun etdiyi
çağırışa biganə qalmadı. Əksinə, dövlət çevrilişi cəhdi
haqqında xəbəri eşidən on minlərlə insan həmin
müraciətdən az sonra Prezident sarayının qarşısına
toplaşdı, Heydər Əliyevi canı ilə, qanı ilə fəal surətdə
müdafıyə etməyə hazır olduqlarını fədəkarlıqla bəyan
etdilər, xalqın öz ümummilli liderini dəstəklədiyi
ekstremal şəraitdə də sübut olundu.
Qeyd edim ki, müasir dövrdə siyasi mübarizədə,
dövlətin idarə olunmasında dil, nitq amilindən Heydər
Əliyev qədər məharətlə istifadə edə bilən ikinci bir dövlət
başçısının, siyasi xadimin adını çəkmək çətindir. Bu, ilk
növbədə, onun ana dilinə, öz xalqının arzu və istəklərinə
dərindən bələd olması ilə bağlıdır. O, çıxışlarının birində
demişdir: "'Mən hər bir dilo ö z hörm ət və ehtiramını
bildirirəm . A m m a hesab edirəm ki, ö z dilim izlə,
38
Azərbaycan dili ilə hər birimiz fə x r edə bilərik. Çünki bu,
zəngin dildir, artıq dünyada tanınmış dildir. Xalqım ızın
adı da tanınıb, respublikamızın adı da tanınıb, dilim izin adı
da tanınıb. Bu reallıqdır".
Tam əminliklə deyə bilərik ki, o, özünün çoxillik
yorulmaz, titanik fəaliyyəti ilə təkcə Azərbaycan
dövlətinin deyil, həm də Azərbaycan xalqının nüfuzunu
yüksəltmişdir.
Qazaxıstan Prezidenti Nursultan Nazarbayevin Heydər
Əliyev barədə mətbuatda gedən fikirlərini xatırlatmaq
istəyirəm . Keçmiş SSRİ məkanının nüfuzlu dövlət
xadimlərindən biri olan Nursultan Nazarbayev Heydər
Əliyev böyüklüyünü, cəsarətini önə çəkərək deyirdi:
"Düşmənlərin
hədə-qorxularının
və
dostların
xəbərdarlıqlarının,
hətta
sadəcə
özünümühafızə
instinktinin əksinə olaraq, o, kənarda qala bilmədi,
hadisələri "uzaqdan" seyr edən müşahidəçi olmadı,
əksinə, Vətənə qayıtdı. Bir vətəndaş və vətənpərvər
olaraq o, mövcud bütün çətinlik və məşəqqətləri öz xalqı
ilə birlikdə yaşamaq istədi. Özü də sadəcə yaşamaq deyil,
həm də öz təcrübə və nüfuzundan istifadə edərək,
vəziyyətin yaxşılaşdırılmasında iştirak etmək istəyirdi.
Bu çox keşməkeşli dövrdə Heydər Əliyeviç o dərəcədə
mükəmməl, ölçülüb-biçilmiş və açıq siyasət aparırdı ki,
1993-cü ildə xalq onu yeni müstəqil dövlətin Prezidenti
olmağa çağırdı və bununla da ölkənin məruz qaldığı çox
mürəkkəb
böhrandan
çıxmağın,
əslində,
başqa
39
alternativini görməyərək, öz liderinə hədsiz etimadını
ifadə etdi.
Ümumiləşdirilmiş şəkildə deyə bilərəm ki, 1982-ci
ildə o, Moskvaya yola düşərkən iqtisadi və siyasi
cəhətdən sabit, yüksəlişdə olan bir respublika qoyub
getmişdi.
On il sonra, 1993-cü ildə Prezident olduqda, o, hətta
m üstəqillik statusu olsa da, iqtisadiyyatı tamamilə
dağılmış, amansız qan tökülməsinə gətirib çıxaran tayfa,
vətəndaş çəkişmələrinin, millətlərarası münaqişələrin
parçaladığı, qaçqınlarla və quldur dəstələri ilə dolu olan,
əhalinin ümidsizliyə qapıldığı bir ölkəni qəbul etmişdi.
Çox qısa müddətdə bütün hakimiyyət təsisatlarını bərpa
etmək və möhkəmlətmək, siyasi vəziyyəti sabitləşdirmək,
qan tökülməsini dayandırmaq, iqtisadiyyatı az qala boş
yerdən dirçəltmək, köklü bazar islahatlarına başlamaq,
xalqın rifahını əhəmiyyətli dərəcədə yüksəltmək onun
tərəfindən əsl qəhrəmanlıq idi.
Hələ Sovet İttifaqında formalaşmış, sosialist ideyaları
ilə tərbiyə edilmiş, amma taleyin hökmü ilə tamamilə yeni
şəraitlə üzləşmiş olan bu insan, bir araya gətirilməsi sanki
mümkün olmayan şeyləri bir araya gətirməyə müvəffəq
oldu. O, keçmiş həyatdan məqsədyönlülük, xalqın gücünə
və zəkasına sönməz inamı, vəzifəyə sadiqliyi, tapşırılmış
işə görə çox yüksək məsuliyyəti götürdü və gənclik
təravəti ilə prinsipcə yeni ictimai və iqtisadi münasibətlər
qurmağa başladı. O, buna müvəffəq oldu. O, öz doğma
40
torpağının qədim tarixini, zəngin mədəniyyətini və milli
ənənələrini qoruyub saxlayaraq və artıraraq, qloballaşma
əsrinin, bəzən heç də humanist olmayan çağırış və
təhdidlərinə uğurlu cavabların uyğunlaşdırılmasını təmin
edə bildi".
Heydər Əliyev "azərbaycançılığı" bir ideologiya olaraq
irəli sürməklə, ölkənin dağılması, ərazisinin etnik
əlam ətlərə görə parçalanması təhlükəsinin qarşısını
almaq vəzifəsini həll etdi. Bu, onun çox böyük vətəndaş
hünəri idi və şübhəsiz, aktual milli vəzifələrin həlli üçün
bütün
dünya
azərbaycanlılarının
öz
vətənləri
-
Azərbaycan ətrafında birləşməsi öz tövhəsini verəcəkdir.
Türk yazılı abidələrinin birində millətin, dövlətin
mövcudluğunu təmin edən üç əsas şərtdən bəhs olunur:
dilin qorunub saxlanması, xalqın qorunub saxlanması və
ənənələrin qorunub saxlanması. Heydər Əliyev bu
şərtlərə bütün ömrü boyu sadiq qalmışdır. Onun müdrik
siyasəti sayəsində Azərbaycan dili dünyanın siyasi
xəritəsində öz layiqli yerini tutan dövlətimizin rəsmi dili
olmuş, ölkəmizin müstəqilliyi dönməz xarakter almışdır,
xalqımız isə mənəvi irsini göz bəbəyi kimi qoruyur və
inkişaf etdirir. Mübaliğəsiz demək olar ki, Heydər
Əliyevin zəngin irsi XX əsrin müstəqil dövləti kimi
Azərbaycanın gələcək inkişaf və tərəqqi yolunu müəyyən
edən etibarlı səmt göstəricisidir və daim belə olacaqdır.
XXI əsrin və üçüncü minilliyin ayrıcında Azərbaycan
xalqına müraciət edən Heydər Əliyev xalqını yeni
yüzilliyə
çatdıran
və gələcək
üçün
konsepsiya
41