Hayvonlar anatomiyasi fanidan amaliy-laboratoriya mashg‘ulotlar
Yüklə 288,63 Kb. Pdf görüntüsü
|
| Dumg’aza umurtqalari tuzilishi Dumg‘aza umurtqalari yoki dumg‘aza suyagi – vertebrae sacralis. –s. os sacrum. Dumg‘aza umurtqalari har xil hayvonlarda turli sonda, masalan, qoramolda – 5 ta, qo‘yda – 4 ta, cho‘chqada – 4 ta, otda – 5 ta, itda – 3 ta bo‘ladi. Hamma dumg‘aza umurtqalari birlashib bitta dumg‘aza suyagi – os sacrum ni hosil qiladi. Dumg‘aza suyagining elka o‘simtalari – processus spinosus dumg‘aza tarog‘i – crista sacralis ni hosil qiladi, yoylararo teshik bo‘lmaydi. Umurtqaaro kesigi 4 juft dorsal dumg‘aza teshigi – foramina sacralia dorsalia ni hosil qiladi. Bu teshiklardan qon tomirlari va nervlar o‘tadi. Ko‘ndalang qovurg‘asimon o‘simtalari uchli yon qismi – partes laterales ni hosil qiladi. Birinchi ikkita ko‘ndalang o‘simtalar to‘rtburchak shakldagi dumg‘aza qanoti – alae ossis sacri ni hosil qiladi. Dumg‘aza qanotida tos suyagi bilan birlashishi uchun quloqsimon bo‘g‘im maydonchasi – facies auricularis bo‘ladi. Ensa suyagi – os occipitalis – bosh suyagining orqa (aboral) tomonida joylashgan bo‘lib, asosiy (tana), 2 ta yon qism va tangachasimon qismlardan tarkib topgandir. Asosiy qism yoki tanasi – pars basilaris, s.corpus occipitalis – bosh suyagining asosida joylashadi va ponasimon suyak bilan birlashadi. Ensa suyagining tashqi yuzasida, ya’ni ponasimon suyak bilan birlashgan joyida bosh muskullarining kelib birikishi uchun juft muskul do‘ngligi – tubersulum muskularis bo‘ladi. Ponasimon suyak – os. sphenoidale. Qishloq xo‘jalik hayvonlarida ponasimon suyakning tuzilishini qoramol misolida ko‘rib chiqadigan bo‘lsak, toq suyak bo‘lib, bosh skeletining asosida, ensa suyakdan oldinroqda joylashadi va u panjarasimon, dimog‘, qanotsimon, tanglay, peshona, chakka, ensa suyaklari bilan birikkan bo‘ladi. Ponasimon suyakda tanasi chakka va ko‘z qanoti farqlanadi. Tanasi – corpus ossis sphenoidalis – ikki qismdan tuzilgan: oldingi yoki presfenoida – praespenoid va orqa qismi bazesfenoida – basisphenoid Pastki jag‘ suyagi - os mandibulare ikkita suyakdan tuzilgan bo‘lib, chakka suyagining yonoq o‘simtasi bilan birikib turadi. Bu suyakda tanasi – corpus mandibulare hamda jag‘ shoxchasi – rami mandibulare farqlanadi. Pastki jag‘ joylashadigan katakchalari – margo alveolaris da esa tishlarning kesuvchi qismi – pars incisiva, asosiy qismi – pars molaris farqlanadi. Kesuvchi qismida tashqi qavariq lab yuzasi – facies labialis va ichki botiq til yuzasi – facies lingualis bo‘ladi. Bu ikkala yuza alveolyar yuzada bir biriga birlashadi va shu erda 4 ta tish alveola katakchalari bo‘ladi. Kesuvchi qismida tishli alveolyar cheti – rami-margo alveolaris bo‘lib, u tishsiz cheti – rami-margo interalveolaris ga o‘tadi Yüklə 288,63 Kb. Dostları ilə paylaş:
|