Həbsxana – cəmiyyətin daha çox
Yüklə 2,49 Kb. Pdf görüntüsü
|
140 danışmağa eybi gəlirdi. Bacısı, qardaşı şəhərdə öz dərdi-sərində. Onların da yanına getməyə üzündə üz qoymamışdı. Belə vaxtda anası yadına düşürdü. “Hardasan, ay ana, – gözləri dolurdu, – sən ölməsəy- din, qalsaydın, kömək olardın. Narınc gəlib evində at çapmazdı. Eh, doğru deyiblər – anasına bax, qızı al. Mən axmaq yenilik yaratmaq istədim”... Gücü yalnız arağa çatırdı. Hər gün işdən evə kefli gəlirdi. Zibanın yeməkxanasının daimi müştə- risinə çevrilmişdi. Ziba özü də hiss edirdi ki, Ağarə- him kefdən deyil, dərddən içir. Ürəyində ona yazığı gəlirdi. Bir dəfə ona az içməyi, ağlını başına yığmağı da məsləhət bilmişdi: –Bala, yazıqsan bu qədər içmə! O zəhirmardan hələ xeyir tapan olmayıb... Evə gələndə Gülbəniz onu sancmasaydı, uşaq- ları oxşayar, sonra da səhərədək başına atıb yatardı Evdə ürəkağrıdıcı bir umu-küsü yaranmışdı. Təzəlikiə isinişən uşaqlar ona yenə pis nəzərlə baxır, özgələşirdilər. Ağarəhim günbəgündən usanırdı, iy- rənirdi belə yaşamaqdan. Tam yəqin etmişdi ki, belə çox çəkə bilməz: ya özünü öldürməli, ya da əlindən xəta törədib təzədən türməyə qayıtmalıdır. Günlərin birində axşamtərəfi yenə sərxoş və- ziyyətdə evə gəldi. Evdə heç kəs yox idi. Bir istədi adəti üzrə evə girib öz yerində uzanıb yatsın. “Görə- sən hara gediblər?” – düşündü. Ürəyinə şeytan girdi, 141 onu yatmaqdan daşındırdı: “Yəqin uşaqları da götü- rüb anasıgilə “dərs almağa” gedib”. Anası tək oldu- ğundan Gülbəniz arabir uşaqları da götürüb ora ge- dərdi. Darvazanı hirslə çırpıb, qonşu məhəllədə olan qaynanasıgilə getdi. Həyətə girib Gülbənizi çağırdı. Səsinə Narınc evin astanasına çıxdı: –Nədi, yenə içib şirə dönmüsən, nəriltin götü- rüb aləmi. Gülbəniz bura gəlməyib. Yoxdu bizdə Gülbəniz. Bir səhv idi elədik, onu sənə verdik. Ağarəhim inanmadı: –Yalan deyirsən, burdadırlar, gizlətmisən evin- də Gülbənizi də, uşaqlarımı da. Bilirəm, çoxdan eşit- mişəm, ayırmaq istəyirsən məni onlardan. Plan cızır- san, gündə qızının qulağını doldurub, ağlını alıb məndən soyudursan. Ailəmi dağıtmaq istəyirsən? –Kül Gülbənizin başına ki, sənin kimi ailəsi, əri var. Itil, cəhənnəm ol xarabana. –Gülbənizi ver, uşaqlarımı ver... –Yoxdur burda, haramdı sənə onlar. Narınc çığıra-çığıra üstünə gəlir, onu həyətdən qovmaq istəyirdi. Ağarəhimə üzbəüz iki addım qal- mış dayandı, var gücüylə bağırdı: –Dedim sənə yoxdur, çıx cəhənnəm ol həyət- dən... Ağarəhim hirsindən boğulurdu. Narınc onun bütün səadətini əlindən alan bədheybət əjdahaya ox- 142 şayırdı nəzərində. O, bu əjdahanı məhv eləmək, səa- dətini onun əlindən qurtarmaq istəyirdi: –Ver Gülbənizi, uşaqlarımı ver... Birdən gözünə yaxınlıqdakı divarın küncünə atılmış balta sataşdı. Qanı qaynadı, göz qırpımında baltanı əlinə alıb, Narıncın üstünə şığıdı. Narıncın dəhşət dolu səsinin çıxmağı ilə həyətə uzanmağı bir an oldu. Baltanın arxası zərblə onun alnına dəyib pa- ralamışdı. Qan görcək Ağarəhim ayılan kimi oldu. Artıq gec idi, olan olmuşdu. Baltanı öz yerinə tulla- yıb həyətdən çıxdı. Qapıdan çıxması ilə qonşu ar- vadlar hay-küylə həyətə doluşdular. Ağarəhim bilmirdi hara getsin?.. Daha bu gecə gecələməyə onun heç bir evdə, hətta darvazasını çır- pıb gəldiyi öz evində belə yeri yox idi. Qisməti polis şöbəsində gecələmək imiş. Odur ki, öz ayağı ilə polis şöbəsinə gedib, elədiyi cinayəti etiraf etdi. Qonşular Narıncı tələm-tələsik xəstəxanaya aparsalar da o, yolda keçinmişdi. Həqiqətən, Gülbə- niz anasıgildə olmayıbmış, öz rəfiqəsigilə gedibmiş. Etdiyi cinayətə görə on üç il cəza təyin etdilər. Birillik azadlıqdan sonra, ona üçüncü dəfə iş kəsildi. Yenidən konvoy maşınına mindirib, azadlığa burax- mış əvvəlki zona – ciddi rejimli düşərgəyə qaytardı- lar. Elə bil, buradan bir il deyil, dünən çıxmışdı. Ha- mı onu tanıyırdı. Zabitlər: “Oho, xoş gəlmisən, dözə 143 bilmədin bayırda? Axır ki, vətənə qayıtdın”, deyərək gülümsəyirdilər. Yatabı qəbul edən rəis onu görəndə hirsindən daha da coşdu: –Vicdansızın biri, sənə demədim bir də burala- ra qayıtma... Qulağının dibində sanki, bomba partladı, göz- lərində qığılcımlar oynadı. Açılan şillənin zərbinə dözə bilməyən Ağarəhim səndələyib üzü üstə yerə sərildi. –Əclaf, havayı ətin şorbası olmur, eləmi? Hö- kumətin amnistinin qiymətini hardan qanasan, pul verib azadlığa çıxsaydın qədrini bilərdin, qeyrətsiz... Rəis söyüşlərinə ara verəmyib təpiklərini işə saldı. Hirsini ən çox sevdiyi üsulla – kürəyinə çıxıb tapdalamaqla soyutmaq istəyirdi. Birdən üz-gözünü yığaraq fikrindən daşınıb kənara çəkildi: –Bu oğraş havanı korladı, deyəsən, – ətrafdakı nəzarətçilərə işarə etdi, – çırpın! Söz rəisiin ağzından çıxmışdı təpik yağışı baş- ladı. Sifətini təpiklərdən qorumaq üçün başını yerə soxurmuş kimi əlləri ilə üzünü örtdü. O, bu an yerə girməyə, ölməyə razı idi. Nə vurulan təpiklərdən, nə də rəisiin söyüşlərindən incimirdi, öz payını alırdı. Hamısı haqqına idi, çöldə yaşamağı bacarmamışdı. Ağarəhimi rəisin otağından xərəkdə çıxartdılar. Bir aya özünə gəldi. Barakda ilk günlər köhnə tanış- 144 lar onu hörmətlə qarşılayıb kutoklarına aparsalar da, aylar, illər ötdükcə yanına kimsənin gəlmədiyini gö- rüb ona qarşı olan münasibətlərini yavaş-yavaş də- yişdirdilər. Əvvəl onu başqa kupeyə köçürüb özlə- rindən uzaqlaşdırdılar. Günlərin birində isə aşağı çarpayıdakı yerini baraka təzə gələn imkanlı məh- kuma verib onu yüngül ayaq təki yuxarı mərtəbəyə qalxmağa məcbur etdilər. Cəza çəkdiyi uzun illər ər- zində hələ bir dəfə də olsun o, ikinci mərtəbədə yat- mamışdı. Indi onu acından ölənin birisi hesab etdik- lərindən artıq nə yaşına, nə də həbsxana “staj”ına hörmət qoyan yox idi. Təzə-təzə yuxarı mərtəbəyə vərdiş etmədiyindən iki-üç dəfə yuxulu-yuxulu yu- varlanıb döşəməyə yıxılaraq qol-qabırğasını əzmiş- di. Sonralar, ikinci mərtəbəyə yıxılmadan qalxıb-düş- məyə, yatmağa alışdı. Kupedə heç kim onunla çörək kəsmədiyi üçün və zəhlətökən öskürəyi ilə hamını bezdirdiyinə görə ona zillənən baxışları görməmək naminə bütün gününü həyətdə keçirər, baraka an- caq, yatmaqdan-yatmağa gələrdi. Özünə qalsaydı ba- raka yatmağa da getməzdi. Bir gecə gözdən yayınıb həyətdə diqqətdənkənar skamyaların birində yatmaq istəmişdi. Təzəcə gözünü yummaq istəyirdi, başının üstünü alan nəzarətçi onu təpikləyərək durğuzub ba- raka getməyə məcbur etdi. Neçə illər idi ev xörəyinə tamarzı olduğu sayaq isti paltara da həsrət qalmışdı. Əynindəki paltarlar 145 köhnəlib tökülüb-itdiyindən azadlığa çıxanların ba- ğışladığı paltarları geyinməyə məcbur olurdu. Ötən qış ayaqqabıları dəlmədeşik olduğuna görə daim palçığın, qar suyunun içində qalan ayaqlarında çoxlu çatlar yaranmışdı. Qışı dəstə rəisinin yazığı gəlib ver- diyi köhnə ayaqqabılarda keçirmişdi. Soyuqlar düşəndən öskürəyi ara vermədi. Hə- rarəti qalxır, gah da canına üşütmə düşüb halsızla- şırdı. Bərk soyuqladığını zənn edirdi. Yaz gəlib istilər başlayanda sevindi, tezliklə sağalacağını güman etdi. Amma, istilərin xeyri olmadı. Yüngül babatlaşsa da, canındakı ağrıları azalmadı. Bədəninin daxilində ge- dən mübarizədə xəstəlik təslim olmaq istəmirdi. Bir yaz səhəri sinəsini boğan öskürəkdən yerə düşən qır- mızımtıl nöqtələrin qan olduğunu görəndə vərəmə tutulduğunu başa düşdü. Elə həmin gün təlaşla sançasta – həkimin qə- buluna gedib vərəmə yoluxmasını bildirdi, sağalması üçün kömək istədi. Həkim, onu başdan-ayağa la- qeydcəsinə süzdü: –Bilirsən zonda sənin kimi neçə yüz xəstə var? Mən sənə nə kömək edim? Indi gərək sən güclü qi- dalanasan və müalicə ediləsən. Gəl günü sabahdan müalicəyə başlayaq, de görüm dərmanları kim ala- caq? –Həkim, yanıma illərlə gələnim olmur. Dərman almağa da heç imkanım yoxdur, onda bəs, mən nə 146 edim? –Bax, əsas məsələ də budur. Məndə də o vacib, güclü dərmanlardan yoxdur... –Başına dönüm həkim, dərmanın hansından varsa ver, bəlkə, az da olsa xeyri olar. Həkim ona bir neçə adi həb verib başdansovdu yola saldı. Demək, o, sağalmayacaqdı. Bu minvalla cəzası- nı axıradək çəkib qurtara bilməyəcəkdi. Onu vərə- min əlindən yalnız ölüm qurtaracaqdı. Güclü qidanı hardan əldə etsin, kimdən istəsin? Kimin ərzağından oğurluq etsə, gec-tez üstü açılıb onu “krısa” kimi lənətləyəcəkdilər. O, nə “paqona”, nə də cinayət aləminə lazım idi. Vaxtilə onu bir neçə dəfə kabinetlərinə çağırıb söhbət edən əməliyyatçılar öz tərəflərinə çəkmək is- təmişdilər. Onun üçün müəyyən xoş şərait, gizli im- tiyazlar vəd olunsa da sadə məlumat daşıyıcısı ol- maqdan da boyun qaçırmışdı. Çünki, onlara etibar etmirdi. Bir gün atılacağından, məlum olarsa, məh- kumlar arasında xəbər ötürən kimi biabır olunaca- ğından ehtiyatlanmışdı. O, buqələmun olmağı ba- carmırdı. Həmişə özünü cinayətkar saymayıb cina- yət dünyasından da kənar gəzərdi. Etdiklərinin ci- nayət deyil, tale yazısı hesab edirdi. Yaxşı günlərində daim məxfi ziddiyyətli bu qüvvələrin heç birisinə ya- xınlaşmadığına görə, pis günündə də gərəksizləşib 147 ortalıqda qalaraq var ikən yoxa dönmüşdü. Yiyəsiz, kimsəsiz, çöldən, ya içəridən gəliri, mənfəəti, faydası olmayan məhkum heç kimi maraqlandırmırdı. Nə olaydı, hökumət yenə amnist verəydi, – ar- zulayırdı Ağarəhim. Görən tale üzünə gülüb bir də amnist qismət etsəydi, onu azadlığa buraxardılarmı? Ürəyindəki bu son ümid işığını közərtmək üçün bir gün o, zampalitin – rəisin siyasi işlər üzrə müavininin qəbulunua getdi. Mayor Ağarəhimi din- ləyib gülümsədi: –Ağarəhim, amnist çıxsa da sənə aid olmaya- caq. Bilirsən niyə? Sənin özündən xəbərin var? Sən axırıncı “qəhrəmanlığından” sonra residivist hesab olunursan. Yəni, xüsusi təhlükəli cinayətkar. Otuz il- dir işləyirəm hələ görməmişəm residivist aministə düşə. Sənə aministi təkcə Allah verə bilər. Xəbərsiz olduğu residivist “titulu”ndan özü də heyrətlənmişdi. Hələ orta məktəb illərində oxuduğu kitablardan, gördüyü filmlərdən qatı cani, qorxulu insan hesab etdiyi residivist sözü indi ona aid olu- nurdu. Dünyanın işinə bax, heç demə ondan da resi- divist olarmış... Zampalitlə söhbət etdiyi gündən nə vaxtsa azadlığı, balalarını görəcəyinə Ağarəhimin ümidi it- mişdi. Qalan cəza dövrünü sonadək yaşamağa gü- man ki, vərəm imkan verməyəcəkdi. Vərəmə tutulub iki-üç ildən artıq yaşaya bilməyən məhkum yoldaş- 148 larının növbə ilə xəstəxanaya gedib qayıtmaması ona belə qəti qənaətə gəlməsinə əsas verirdi. Bəzən gecələr gözünə yuxu getməyib darıxdı- ğından uşaqları üçün burnunun ucu göynəyəndə sə- sini içinə alıb öskürəyinin səsini boğduğu balışa göz yaşlarını axıdardı. Narıncı öldürdüyünə görə Gülbə- niz də, uşaqları da onu həmişəlik atmışdılar. Ürəyin- də Narınca, dönük taleyinə lənətlər yağdırmaqdan başqa əlacı qalmamışdı. O, balalarına atalıq edə bil- mədi, böyüdüb boya-başa çatdırmadı. Vaxt gələcək, onlar böyüyüb hərəsi bir ailə olacaqdı, amma, onu həmişə nifrətlə xatırlayacaq, adını hətta çəkmək belə istəməyəcəkdilər. Atalığı Əmirxan etdi. Narıncı öldürəndən son- ra Gülbənizin Əmirxanla münasibətləriinn daha da “istiləşdiyini” eşitmişdi. Əvvəlcə bir müddət hirslə- nib özünə yer tapmasa da, “yeməyənin malının ye- yərlər” məsəlini xatırlayıb sakitləşmişdi. Günah onun özündə idi. Vaxtında özü kişi olsaydı, Gülbə- nizin də başqasına ehtiyacı yaranmazdı. Ailəsinə yi- yəlik edib, namusunu qoruyardı... –Ey, dur, bəsdi yatdın, – iki nəzarətçi hovuzun kənarında daş plitənin üstündə uzanmış Ağarəhimin başının üstünü kəsdirmişdi. Onlardan biri əlindəki rezin dəyənəyi ilə onu tərpədib ayıltmaq istəyirdi. –Elə bil evində, isti yorğan-döşəkdə yatıb. Ol- maya hallanıb? Dayan bir bunun üst-başın yoxlayım. 149 O biri nəzarətçi istehza ilə güldü: –Sən də adam tapdın ilişməyə. Görmürsən cın- dırından cin hürkür? Acından ölənin birisidir. Onda hal var ki, hallansın da... Vaxtını itirib əllərini bula- ma, durğuz yoxlamaya gecikməsin. Rezin dəyənəyin qoluna dəyən ağrısından ayı- lan Ağarəhim nəzarətçilərin onu tələsdirdiyini gör- dü: –Tərpən, axşam yoxlamasıdır. Yoxlamaya ge- ciksən yuxuvun qalanını karsda yatacaqsan. Nahardan sonra dincəlmək məqsədi ilə hovu- zun kənarında əyləşən Ağarəhim halsızlıqdan huşu- nu itirib yuxuya getmiş, daş plitənin üzərində üzü göylərə uzanıb qalmışdı. Çətinliklə dikəldi. Bədəninə sızıltılı ağrı dol- muşdu. Özünü əzgin, taqətsiz hiss edirdi. Yeriməyə gücü tükənmişdi. Ayaqlarını sürüyə-sürüyə yoxlama keçirilən meydana tərəf addımladı. Beş-on addım getmişdi ki, müvazinətini itirib asfalt yolun üzərinə yıxıldı. Ətrafdakı məhkumlar ona kömək etmək, aya- ğa durğuzmaq istədilər. Lakin, Ağarəhimin ayağa durulası halı yox idi. Zərblə yerə dəydiyindən sinə- sindən açılan qan ağzından yerə yayılıb asfaltı qır- mızı rəngə boyamışdı. Kənarda dayanıb hər tərəfə göz qoyan, qolun- da qırmızı sarğı olan növbətçi, şişman mayor Ağarə- himin başına yığılan məhkumlara tərəf acıqlandı: 150 –Qorxmayın, ölən zibil deyil. Xərəyi gətirib aparın sançasta, şirin çay içirin özünə gəlsin. Tibb hissəsində ona qüvvə gəlməsi məqsədi ilə mayorun dediyi sayaq şirinçay içirib çarpayıya uzat- dılar. Həkimlərdən biri o birinin qulağına narahat- lıqla pıçıldadı: –Deyəsən bu “yetişib”. Sabahacan tab gətirsəy- di xəstəxanaya rədd eləyərdik. –Tab gətirməyib nə edəcək, qırıb qaçmayacaq ha... Həkimin verdiyi bir həb və bir neçə stəkan şi- rinçaydan sonra Ağarəhim iki-üç saat azca özünə gəlsə də gecə yaxınlaşdıqca ağrıları şiddətlənirdi. Bü- tün gecəni canındakı hərarətdən, nəfəsini kəsən san- cıların ağrısından qıvrıla-qıvrıla, qan tər içində ça- paladı. Səhərə yaxın yarıyuxulu Ağarəhimə elə gəldi ki, kimsə onu boğur. Narınc idi. Gözlərindən qəzəb, nifrət yağırdı. Əcinnəyə bənzər bu məxluq onun si- nəsi üstə çökərək, əllərini boğazına keçirib var gücü ilə sıxırdı. Ağarəhimin nəfəsi çatmadığından boğazı xırıldayırdı. Ciyərlərindən qayıdan hava ilə yanaşı ağzından yatağına qan fışqırırdı. Axşamdan bəri boguq öskürəyinə, əzab çək- məsinə məhəl qoymayan, öz canlarının ağrılarından oyaq olan palata yoldaşları xırıltını eşitcək daha la- qeyd qala bilmədilər. Son nəfəsə oxşayan xırıltı 151 ölümlə həyatın mübarizəsindən xəbər verirdi. Gecə- nin bu vaxtı, aləmin ölgün anlarında ölümün at oy- natmasına acizanə tamaşa etməkdən savayı nə etmək olardı?! Çox çəkmədi çapalayıb sakitləşən Ağarəhimin xırıltısı tamam kəsildi. Sanki, o, yatağındakı kiçik qan gölməçəsində boğulmuşdu. Göz qapaqlarını ört- məyə ehtiyac olmadı. Həyatın əzablarından cana doyduğundan könüllü gözlərini yummuşdu. Onun keçindiyinə əmin olduqda üstünü köhnə mələfə ilə örtdülər. Səhər işçilər gələn kimi lazımi yerlərə məlumat verilib Ağarəhimin ölümü barədə sənədlər hazırlan- dı. Təcili teleqramla rayona – evinə xəbər göndərildi. Sonra, yiyələri gələnədək saxlamaq üçün cənazəni morqa – meyitxanaya apardılar. * * * Rəis daha iki gün də ardıcıl Ağarəhimin evinə teleqram vurdu. Amma, üç gün ötməsinə baxmaya- raq, rayondan kimsə gələn, teleqramlara cavab verən olmadı. Bu zaman Gülbəniz qızının ad gününü qeyd etməyə hazırlıq görürdü. Heç kimin qanının qaral- maması üçün aldığı teleqramları hamıdan, hətta ya- xın “sirdaşı” saydığı gizlin aşnası – Əmirxandan da gizlətmişdi. ”Neynim ölüb, qalıb kimə gərək idi, – Gülbəniz düşünürdü, – ondan nə vaxt ərlik gördüm ki, ərim 152 kimi ölüsünə yiyəlik edim də... Yox a, anamın qatili- nə yas məclisi quracağam. Nə istəyirlər etsinlər, mənlik deyil...” Səhəri gün morqun müdiri rəisə zəng edib şi- kayətləndi: –Belə olmaz axı, gəlin ölünüzə yiyə durun. So- yuducu xarab olub, daha saxlaya bilmirik. Siçovul- ları qovmaqdan yorulmuşuq, daraşıblar meyidə... Rəisin göstərişi ilə bir neçə zabit və nəzaərətçi özləri ilə bel, çalov götürüb, müəssisənin yük maşı- nında morqa yola düşdülər. Siçovulların paralayıb pis günə qoyduqları me- yidi ağ parçaya büküb, morqdan götürdüb dəfn et- məyə, şəhərdən uzaq qəbiristanlığa gətirdilər. Qəbi- ristanlığın müdiri ölünün yiyəsiz məhkum olduğunu bilincə, torpağa heyfi gəlib korlamamağı, nişan ver- diyi köhnə qəbirlərdən birinə basdırmağı məqsədə- uyğun saydı. Ağarəhimi qəbiristanlığın hasara yaxın kənar hissəsində, sökülmüş qəbirlərin birində dəfn etdilər. Məzarın yerini ayırd etmək üçün haradansa tapdıq- ları iri çay daşını baş daşı əvəzi qoydular. Dünyada bir residivist azaldı. Atılmış, xeyirsiz, zavallı caniyə dünyanın ehtiyacı yox idi... 1996 153 İÇİNDƏKİLƏR Qazamat “sanitarlar”ı ................................3 Residivist ..................................................103 Yüklə 2,49 Kb. Dostları ilə paylaş:
|