12
yaxınlaşdıqda isə ehram paltarını geyinməli və niyyətlərini
deməlidirlər. Onu təyyarəyə minmədən öncə də geyinmək olar.
Lakin niyyət miqata çatanda və ya yaxınlaşanda deyilməlidir.
Çünki Peyğəmbər (s.a.s) yalnız miqatdan keçərkən niyyət edib.
Yaşayış yerləri bu miqatlardan sonra olanlar evlərindən niyyət
edirlər. Məkkə əhli isə evlərindən ümrəyə deyil, yalnız həccə
niyyət edirlər. Miqatı ehrama girmədən keçənlər ya yenidən
miqata qayıdıb ehrama girməli yaxud da qoyun kəsməlidirlər. Bu
miqatlardan həcc və ümrə niyyəti ilə keçməyənlərə ehram vacib
deyil.
Həcc və ya ümrə edənin miqatda yerinə yetirəcək əməlləri!
Ümrə və ya həcc edən miqata yetişdikdə aşağıdakılara riayət
etməlidir:
1. Dırnaqları tutmaq, bığları qısaltmaq, qoltuqaltı və övrət
yerlərini qırxmaq müstəhəbdir.
2. Bütün paltarları çıxartmalı və yalnız bundan sonra ehram
paltarını geyinməlidir. Həmçinin qüsl alması bəyənilir.
3. Başına və ya saqqalına ətir
sürtə
bilər.
Ehrama
girdikdən sonra qalan ətir
iyinin
heç
bir
zərəri
yoxdur. Lakin geyindiyi
ehram paltarına isə ətir
sürtməsin.
4. Kişilər iki hissədən ibarət
xüsusi
paltar
"Ehram
paltarı"
geyinməlidirlər.
Paltarın
ağ
olması
bəyənilir.
Həmçinin
ayaqqabı da geyinilə bilər
(bax! şəkil: 2). Qadınlar
isə
kişilərə oxşamamaq
şərti ilə istədikləri paltarı
geyinə bilərlər.
5. Fərz namazından sonra
ehrama
girmək
daha
13
yaxşıdır. Lakin başqa vaxtlarda ehrama girərsə onda iki rükət
dəstəmaz namazı niyyəti ilə namaz qılsın. Bunu etmək
müstəhəbdir.
6. Bunlardan sonra icra etmək istədiyi ibadətə niyyət edir. Əgər
ümrə etmək istəyirsə, deyir: "Ləbbeykə umratən" və ya
"Allahummə ləbbeykə umratən", əgər ifrad (İfrad, Qiran və
Təməttu - həccin növləridir. Onlar haqda irəlidə ətraflı
məlumat veriləcək.) həcci etmək istəyirsə onda "Ləbbeykə
həccən" yaxud "Allahummə ləbbeykə həccən" deyir. Əgər
qiran həcci etmək istəyirsə niyyəti belə deyir: "Ləbbeykə
umrətən və həccən" yaxud "Allahummə ləbbeykə umrətən və
həccən". Əgər başqasının yerinə həcc və ya ümrə edirsə onda
onun adından niyyət edib belə desin: "Ləbbeykə an ... (adını
çəkir)". Yaxşı olar ki, niyyət miniyin üzərində olarkən deyilsin.
Çünki Peyğəmbər (s.a.s) belə edərdi. Həmçinin niyyətdən
sonra təlbiyə duasını yəni, "Ləbbeykə Allahummə Ləbbeyk,
Ləbbeykə lə şərikə ləkə ləbbeyk. Innəl həmdə vən nimətə ləkə
vəl mulk. Lə şərikə lək." (Buxari və Müslim) demək lazımdır.
Həcc və ya ümrə edən yolda qalacağından qorxarsa bu duanı
edə bilər. "Fə in həbəsəni habisun fəməhilli heysu həbəstəni"
(Buxari və Müslim). Üşaqlarla həcc və ya ümrə etmək
istəyənlər aşağıdakıları yerinə yetirməlidirlər: Ağlı kəsən
uşaqlar ehram niyyətini valideyinlərinin icazəsi ilə etməlidirlər.
Ehrama
girdikdə
onların
görəcəkləri
işlər
böyüklərin
əməllərinə uyğun olmalıdır. Əgər uşaqlar ağlıkəsən deyillərsə
onda ata-anaları onların əvəzinə niyyət edirlər. Böyüklərə
qadağan edilən əməllər onlara da aiddir. Təvaf etdikdə uşağın
bədəni və paltarları təmiz olmalıdır. Ağlıkəsən uşaqlar isə təvaf
zamanı təharətli olmalıdırlar.
Həccin üç növünün vəsfi!
Bildiyimiz kimi həccin üç növü var.
1. Təməttu həcci.
2. Qiran həcci.
3. Ifrad həcci.
14
Həcc aylarında yəni, Şəvval, Zil-qədə və Zil-hiccənin ilk on
günündə, miqata həmin ildə həcc etmək niyyəti ilə gələn adam bu
üç növdən birini seçə bilər.
1. Təməttu həcci. Bu həcci etmək istəyən adam, miqatda niyyət
edərkən yalnız ümrəyə niyyət etməlidir. Niyyəti belə deyir:
"Ləbbeykə umrətən". Sonra Məkkəyə çatana qədər təlbiyəni
"Ləbbeykə Allahummə Ləbbeyk, Ləbbeykə lə şərikə ləkə
ləbbeyk. Innəl həmdə vən-nimətə ləkə vəl-mulk. Lə şərikə
lək." təkrarlayır. Məkkəyə çatandan sonra Kəbə ətrafında təvaf
edərək Səfa və Mərva arasında səy edir. Bundan sonra saçını
qısalda və ya qırxa bilər. Yalnız belə etdikdə ehramda ona
qadağan olanların icrasına icazə verilir. Zilhiccə ayının
səkkizində (yəni, tərviyə günü – tər.) olduğu yerdən yeni
ehrama girir. Bu dəfə isə həccə niyyət edərək onun icrasına
başlayır. Təməttu həcci, özü ilə qurban aparmayanlar üçün ən
yaxşı həcdir.
2. Qiran həcci. Bu həcci etmək istəyən adam həcc aylarında həcc
və ümrəyə birlikdə niyyət edərək deyir: "Ləbbeykə umratən və
həccən". Yaxud da miqatda olarkən ümrəyə niyyətlənərək
yolda həcci də niyyətinə daxil edir. Bunu təvafa başlamadan
öncə mütləq etməlidir. Məkkəyə çatanda Təvaful-qudum yəni,
ilk təvafı yerinə yetirir. Bundan sonra həcc səyini (Səfa və
Mərva arasında) edir. Həcc səyini Ifada təvafından sonra da
icra etmək olar. Qiran həccini edən saçını qısaltmır və
ehramını əynindən çıxartmır. Bayram günü təhəlluldan (İzahı
irəlidə veriləcək.) sonra ehramı çıxardır.
3. Ifrad həcci. Bu həcci etmək istəyən adam miqatda yalnız
həccə niyyət edir və deyir: "Ləbbeykə həccən".
Ifrad həccinin əməlləri ilə Qarin həccinin əməlləri eynidir.
Fərq yalnız qarin həcci edənin qurban kəsməsindədir. Ifrad həcci
edən isə qurban kəsmir. Qiran və ya İfrad həcci edən adam yaxşı
olar ki, təvafı və səyi edəndən sonra saçını kəsərək yaxud qırxaraq
ehramdan çıxsın. Bu zaman etdiyi təvaf və səy onun üçün ümrə
sayılacaq. Sonra səkkizinci gün yenidən həccə niyyət edir və
beləliklə həccini Ifrad və ya Qirandan Təməttuya çevirmiş olur.