Ģəxsiyyətin itir, xalqın vahid ruhunda əriyir. Doğrudan da qətiyyətlisənsə sənin haqqında hər Ģey
deyiləcəyini gözünün qarĢısına alıb özünü ümumi məqsəd yolunda qurban verməyi bacarmalısan.
Məsələn, götürək sufiləri. Onların qətiyyəti olmayıb? Nə qədər əzablara, iĢgəncələrə dözərək bir
tikə çörəklə yaĢayıblar, "rizq Allahdandır" deyiblər. Əksinə, dünyanın ən qətiyyətli adamları
onlardı - haqqın yoluyla gediblər. Onlar öz Ģəxsiyyətlərini önə çəkməyiblər. Kimdi onlar?
Təsəvvür edin ki, bir sufi dərviĢ bütün ölkəni gecə-gündüz gəzərək oxuyur: "Ya haqq", "ya
haqq", "ya haqq"... Onun özünün heç nəyi yoxdur - çöldə gəzir, xarabalarda yatır, ac-susuz qalır,
ancaq dönmədən haqqı insanların beyninə yeridir. Ġndi demək olarmı ki, o, qətiyyətsiz adamdır?!
Əksinə, çox qətiyyətlidir. O, baĢ kəsmək yox, haqqı anlatmaq istəyir. Kim də haqqı çox
sevirsə, haqqı daha çox müdafiə edirsə qətiyyətli adam odur!
Qətiyyətli adamlar imperatorlar deyil. Mənə ordu verin, gedim kimisə əzim. Buna nə var ki, hamı
edər. Qətiyyət qan tökməklə ölçülməz. Gəncədə tərksilah edilməli 500 adam - bir batalyon vardı.
Onları topla elə yatdıqları yerdəcə batırmaq olardı. Bəs sonra bunu hansı haqqa yazacaqdıq?
Xalqa necə izah edəcəkdik? Bu 500 adamın içərisində, deyək ki, 30-u günahkardı. Qalanları əmrə
tabe olub. Onları qırandan sonra özümüzə necə, hansı adla haqq qazandıra bilərdik?! Mən,
doğrusu, buna cavab tapa bilmirəm.
Cinayətkarı tapıb onun özünə cəza vermək lazımdır. Surət Hüseynovu həbs etməkçün gərək bir
300 nəfəri qıraydıq; axı o 300 nəfərin günahı yoxdu! Bəs bu qiyam sonradan böyüyüb vətədaĢ
müharibəsinə çevriləndə nə etməli? Mən, Qamsaxurdianı bacarıqlı adam sayıram. Böyük
Ģəxsiyyətdi - gürcü xalqının azadlığı uğrunda dönmədən mübarizə aparıb. Amma
vətəndaĢ müharibəsində qətiyyətli ola bilməzsən. VətəndaĢ müharibəsində
qətiyyətlilik dəlilikdir. Öz əsgərini öldürmək, öz vətəndaĢını öz vətəndaĢına
qırdırmaq, üstəlik, qıran vətəndaĢa Milli Qəhrəman adı da vermək xəstə insanın
psixologiyasıdır.
Tutaq ki, mən lap əmr verdim, deyək 500 nəfər 500 nəfərlə vuruĢdu. 100 nəfər bu tərəfdən, 200
də o tərəfdən qırıldı. Qalib gəldik. Amma bu qırılanın hamısı Azərbaycan xalqının övladları
deyilmi?! Bu, aksiomdur - insan ağlının, milli Ģüurun ən inkaredilməz aksiomudur ki, vətəndaĢ
müharibəsinin qalibi olmur, qurtardı! Kim özünü qalib sayır saysın! VətəndaĢ müharibəsinin
qətiyyətlisi olmur! Kim özünü qətiyyətli sayır saysın!..
Dövlət baĢçısı öz qətiyyətini ölkəsinin, dövlətinin içində - öz vətəndaĢlarına yox, çölündə -
düĢmənlərinə göstərməyi bacarmalıdır!
».
(Ə.Elçibəyin Ə.Tahirzadə ilə söhbətindən. - «Elçibəylə 13 saat üz-üzə», Bakı, 1999, s.73-75).
Qətiyyətlilik mövzusunda yarım il sonra bir də belə söhbət etdik:
«…Bu, Rusiyanın qabaqcadan diqqətlə hazırladığı geniĢ bir əməliyyat idi. Doğrudur, ola bilsin ki,
o, iyulda, yaxud sentyabrda baĢ verəydi, ancaq hökmən olmalıydı. Rusiyanın və Ġranın qüvvələri,
hakimiyyət hərisliyi gözlərini örtmüĢ içimizdəki xəyanətkarlar bizim əleyhimizə birlikdə fəaliyyət
göstərirdilər. Bu birləĢmiĢ qüvvəyə qarĢı durmaq imkansızdı. Ola bilərdi ki, biz qiyamı yatıraydıq,
ancaq bu, bir mərhələ olacaqdı. Bundan sonra qiyamın daha təsirli ikinci mərhələsi gələcəkdi.
[Təsadüfi deyil ki, həmin ərəfədə Ağdama da ciddi hücum gözlənilirdi. Bu, bir].
Ġkinci tərəfdən, Azərbaycanın tarixində, təvazökarlıqdan nə qədər uzaq olsa da, deməyə
məcburam ki, özümdən qətiyyətli prezident tanımıram. Mənədək heç bir dövlət baĢçısı
Azərbaycandan 70 minlik rus qoĢununu çıxara bilməyib. Qətiyyət budur! Heç bir prezident
vəzifəyə keçən kimi millətə, onun dilinə Stalinin yasaq etdiyi öz "türk" adını qaytarmayıb, əlifbanı
dəyiĢdirməyib, ən müxtəlif sahələrdə (təhsil, səhiyyə, mədəniyyət, iqtisadiyyat, maliyyə, ordu,
dövlət quruculuğu, xarici siyasət və b.) ciddi islahatlar aparmağa bu cəsarətlə giriĢməyib.
Təkcə rus qoĢunlarının ölkədən çıxarılması bir prezidentin hakimiyyəti üçün
kifayətdir, halbuki biz bu iĢi bircə ildə gördük. Ġndi Qəbələdə əhalini qırıb məhv edən
RLS var, orada cəmisi 500 rus əsgəri qalıb; buyursun Heydər Əliyev, onu çıxarsın və
qətiyyətli prezident olduğunu xalqa sübut etsin. Halbuki biz o stansiyanın məsələsini
artıq həll etmiĢdik və 1993-üncü ilin oktyabr ayında onu Azərbaycandan
götürəcəkdik. Bəlkə elə bilirlər ki, biz bunun törədəcəyi nəticələrdən xəbərsiz idik? Qətiyyən
yox! Çox gözəl bilirdik ki, ruslar bu qətiyyəti bizə bağıĢlamayacaqlar, ancaq bizi hakimiyyətimizi
yox, istiqlalımızı qorumaq düĢündürürdü!
Ümumiyyətlə, mən hadisələrə dar məhəlli mövqedən yanaĢmağın əleyhinəyəm. Birdəfəlik baĢa
dəĢməliyik ki, Surət Hüseynov kimi xırda adamlar dövlət çevriliĢi edə bilməzlər. Bu cür
hadisələrin arxasında dünyanın böyük dövlətlərinin maraqları dayanır və onlar istədikləri ölkədə
qarıĢıqlıq sala bilirlər. Məgər Gürcüstanda Z.Qamsaxurdia, Çeçenistanda C.Dudayev, Tacikistanda
müxalifət baĢçıları məhv edilmədilərmi? Gördüyünüz kimi, Rusiyadan yavaĢ-yavaĢ ABġ-a üz
çevirməyə baĢlayan Ter-Petrosyan elə günə düĢdü ki, bircə həftə də inadkarlıq göstərsəydi
hərbçilər onu süpürüb atacaqdılar və ölkədə vətəndaĢ müharibəsi baĢlanacaqdı, ancaq o, bizim
baĢımıza gələnlərdən ibrət dərsi götürdü.
Hər halda, 1993-üncü il iyun hadisələrinə yenidən boylanarkən mən prezident kimi fəaliyyətimi
bütünlüklə bəyənir və xalqımı labüd vətəndaĢ müharibəsindən qurtarmağımı həyatımın ən Ģərəfli
səhifələrindən sayıram. Bir daha təkrarlayıram - mən istiqlalımızı hakimiyyətdən üstün tutdum!».
("Mən istiqlalımızı hakimiyyətdən üstün tutdum!". Əbülfəz Elçibəylə onun mətbuat katibi Ədalət
Tahirzadənin söhbəti. -“Azadlıq” qəzeti, 20 iyun 1998).
Elçibəy qətiyyətliydimi, qətiyyətsizdimi - bütün bu oxuduqlarından sonra cavab verməyi
oxucunun öz ixtiyarına buraxıram. Ancaq bu söhbətləri professor Vaqif Sultanlının bir fikriylə
yekunlaĢdırıram:
«Elçibəy adi bir insan, Ģəxsiyyət deyildi. O, Tanrının bizlərə göndərdiyi elçi,
peyğəmbər idi. Tanrı onu Yer üzünə göndərmiĢdi ki, mənəviyyatı talanmıĢ, özünü, kimliyini
unutmuĢ, tarixi qürurunu itirmiĢ, ikiyə parçalanaraq xırdalanmıĢ xalqımıza yol göstərsin. Ancaq
çox sevdiyi bizlər Vətənin nicatının Elçibəydə olduğunu anlamadıq»
. («Savalanda görüĢənədək,
Bəy!». Bakı, 2000, s.121).
***
Bəli, arxasında böyük-böyük dövlətlərin dayandığı düĢmənlərinin ordu-ordu irəli cumduğu, döyüĢ
meydanında onu tək qoymuĢ dostlarının dəstə-dəstə geri qaçdığı, dövləti qorumağı tapĢırdığı
generalların və baĢqa dövlət adamlarının satqın, fərsiz və qorxaq çıxdığı, demokratik dəyərlərə
və müstəqillik idealına hələ yiyələnməmiĢ və “dəmir əl” eĢqiylə alıĢıb-yanan soydaĢlarının “mənə
nə?” deyərək soyuqqanlılıqla üz döndərdiyi prezident Əbülfəz Elçibəy hakimiyyətdən getməyə
məcbur oldu.
«-Xüsusi sifariĢlə öncə Ali Sovetin iyundansonrakı sessiyalarında, sonra Nizami Süleymanovun,
Karaulovun çıxıĢlarında, Az.TV-nin daha çox Nizami Xuduyev dönəmindəki teleittihamlarında Sizə
qarĢı insanın Ģərəf və ləyaqətini alçaldan, təhqir edən amansız və heç bir əxlaq ölçülərinə
sığmayan təbliğat kampaniyası aparılırdı (bu təbliğat son vaxtlar əvvəlki quduzluğunda olmasa
da indi də kəsilməyib). Sözsüz ki, bunların hamısından xəbəriniz vardı. …Bu iftira və təhqirlərə
necə dözürdünüz...?
-Bu mübarizə yolu çox ağır yoldur, həm də Ģərəfli yoldur. Ġkisi də var. Ona görə ağırdır ki,
döyüləcəksən, söyüləcəksən, təhqir olunacaqsan, öləcəksən, asılacaqsan. Ona görə Ģərəflidir ki,
nə qədər incidilsən də haqq yolunda olduğuna görə seviləcəksən. Əgər Ģərəfə yiyələnirsənsə
zəhmət çəkib o təhqirləri də qəbul etməlisən - onlar da sənindir! ġərəfi, hörməti qazanmısan, on
minlərcə adam səni salamlayır, milyonlarca adam səni sevir, adını məhəbbətlə çəkir. Bəs
döyüləndə, söyüləndə niyə Ģikayətlənməlisən?
…Bir də ki, bu dözüm təkcə məndə görünməyib ki. …Məgər mən Əhməd Cavaddan, Hüseyn
Caviddən artıq oğulam?! Ġndi yox ha, lap tutulmamıĢdan qabaq deyirdim bu sözü. DüĢünürdüm
ki, Hüseyn Cavid Stalin kimi bir dünya diktatorunun qarĢısında baĢ əymədi, hətta həyatını
qurtarmaq naminə də varsa öz əsərlərində onun adını bir dəfə də çəkmədi, hamı neftdən,
pambıqdan, kolxozdan yazan vaxt o, əqidəsini dəyiĢməyərək "Əmir Teymur"u, "Peyğəmbər"i,
"SəyavuĢ"u... qələmə aldı, qorxmadan gözlədiyi Sibir buzlaqlarındakı ölümüsə Ģirin bir Allah
neməti kimi qəbul elədi! Cavidi gedərgəlməzə yollayaraq ondan sonra da 40-50 il yaĢayıb fəxri
adlar alanlar, döĢlərini orden-medallarla dolduran əqidəsizlər, hər əmrə, göstəriĢə müti
fırfıralarsa cismani yoxluqlarıyla eyni zamanda mənəvi ölümə də düçar oldular - unuduldular.
Cavidsə əqidədən dönməmək naminə cismani mövcudluğunu qurban verərək əvəzində
peyğəmbərlərə nəsib olan Ģərəfli əbədiyyət qazandı!
…Mən də Hadinin, Cavidin, Cavadın yolunu seçmiĢdim deyə həmiĢə ağrı-əzaba düĢəndə onları
oxuyurdum, özümə təskinlik tapırdım.
…Bu mübarizə yolu gediləcək - o, ərənlər yoludur, ərənlər gedəcək. Mən də getməsəm minlərcə
gedən tapılacaq. Bəli, bu yolu gedə bilmirsənsə, getmək istəmirsənsə getmə, çəkil dur qıraqda,
get alimliyini elə, bir tikə çörəyini qazan, ancaq gedəcəksənsə unutma ki, yolun hökmən bu
əzabların içindən keçəcək! Bax, buna görə də həmin təhqirləri təbii qarĢılayır, onları
söyləyənlərdən əsasən incimirəm
».
(Ə.Elçibəyin Ə.Tahirzadə ilə söhbətindən. - «Elçibəylə 13 saat üz-üzə», Bakı, 1999, s.106-107).
Hakimiyyət kürsüsünü paytaxtda qoyub gəlmiĢ Azərbaycan prezidenti Əbülfəz Elçibəy doğma
Kələki kəndində düz 4 il 4 ay sürən əzici və üzücü bir hicrət yaĢadı. Bu isə, inĢallah, artıq baĢqa
kitabın mövzusudur.
21 mart 1999 - 6 aprel 2001.
Dostları ilə paylaş: |