“H.Əliyev adına NEZ-in modernizasiyası və yenidənqurulması”
layihəsi çərçivəsində qurğuların tikintisi və istismarı üzrə Ətraf
Mühitə Təsirin Qiymətləndirilməsi
EKOLOGİYA İDARƏSİ
11
FƏSİL
1
1. Giriş
1.1. Ümumi məlumat
Heydər Əliyev adına Neft Emalı Zavodu (keçmiş Yeni Bakı neftayırma zavodu, ‹Azərneftyanacaq›
İstehsalat Birliyi, «Azərneftyanacaq» neft emalı zavodu) keçmiş SSRİ Neft Sənayesi Nazirliyinin 1953-cü il
29 iyul tarixli əmri ilə yaradılmışdır.
Yarandığı ilk günlərdən zavod Azərbaycan Respublikasının yanacaq istehsalı sektorunda ən iri və qabaqcıl
müəssisəyə çevrilmişdir.
50 ildən çox müddət ərzində Heydər Əliyev adına Bakı Neft Emalı Zavodunda 300 mln. tondan artıq neft
emal olunmuş, yeni qurğular tikilmiş, müasir texnologiya tətbiq edilmiş, müxtəlif növ neft məhsulları istehsal
edilmişdir.
Hazırda Azərbaycan neftinin 24 çeşidindən 21-i Heydər Əliyev adına Bakı Neft Emalı Zavodunda emal
olunur ki, bunlardan da öz növbəsində 15 adda neft məhsulu, o cümlədən avtomobil benzinləri, aviasiya
kerosini, dizel yanacağı, mazut, neft koksu və s. istehsal olunur. Zavod respublikanın neft məhsullarına
olan tələbatını tam ödəyir. Bundan əlavə, istehsal olunan neft məhsullarının 45%-i xarici ölkələrə ixrac edilir.
Zavodda neftin ilkin emalı üzrə ED-AV-6 qurğusu (istismara verildiyi il - 1976), katalitik riforminq qurğusu
(1980-ci il), tədrici kokslaşma qurğusu (1986-cı il), katalitik krekinq qurğusu (1993-cü il) kimi yüksək texnoloji
gücləri fəaliyyət göstərir.
Zavodun əsas texnoloji qurğusu 1976-cı ildə istismara buraxılmış ED-AV-6 elektrik duzsuzlaşdırma və
mazutun vakuum distillə edilməsi blokları ilə birlikdə neftin ilkin emalı qurğusudur. Neft məhsullarının
keyfiyyətinin dünya standartları səviyyəsinə çatdırmaq məqsədilə «Merikem» (ABŞ) şirkətinin lisenziyası
ilə həmin qurğuda yanacağın qələvi ilə təmizlənməsi və naften turşuları xammalının istehsalı üzrə lahiyə
həyata keçirilmişdir.
1993-cü ildə tikilib istifadəyə verilmiş avtobenzinlərin yüksək oktanlı komponentlərinin istehsalı üzrə katalitik
krekinq qurğusu 1980-ci ildə istismara daxil edilmiş katalitik riforminq qurğusu ilə yanaşı istehsal edilən
avtobenzinlərin və dizel yanacaqlarının keyfiyyətini yüksəltməyə imkan vermişdir.
22 aprel 2004-cü ildə Azərbaycanın neft emalı sənayesinin flaqmanı olan "Azərneftyanacaq" NEZ-ə 50 illik
yubileyi ilə əlaqədar və istehsal fəaliyyətində nail olduğu göstəriciləri nəzərə alaraq Azərbaycan xalqının
ümummilli lideri Heydər Əliyevin adı verilmişdir.
Uzun illər ərzində istifadə olunan qurğuların fiziki və mənəvi cəhətdən köhnəlməsi, onların bir sıra müasir
norma və standartlara cavab verməməsi, istehsal olunan məhsullara olan tələbatın artması zavodun
yenidən qurulması, daha müasir qurğuların quraşdırılması zərurətini meydana çıxarmışdır. Eləcə də
ölkəmizdə ətraf mühitin yaxşılaşdırılması yönümündə aparılan tədbirlər də ekologiyaya zərər vurmadan,
insan sağlamlığına və ətraf mühitə təsirlər baxımından beynəlxalq standartlara cavab verən yeni qurğuların
quraşdırılmasını tələb edir.
1.2. Layihələndirmə üçün ilkin verilənlər
Hal-hazırda SOCAR mövcud H.Əliyev adına Neft Emalı Zavodunun (NEZ) istehsal gücünün artırılması
məqsədi ilə onun yenidən qurulması və modernləşdirilməsi layihəsini həyata keçirir. Bu layihə yeni texnoloji
qurğuların tikintisini, mövcud qurğuların rekonstruksiya olunması və zavodun digər mühəndis
kommunikasiya qurğularının modernləşdirilməsini nəzərdə tutur. Bu layihə mərhələli şəkildə həyata
keçiriləcəkdir və aşağıdakı əsas etaplardan ibarətdir:
“H.Əliyev adına NEZ-in modernizasiyası və yenidənqurulması”
layihəsi çərçivəsində qurğuların tikintisi və istismarı üzrə Ətraf
Mühitə Təsirin Qiymətləndirilməsi
EKOLOGİYA İDARƏSİ
12
Faza 1 - Bitum fazası: Yeni Bitum qurğusunun tikintisi və bitum istehsalı. NEZ həmçinin Azərkimya İB-nin
buxar krekinq qurğusunu ilkin xammal ilə təmin edəcəkdir ki, bu da öz növbəsində Azərkimya İB-də SOCAR
Polimer MMC üçün etilen və propilenin polimerlərinin minimal istehsal gücünü təmin edəcəkdir.
Faza 2 - Dizel Fazası: Avro-5 dizel yanacağının istehsalı. Bu mərhələdə yanacağın lazımi keyfiyyət həddinə
çatdırılması üçün və məhsuldarlığın artırılması üçün aşağıdakı yeni qurğuların quraşdırılması nəzərdə
tutulur:
•
Nafta Ayırıcı (NAS)
•
Kükürdün Ayrılması Qurğusu (SRU)
•
Turş suların Emalı Qurğusu (SWS)
•
Dizelin Hidrotəmizlənməsi (DHT)
•
C4 Hidrogenləşdirmə Qurğusu (C4H)
•
Hidrogenin Alınması Qurğusu (HPU) – tikintisi və istismarı
digərləri tərəfindən
•
Mövcud Katalitik Krekinq Qurğusundan gələn təmiz qazın zənginləşdirilməsi bloku (PSA)
Aşağıdakı qurğular rekonstruksiya olunacaq:
•
Xam Neftin İlkin Emalı və Vakuum Distillə Qurğusu (CDU/VDU)
•
Maye Katalitik Krekinq (FCC)
•
Davamlı Katalitik Riforminq (CCR) – xlorid təmizləyicilərinin dəyişdirilməsi
•
Yavaşıdılmış Kokslaşma Qurğusunun Qaz Bloku (DCU)
Faza 3 – Benzin Fazası: Avro 5 markalı benzinin istehsalı. Bu mərhələdə istehsal olunacaq yanacağın tələb
olunan keyfiyyət həddinə çatdırılması üçün aşağıdakı qurğuların tikintisi həyata keçiriləcək:
•
İzomerizasiya Qurğusu (İSO)
•
Ezermaks Emal Qurğusu (MTBE)
•
Mövcud Vakuum Qazoyl Hidrotəmizləyicisinin (VGO HDT) Koks Naftasının Hidrotəmizləyicisinə
çevrilməsi
•
Davamlı Katalitik Riforminq Qurğusunun (CCR) – qızdırıcıların dəyişdirilməsi və təkrar qoşulma
bölməsinin təkmilləşdirilməsi
1.3. Layihənin məqsədi
ƏMTQ aşağıdakı məqsədləri nəzərə alır:
layihənin planlaşdırma və tərtibatı mərhələsində ətraf mühitlə bağlı problemlərin nəzərə alınmasını
təmin etmək;
layihənin icrasında ətraf mühit üzrə yüksək standartlara cavab verən tələblərin nəzərə alınmasını
və yerinə yetirilməsini təmin etmək;
ətraf mühit və sosial sahə üzrə təsirlərin
aşkar edilməsini, həmçinin uyğun hallarda onların sayının
müəyyən olunmasını, qiymətləndirilməsini və azaldılması üzrə təklif olunan tədbirləri təmin etmək;
qanunvericiliklə bağlı şərt və tələblərin nəzərə alınmasını təmin etmək;
layihə ilə bağlı bütün maraqlı tərəflərlə məsləhətləşmələrin aparılması, onların fikir və təkliflərinin
nəzərə alınması;
layihənin ətraf mühit və sosial-iqtisadi məsələləri nəzərə almaqla həyata keçirildiyini nümayiş
etdirmək.
Potensial təsirlər aşağıdakı meyarlar üzrə qiymətləndirilir:
ətraf mühit üzrə tətbiq olunan müvafiq yerli və beynəlxalq standart,
qayda və təlimatlar;
mövcud ekoloji şərait və problemlər;
layihə üzrə maraqlı tərəflərin qaldırdığı məsələ və narahatlıqlar.
Layihədən yaranacaq ətraf mühit üzrə potensial təsirlərin müəyyən edilməsinə mövcud və planlaşdırılmış
nəzarət, monitorinq və təsirlərin azaldılması işlərinin yerinə yetirilməsi, keyfiyyət və səmərəliliyin