Hepato-Bilier Sistem ve Pankreas Hastal›klar›
Yüklə 211,88 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- TR‹PS‹N
| ‹.Ü. Cerrahpafla T›p Fakültesi Sürekli T›p E¤itimi Etkinlikleri Hepato-Bilier Sistem ve Pankreas Hastal›klar› Sempozyum Dizisi No: 28 • Ocak 2002; s. 239-262 S ü re k li Tı p E
ğitimi E tk in lik le ri İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Komisyonu Akut Pankreatitte Yaklafl›m ve Tedavi
Akut pankreatit pankreas›n akut inflamasyonudur. Hastal›¤›n hafif bir flekil olan ödematöz pankreatitten a¤›r bir klinikle seyreden nekrotizan pank- reatite kadar farkl› fliddette patolojik de¤ifliklerle seyreder. Bu nedenle hasta- l›¤›n prognozu da oldukça de¤iflkendir. Olgular›n %85-90’›nda ödematöz in- terstisyel enflamasyonun neden oldu¤u hafif ve kendini s›n›rlayan pankreatit ata¤›, %10-15’inde ise a¤›r pankreatit hastal›¤› geliflir. fiiddetli pankreatitte mortalitesi yüksek lokal veya sistemik komplikasyonlar ortaya ç›kabilmekte- dir. MEKAN‹ZMA Pankreatik enflamasyonun oluflmas›nda pankreas›n proteolitik enzimleri rol oynad›¤› bilinse de inaktif formdaki bu enzimlerin pankreas dokusu için- de hangi mekanizmalarla aktive olduklar› halen tart›flma konusudur. Pankre- as›n asiner hücrelerinde yer alan inaktif tripsinojenin de¤iflik mekanizmalarla aktif form olan tripsine dönüflmesi pankreas›n di¤er proteolitik enzimlerini (proelastaz, kimotripsinojen ve fosfolipaz), kinin-kallikrein, kompleman ve fibrinolizis gibi sistemlerini aktiflefltirerek hastal›¤›n seyri s›ras›nda ortaya ç›- kan lokal ve sistemik bulgular›n oluflmas›na neden olmaktad›r (fiekil 1). Akut pankreatitin patogenezinden sorumlu oldu¤u düflünülen mekaniz- malar Tablo 1’de gösterilmifltir. 239 •
• Ortak kanal hipotezi • Aktif pankreas enzimlerinin reflüsü • Kanal permeabilitesinin art›fl› • Di¤er
Tablo 1. Pankreatit oluflum mekanizmalar› • Salih Pekmezci 240
Bunlar›n d›fl›nda, akut pankreatit patogenzinde rol oynad›¤› düflünülen baz› sitokinler üzerinde de yo¤unlafl›lmaktad›r. Trombosit aktive edici faktör (PAF) bunlardan biridir. Deneysel çal›flmalar PAF’nin akut pankreatitte yük- seldi¤ini, hastal›kla iliflkili akci¤er hasar›nda rol oynad›¤›n› ve antagonistinin verilmesiyle tablonun geriledi¤ini göstermifltir. ETYOLOJ‹
Akut pankreatit etyolojisinde çeflitli nedenler s›ralanabilir (Tablo 2). Olgu- lar›n %80 kadar›nda etyolojik ajan olarak safra tafllar› ve alkol karfl›m›za ç›kar. Proelastaz, Kimotripsinojen, Profosfolipaz tripsinojen Prekallikrein, C3, Plazminojen, C3, Plazminojen, Faktör 12 Enterokinaz ve lizozomal katepsin Elastaz
Kimotripsin Fosfolipaz TR‹PS‹N Kallikrein C3a Plazmin
Faktör 12a Kininojen Kinin
• Alkolizm • Safra tafllar› • Travma
• Duktal t›kan›kl›k • Enfeksiyon • Metabolik bozukluklar • ‹skemi
• Di¤er
• ‹dyopatik Tablo 2. Akut pankreatitte etyolojik ajanlar Alkole ba¤l› pankreatit patogenezi: • Parsiyel ampuller t›kan›kl›k • Pankreas hipersekresyonu • Pankreas kanal›nda protein t›kaçlar›n›n oluflumu • Geçici hipertrigliseridemi • Pankreas iskemisi Hastal›¤›n bu en s›k görülen iki nedeninin birbirlerine göreceli oranlar› hasta popülasyonuna göre de¤iflir. Ülkemizde akut pankreatitin önde gelen nedeni safra tafllar›d›r.
Her ne kadar alkolün hangi mekanizmayla akut pankreatite neden oldu¤u kesin olarak bilinmese de, kronik alkolizm ile hastal›k aras›nda belirgin bir iliflki vard›r. Bu iliflkiyi aç›klamaya çal›flan teoriler flunlard›r (Tablo 2). 1. Pankreatik s›v›n›n ekstravazasyonu ve Oddi sfinkterinde geliflen parsi- yel obstrüksiyonla pankreas›n ekzojen salg›s›n›n artmas›, dolay›s›yla pankre- as kanal› içindeki bas›nc›n artmas› ve sonuçta da makromoleküllere karfl› duk- tal geçirgenli¤in artmas› patogenezde yer almaktad›r. Öte yandan midede asid salg›n›n art›fl›na, buna ba¤l› olarak asidifiye duodenumda sekretin salg›s›n›n uyar›lmas› ve bu hormonun da pankreasa etkisiyle bikarbonat ve sudan zen- gin salg›n›n art›fl›na neden olmas› alkolik pankreatitte rol oynar. 2. Kronik alkolizmin pankreasta protein t›kaçlar›n›n oluflumuna yol açt›- ¤› ve bunlar›n da kanalda t›kanmalara yol açarak pankreatite neden olduklar› bildirilmektedir. 3. Alkol baz› insanlarda geçici hipertrigliseridemiye neden olur ve pank- reatik lipaz ve lipoprotein lipaz›n›n trigliseridlere etkisiyle sitotoksik serbest ya¤ asidleri ve lizolesitin oluflur. Sonuçta pankreatik asiner hücrelerde ve ka- piller endotelinde kimyasal irritasyon geliflir. Ayr›ca hayvan çal›flmalar›nda serbest ya¤ asidlerinin pankreasa izole olarak perfüzyonunun pankreasta ödem ve hemorajiye neden oldu¤u gösterilmifltir. 4. Alkol, serbest oksijen radikallerinin (süperoksit ve hidroksil radikalle- ri) oluflmas›na neden olabilir (fiekil 2). Afl›r› alkol al›m› sistemik dolafl›ma her- hangi bir etki yapmaks›z›n pankreatik kan ak›m›n› azaltmaktad›r. Pankreas is- Akut Pankreatitte Yaklafl›m ve Tedavi • 241
Alkol Pankreatik iskemi Ksantin Dehidrogenaz Ksantin Oksidaz Asetaldehit Serb Oks Rad. metabolizma fiekil 2. Akut pankreatit mekanizmas›na alkolün iskemi yoluyla etkisi Yüklə 211,88 Kb. Dostları ilə paylaş:
|