Hermetizm giriş: Günümüzden 16. 000 yıl öncesine kadar geriletilen ilk
kavram duygularımızla da aydınlanamaz. Sonsuz olan zaman
Yüklə 241,58 Kb. Pdf görüntüsü
|
11
kavram duygularımızla da aydınlanamaz. Sonsuz olan zaman gibi kısa bir ölçüye gelmez. Nitelenmesi olanaksız Tanrı, seçtiği kullarından kimilerine, kendi yüce olgunluğundan bir takım görüntülere erişebilmeleri için, doğal olanakların üstüne çıkma yeteneğini verebilir. Fakat bu seçkin kişiler, gördüklerini halk dili ile tanımlayacak sözcük bulamazlar. Nedenlerin nedeni her zaman saklıdır. İnsan ruhunun derinliklerinde taze bir biçimde bulunan niteliklerin ortaya çıkabilmesi için, insanın üstün düzeyde bir eğitim görmesi gereklidir. Sürekli bir çabayla ve buyrultunun kullanılmasıyla, insan evrenin potansiyel güçleri ile ilişki kurabilir. İnsanın uğraşıyla elde edebileceği başarının sonu yoktur. Yılmayan bir uğraşı sonucunda insan, tanrısallığa bile erişebilir. Ateşe, suya, toprağa karşı dayanıklılık gösterebilen insan, öz varlığına da egemen olabilmelidir. Ruh ve bilgi evreninin yüce aşamalarına ulaşmayı öngören insan, duygularının gölgelemelerini ve şaşırtmalarını aşmayı bilmeli, maddenin tutsaklığına düşmekten kendini koruyabilmelidir. Hermetizm’in bu genel öğretisi, karmaşık simgeler ve astrolojik allegorilerle anlatılır. Öğretinin kökeninde, çağın çok tanrıcı (politeist) ortamı içinde bir tek tanrıcı (monoteist) görüş belirir. Ancak bu tek tanrıcı görüş, aynı anda kamu tanrıcı ya da doğa tanrıcı (panteist) bir nitelik de taşır. İnsanın her yönden olgunlaşıp yetkinleşmesi yoluyla Tanrı’ya yaklaşabileceği inancı, diğer tüm gizemci (mistik) öğretilerden önce Hermetizm’de yer almıştır. Hermetizm öğretisinin temel öğelerinden biri olan “ışık-karanlık diyalektiği” de çağlar boyunca bir çok din ve inanç sistemi için de bir esinleme kaynağı olmuştur. Hermes, “Hiddet tutkusu (Öfke) insanlar tarafından yaratılmış, dünyevi tanrılarla alışmış bir durumdur” diyor. Bu teori, yani heykellerin daimonlar (cinler) içerdiği inancı daha sonra Hıristiyanlar tarafından da benimsenmiştir. Politeizme ait bu düşüncelerin yanı sıra panteist fikirler de söz konusudur: Nitekim “Ben ne isem sen de o’sun”, “Benim yaptığım her şey sensin, benim söylediğim her şey sensin”, “Ben seni biliyorum, sen de beni biliyorsun. Ben, senim, sen de bensin” sözlerini okuduğumuz zaman sanki elimizde Hintli bir filozofun kitabı vardır. Benzer düşünceleri Hıristiyan Mistisizminde de buluruz. Asketik Prensip (zühd) :
12
Hermes, “kendini seven kişi bedeninden nefret etmelidir” demekte, ancak başka bir yerde de evlenmenin gerekliliğinden söz etmektedir. Hermes, sık sık tanrının oğlundan söz eder. Hermetik öğreti ile Hıristiyanlık arasındaki benzerlikleri yüzeysel bulan bilim adamları varsa da, bu gün İsa’nın Tanrının oğlu olduğuna dair Hıristiyan öğretisini Eski Mısır’a geri götürenler de vardır. Hermes’e göre , tanrı’nın oğlu bazen Nus’tan türemiş olan “Logos” , bazen de bir insandır. Ancak o bildiğimiz bir insan değil “ebedi (aenian)” bir insandır. Çünkü o tıpkı babası gibidir. Bu Nus’un cinsiyet aspektinin oluşu anlaşılması zor da olsa, onu biseksüel yapmaktadır. Bazen de Platon’da olduğu gibi, tanrının oğlu “her şeyi hisseden evren” dir. Hermes, güneşi açıkça tanrının oğlu olarak nitelendirmiyor, bunun yerine ikinci bir tanrı olarak anıyor. Kötülük : Hermes’in kötülük ile ilgili görüşleri de çeşitlidir: Bir taraftan “ruhun her kötülüğü sefahattan kaynaklanır” demekte, diğer taraftan başka bir yerde de “beden, kötülüğün kaynağı” olarak gösterilmektedir. Yine Hermes’e göre “bedeni sevmek ölüm sebebidir”. Bir başka yerde de “iyilik” ve “tutku” bir birinin zıddıymış gibi gösterilmektedir. Hermes, “tutku” tıpkı “demirin üstündeki pas gibidir” yani onun parlaklığını, gerçek yüzünü örter, demektedir. Bütün bunlar belki de sonuçta aynı noktada kesişmektedir: Kötü düşünceler “daimon” (cin veya Aselepsiyus’da yazıldığı gibi “kara melekler”) tarafından insanlara musallat edilmektedir. Bu düşünce Yunanistan’dan daha çok İran’ı akla getirmektedir. Hermes’e göre kötülük her ne şekilde ortaya çıkarsa çıksın tanrı tarafından yaratılmamıştır. Kötülük sadece dünya’ya aittir. Kötülüğü bütün cosmos’a (evren) maletmek küfür olur, Tanrı’ya saygısızlıktır. Yine Hermes’e göre tanrıya inanan insan kötülüğü iyiliğe dönüştürmeye muktedirdir. Hermes ve Tanrı :
Polytheist, phanteist ve monoteist düşünceler karışımıdır. Ona göre gökyüzündeki yıldızlar tanrıları temsil ederler. Bunların en önemlisi denizlerden ve yeryüzünden daha büyük olan güneştir. Ayrıca ölümsüz ve insanlar tarafından erişilebilen başka varlıklar vardır. Hermes diyor ki “insan tanrıları kendi tasavvurlarına göre yarattı. Tıpkı baba ve rab olan büyük tanrı kendi bünyesi içinde ve kendi tasavvurlarına göre çeşitli tanrılar yrattığı gibi”. Asciepsius, Hermes’e sorar : “Bunların (tanrıların) heykellerini mi kastediyorsun ?” Hermes şöyle cevap verir : “Bunlar hayat, duygu ve ruhla bezenmiş heykellerdir. Heykeller, geleceği, olacağı önceden bilirler. Bu bilgileri rüya, fal ve prophetia yoluyla bildirirler. İnsanları hasta eden, hastaları sağaltan ve arzulara göre keder ve neşe dağıtan heykeller. Heykellerin bu güçleri, onların içinde var olduğuna Yüklə 241,58 Kb. Dostları ilə paylaş:
|