Erməni məsələsi: xəyanəti, deportasiyanı, soyqırımım və işğalını pərdələyən yalan
ermənilər də bu sınaqdan uğurla çıxmışlar.33
"Bədxah ermənilər özləri üçün saxta bir tarix yaratmaq
dan ötrü minlərlə erməni saxtakarlığı üzərinə Nuhla da bağlı
bir saxtakarlıq, daha doğrusu, saxta tarix əlavə ediblər. Və buna
görə də bu məsələ xüsusi məqsədlə, bəd niyyətlə araşdırılır.
Nuh peyğəmbərlə bağlı tarix xüsusi məqsədlə elə dolaşdırılıb
ki, Nuhun qəbri, Nuhun tarixi, Nuhla bağlı Azərbaycan tarixi,
Naxçıvanın tarixi bizim Naxçıvanımızdan, Azərbaycanımız
dan, bütün türk dünyasından ayrı salınsın və bu torpaqların
tarixi saxtalaşdırılsın."34
Əslində belə iddialar elm adına heç bir həqiqəti əks
etdirmir. Bütün bunlar mifoloji təsəvvürlərə əsaslanan əfsanəvi
iddialardır. Məsələyə dini aspektdən yanaşsaq, Adəm
peyğəmbər bəşəriyyətin ilk atası sayıldığı kimi, Nuh
peyğəmbər də dünya tufanı səbəbiylə bəşəriyyətin ikinci atası
sayılır. Belə bir vəziyyətdə Nuh peyğəmbərin hər hansı milli
mənsubiyyətindən söhbət gedə bilməz. Əfsanə və dastanlar
mədəni və psixoloji dəyərlər şəklində qəbul edilə bilər, ancaq
elmi və tarixi həqiqət olaraq önə sürülə bilməz. Ermənilərin
Nuh peyğəmbərə təkbaşına sahib çıxmaları heç bir dastani
məziyyətləri özündə əks etdirmir.
Mənə görə
Nuh peyğəmbər haqqında olan əfsanə dünyanın ilk
və əbədi barış, qardaşlıq qanunudur. İnsanları bir dünyada, bəlli bir
coğrafiyada, heç olmazsa bir bölgədə barış içində saxlamaq üçün çox
böyük mənəvi dəyərlərə malikdir. Bütün xalqların da ermənilər
qədər Nuh peyğəmbərin varisi olduqlarını qəbul etmək lazım
gəlir.
Bu düşüncənin dünyada qərarlaşması çox ədalətlidir. Türk
xalqi, o cümlədən torpaqlarının 20%-ni ermənilərin işğal etdiyi
azərbaycanlılar da Ağrı dağı və onun ətrafında olan bölgələrlə
33 Emin Arif Şıxəliyev. Ermənilərin Nuh peyğəmbərlə bağlı iddiaları və Naxçıvan
məsələsi. Nuh peyğəmbər, dünya tufanı və Naxçıvan. Naxçıvan 2010. s. 262-269
' Yaqub Mahmudov. Dünya tarixində Naxçıvan: Yer kürəsində həyatın başlandığı yer.
Nuh peyğəmbər, dünya tufanı və Naxçıvan. Naxçıvan 2010. s. 17-29.
26
Həsənbala S adıqov
əlaqədar Nuh peyğəmbərin varisi olduqlarını iddia edə
bilərlər.
Dünya tarixində qardaşların varislik uğrunda müharibə
sinə aid çoxlu nümunələr vardır. Nuhun varislərindən hər biri
- türklər də, ermənilər də, azərbaycanlılar da və başqa xalqlar
da varislik müharibəsində iştirak etmişlər. O ərazini türklər
əllərində saxlaya bilmişlər. Bəlli tarixdən bəri indi Ermənistan
adlanan ərazi də azərbaycanlıların yaşadıqları bölgə olmuşdur.
"İndiki Ermənistanın yerləşdiyi ərazi qədim türk, Azərbaycan
torpaqlarıdır,"35 "Müasir Ermənistan ərazisində ermənilərlə
bağlı aşkar edilmiş ən qədim antropoloji tapıntılar yalnız XVII
əsrə aiddir və yalnız Kenaker nekropolunda aşkar edilmiş
tapıntılarla təsdiqlənir. Onlar bir sıra əlamətlərə (kəllə
qutusunun forması, üz skeletinin quruluşu və s.) əvvəlki
paleoantropoloji seriyalardan əsaslı şəkildə fərqlənir və yeni
etnik komponentdirlər."36 Ermənilərin tarix olaraq Azərbay
canda 1828-ci ildən yaşamağa başladıqları da hər kəsə mə
lumdur.
Ermənilərin mənşəyi haqqında Gatteyrias aşağıdakıları
yazmışdır: „Pamir dağlarından gələn ilk ari qəbilələr, bir hissəsi
cənubda Sind vadisinə, başqaları şimalda İran yaylasına yerlə
şincə, köç dalğalarına sadəcə Qərb yolu açıq qaldı və yeni
gələnlər Avropaya yayılmaq məcburiyyətində qaldılar. İlk
addımlarında Qafqaz dağlarına rast gəldilər və Kiçik Asiya
istiqamətindən cənuba doğru bir keçid taparaq yayıldılar.37"
„Ermənistanın müxtəlif vadilərinə yerləşən bu qəbilələr,
bir başqasından müstəqil olaraq inkişaf etdilər və öz həyatlarını
yaşadılar. Hətta bəziləri olduqca qüvvətləndilər, yaxud konfe
derasiyalar halında birləşdilər. Assurlar Nairi ölkəsini, Dəclə və
Fərat mənbələrinə qədər I Assur xanədanının hakimiyyəti
35 Dünya Azərbaycan və türk diaspor təşkilatlan rəhbərlərinin I forumunda Azərbaycan
Prezidenti İlham Əliyevin nitqi.”Azərbaycan” qəzeti, 10 mart 2007.
36 Ramiz Mehdiyev. Gorus-2010: Absurd teatr mövsümü. Bakı 2010, s. 35.
37 J.A.Gatteyrias. lArmenie et les Armeniens. Paris,1882, s. 12-15
27
Erməni məsələsi: xəyanəti, deportasiyanı, soyqırımım və işğalını pərdələyən yalan
illərində m. ö. 1300-cü ildə ilk dəfə işğal etdikləri vaxtda onlar
bu vəziyyətdə idilər."38
„II Assur xanədanı zamanında fəth müharibələri daha
ciddi şəkildə davam etdi və Urartu, yaxud Ararat xalqları bir
çox məğlubiyyətləri daddılar. 18 və ya 19 səfərdən sonra m. ö.
782-780-ci ildə Armenia təslim oldu və 40 il ərzində Assurlar
yuxarı
Dəclə
vadisinin
şəriksiz
hakimi
oldular
və
mədəniyyətlərini yaymağa çalışdılar."39
„Semitik irqin bu yüksəlmə təşəbbüsləri ari qanlarım və
ruhlarını başqalarından daha qüvvətlə qoruyub saxlamış olan
Urartunun erməni
qəbilələrinin ciddi müqaviməti ilə
qarşılaşdı."40
iqtibaslar gətirilən mənbə dünya kitabxanalarında erməni
tarixinə aid kitablar içərisində mühüm yer tutur. Bu kitabdan
gətirilən iqtibaslara həvəskar gözü ilə deyil, tarixçi, konkret
halda mövzunun mütəxəssisi gözü ilə baxdıqda və təhlil
etdikdə çox maraqlı mətləblər ortaya çıxır və
çox suallara cavab
da tapılır.
Bu iqtibaslarda nəzərə çarpan ilk cəhət
ondan ibarətdir ki,
tarixçilər xalqların böyük köçlərim, müxtəlif coğrafiyalara
yerləşmələrim, tarixə və coğrafiyaya əhəmiyyət vermədən
yazmışdılar. Çox ehtimal ki, bunlar tarixi gerçəkləri obyektiv
işıqlandırmaq üçün deyil, kimlərəsə lazım olduğu üçün
muzdla yazdırılmışdır.
Burada müəllifin tarix və coğrafiyam zorlayacaq düşün
cələrinin başında hayların hər kəsə məlum olan böyük köçlər
zamamnda Pamirdən bu bölgəyə gəlmiş olmalarıdır. Sanki
müəllif tarixi „qəhrəmanlarını" gerçək tarix və coğrafiyada
deyil, o zamanlar kimsəyə bəlli olmayan lal xəritə üzərində
hərəkət etdirir və onunla da tarixdəki „izlərindən" istifadə
edərək tarix yazır.
38 Yenə orada
39 Yenə orada
40 Yenə orada
28
Həsənbala Sadıqov
Tarixi mənbələrdə dəfələrlə isbat edildiyi, təkzib edilməsi
mümkün olmadığı halda Gatteyrias yenə də hayları Urartu
dövlətini meydana gətirən qəbilələrdən biri kimi göstərir.
Lakin burada müəllifin „haylar" ifadəsini coğrafi termin olaraq
istifadə etməsi onu, „korun dəyənək bilib ilanı tutması" vəziy
yətindən qurtarmış ola bilər.
Jacgues de Morqanın düşündükləri belədir: „Hər halda
sahib olduğumuz sənədlərdən anlaşıldığına görə ermənilərin
Kapodokiyadan Ərzurum yaylasına doğru hərəkət etmələri m.
ö. VIII və ya VII əsrdə olmuşdur. M. ö. ən azı 600 il əvvəl bu
xalq Van gölü və Ararat çevrəsində bəzi məntəqələri işğal
etməkdə idilər."41
Maclerin görüşləri bunlardır: „Armenianın, yaxud tarixi
dövrlərdən bəri Armenia adlandırılan coğrafi bölgənin davamlı
olaraq, bilaxirə haylar deyə yad edilən xalq tərəfindən yaşayış
yeri edilmədiyi... ölkədə mütləq olaraq başqa bir xalqa məxsus
deyilsə belə haycadan fərqli başqa bir dil danışan bir xalqin
yaşamış olduğu dəqiqdir."42
„Ermənilərdən ilk dəfə olaraq m. ö. 515-ci ildə Bisütunda
Dara43 tərəfindən həkk edilmiş Əhəməni qaya yazılarında
danışılır. Burada Armenianın Daranın imperatorluğuna daxil
olan bir satrap (bir növ əyalət) təşkil etdiyi qeyd edilmişdir."44
Maclerin fikirlərində maraqlı cəhətlər çoxdur. Onların
içərisində ən mühüm olanlarından biri Armenia deyilən coğrafi
bölgə həmişə heç də hayların yaşadığı bölgə olmaması fikridir.
O haylar (yaxud hayiklər) bölgələrdə yaşamadıqları zaman,
hay dilində danışmayan xalqların da əvvəllər o bölgədə
yaşadıqları haqqında məlumat verir.
Bununla Macler də bir çox tarixçilər kimi haylar yaşamadan da
41 Jacgues de Morgan. Histoire de peuple Armenien. Paris 1919.s. 43-44
42 Frederic Macler.la Nation Armenienne, son Passe, ses Malheurs. Paris, 1924, s. 18-19
43 M. ö. 516-cı ildə İran şahı Dara Armeniyanı zəbt etmiş və Armeniya da iki yüz il İranın
bir vilayəti olaraq valilərlə idarə edilmişdir. Esat Uras. Tarixdə ermənilər və erməni
məsələsi.
44 Yenə orada
29