Həyat bilgisi 4
Yüklə 4,84 Kb. Pdf görüntüsü
|
Sənin hüquqların Alıcı tərəfindən dəyəri ödənilmiş və mağazadan çıxarılmış keyfiyyətli ərzaq malları sonradan yenisi ilə dəyişdirilə bilməz. 15 yaşına çatmamış uşaqlara kibrit, tərkibində kimyəvi zəhərli maddələr olan mallar və tez alışan mayelər satmaq qadağandır. Satılan malın pulu ödənilərkən, alıcıya malın satıldığını təsdiq edən kassa çeki verilməlidir. Alıcılardan satılmış mala görə pul almaq hüququna malik olan kassir və digər işçilər onlardan əzik, qismən zədələnmiş və s. əskinasları qəbul etməlidirlər. ölkəmizdə istehlakçıların hüquqları «İstehlakçıların hüquqlarının müdafiəsi haqqında» qanunla qorunur. Bu qanunu pozanlar məhkəməyə verilir və istehlakçıya vurulmuş ziyana görə cəzalandırılırlar. İstehlakçı hüquqlarını qoruyan Ümumdünya İstehlakçılar İttifaqı adlı beynəlxalq təşkilat da mövcuddur. SUAL VƏ TAPŞIRIQLAR İstehsal İstehlak 1. İstehlakçı hüquqlarına nələr daxildir? 2. İstehlakçı hüququnu qorumaq üçün nələri bilmək lazımdır? 3. İstehlakçı hüququnu pozanlar necə cəzalandırılır? 4. İstehlakçı hüququnun pozulmasının (ərzaq, məişət avadanlığı, geyim, oyuncaq və s. alarkən) hansı mənfi nəticələri ola bilər? Fikirlərini dəftərində yaz. SƏNİN CƏMİYYƏTDƏ YERİN 11. SIĞORTANIN ƏHƏMİYYƏTİ İnsanlar həyatlarını, sağlamlıqlarını, mal-mülklərini sığorta etdirirlər. İnsanlar sığorta şirkətinin hesabına hər ay müəyyən məbləğdə pul köçürürlər. Sığorta şirkəti isə boynuna götürür ki, əgər onların sağlamlığına, mal-mülkünə ziyan dəyərsə, onu ödəyəcək. Məsələn, sığorta olunmuş avtomobilə ziyan dəyərsə, sığorta şirkəti onu təmir etdirir. Sığortada iki tərəf olur: sığorta şirkəti (sığortaçı) və sığorta edilən (sığortalı). İnsanlar yalnız avtomobillərini deyil, bütün əmlaklarını — evlərini, həyətyanı sahələrini, ofislərini, bir sözlə, gərəkli hesab etdikləri hər şeyi sığorta etdirə bilərlər. Onlar bunu arxayın yaşamaq üçün edirlər. Çünki əmlak yanğın, daşqın, zəlzələ, subasma, qəza və digər gözlənilməz hadisələrdən ziyan çəkə bilər. Bu zaman sığorta onların köməyinə gəlir. Sənin hüquqların Sığortanın hansı növləri var? Sığortanın müxtəlif növləri var. Bunlardan biri tibbi sığortadır. Tibbi sığorta tibbi yardım üçün xərclərin ödənməsini təmin edir. Əmlakın yanğından sığortası yanğından dəyən zərərin ödənilməsi deməkdir. Uşaqların da həyatı, sağlamlığı sığorta olunur. Azərbaycanda çoxlu sığorta şirkətləri fəaliyyət göstərir. Hökumət sığorta işinin genişlənməsi üçün şərait yaradır. Bu məqsədlə «Sığorta haqqında» Azərbaycan Respublikasının Qanunu qəbul edilmişdir. Sığorta insanların rahatlığına xidmət edir SUAL VƏ TAPŞIRIQLAR 1. «Sığortalı» nə deməkdir? 2. «Sığortaçı» nədir? 3. Sığortanın hansı növləri vardır? 4. İnsanlar bir şeyi sığorta etdirməklə nəyə nail olurlar? 5. Sən nələri sığorta etdirməyi daha vacib hesab edirsən?Nə üçün? Fikrini yaz. SƏNİN CƏMİYYƏTDƏ YERİN 12. VƏTƏNDAŞLIQ Bir dövlətdə yaşayan insan həmin ölkənin vətəndaşı olmaya bilər. Yəni bir ölkədə yaşamaq hələ onun vətəndaşı olmaq demək deyil. Vətəndaş olmaq üçün müəyyən şərtlər vardır. Aşağıdakı şəxslər Azərbaycan Respublikasının vətəndaşı ola bilərlər: 1. Azərbaycan Respublikasının ərazisində doğulanlar; 2. Valideynləri və ya onlardan biri Azərbaycan Respublikasının vətəndaşı olanlar; 3. Azərbaycan Respublikasının vətəndaşlığını qəbul edənlər. Azərbaycan Respublikası vətəndaşlarına şəxsiyyət vəsiqəsi verilir. Bu, ölkə daxilində vətəndaşlığı təsdiq edən sənəddir. Ümumvətəndaş pasportu Azərbaycan Respublikasının sərhədlərindən kənarda vətəndaşlığı təsdiq edən sənəddir. Asan xidmət — burada Azərbaycan Respublikasında dövlət orqanları tərəfindən vətəndaşlara göstərilən xidmətlərin həyata keçirilməsini təmin edən mərkəzlər yerləşir. Sənin hüquqların Azərbaycan Respublikası vətəndaşının pasportu və şəxsiyyət vəsiqəsi Sən məktəbə vətəndaşlığını təsdiq edən sənədlə qəbul edilmişsən. Həmin sənədə əsasən səni kitabxanada, poliklinikada qeydiyyata alırlar. Qatara, təyyarəyə bilet alarkən bu sənədi tələb edirlər. Xarici ölkədə Azərbaycan Respublikasının vətəndaşlığını hansı sənəd təsdiq edir? Azərbaycanın sərhədlərindən kənarda Azərbaycan Respublikasının vətəndaşlığını təsdiq edən sənəd pasportdur. Ölkəmizdə bütün vətəndaşlar bərabər hüquqlara malikdirlər. Dövlət onların hüquqlarından istifadə etmələrinə şərait yaradır, onları müdafiə edir. Vətəndaşın da dövlət və cəmiyyət qarşısında vəzifələri var. Azərbaycan Respublikasının hər bir vətəndaşı dövlət rəmzlərinə hörmət etməlidir. İşləyən, gəliri olan vətəndaşlar dövlətə vergi ödəməlidirlər. 18 yaşına çatmış oğlanlar vətəni müdafiə üçün hərbi xidmətə getməlidirlər. Tarix və mədəniyyət abidələrini, ətraf mühiti qorumaq da vətəndaşın vəzifəsidir. SUAL VƏ TAPŞIRIQLAR 1. Şəxsiyyət vəsiqəsi nədir? 2. Pasportla şəxsiyyət vəsiqəsinin fərqi nədədir? 3. Kimlər Azərbaycan Respublikasının vətəndaşı ola bilər? 4. Vətəndaşın hansı hüquq və vəzifələri vardır? Fikirlərini dəftərində yaz. SƏNİN CƏMİYYƏTDƏ YERİN 13. UŞAQ HÜQUQLARI KONVENSİYASI Uşaqlar böyüklərdən fərqli olaraq, qayğıya daha çox ehtiyac duyurlar. Deyə bilərsənmi, nə üçün? Ölkəsinin gələcəyini düşünən hər bir dövlət uşaqların öz qabiliyyətini tam şəkildə üzə çıxarması üçün şərait yaratmağa çalışır. Valideynləri ilə birlikdə yaşamaq, onların soyadını daşımaq uşağın hüququdur. Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasında göstərilir: «Uşaqların qayğısına qalmaq və onları tərbiyə etmək valideynlərin borcudur». Dövlət ailə və valideynlərin öz vəzifələrini necə yerinə yetirməsinə nəzarət edir. Əgər valideynlər öz vəzifələrini yerinə yetirmirlərsə, dövlət işə qarışır, uşağın yaşaması və təhsil alması üçün normal şəraiti təmin edir. Uşağın hüquqları valideynlər tərəfindən ciddi şəkildə pozularsa, dövlət onları valideynlik hüququndan məhrum edə bilər. Uşaqlar dünyanın gələcəyidir Lakin dünya ölkələrinin hamısında vəziyyət eyni deyil. Dünyanın bir çox ölkələrində uşaqlar aclıqdan əziyyət çəkirlər. Onlar kiçik yaşlarından işləməyə, pul qazanmağa məcbur edilir və təhsildən kənarda qalırlar. Buna görə də Birləşmiş Millətlər Təşkilatı Yüklə 4,84 Kb. Dostları ilə paylaş:
|