Həyat bilgisi 7-ci sinif
Yüklə 320,57 Kb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Yəqin, siz də belə hadisələrlə rastlaşmısınız. İnsanların hüquqlarını, eləcədə, sabitliyi qoruyan, qanun keşiyində duran qurumların bu işə
- Azərbaycan Respublikasının Vergi Məcəlləsi; Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsi; Azərbaycan Respublikasının Əmək
- Sizcə, Emilin atası bu işi nizama salmaq üçün hara müraciət etməli oldu Müzakirə edin və fikirlərinizi dəftərinizə qeyd edin.
- Konstitusiya hüququ; Mülki hüquq; Əmək hüququ; Ailə hüququ; Vergi hüququ və s. hüquq sahəsi
8. CƏMİYYƏT VƏ ONUN HÜQUQİ TƏMİNATI Fərid hər gün səhər məktəbə gedərkən piyada yolunu keçməli olur. Bir gün o, işıqforun qırmızı işığı yanan zaman piyada yolunu keçmək istəyəndə bir maşının sürətlə üstünə gəldiyini gördü. Yaxşı ki, o cəld geri atıla bildi. Sürətlə gələn maşın digər maşına dəyib qəza törətdi. Dərhal təcili yardımla yanaşı, polis də hadisə yerində göründü. Qəza itkisiz keçdi. Hadisənin hüquqi yolla tənzimlənməsi üçün polis protokol yazdı.
Hər birimiz cəmiyyətin bir parçasıyıq. Cəmiyyətin formalaşdığı dövrdən müəyyən qaydalar və qanunlar mövcud olmuşdur. Hələ ibtidai icma quruluşu dövründən idarəçilik üçün qəbilə və tayfaların başçıları seçilir, ağsaqqallar şuraları yaradılırdı. Zaman keçdikcə dövlətlər yarandı. Dövlətlərin yaranması ilə müəyyən qaydalar və qanunlar qüvvəyə minməyə başladı. Hazırda dövlətimizdə və dünya dövlətlərində cəmiyyətin həyatını qorumaq üçün müəyyən hüquqi sənədlər tərtib olunub. Hətta dünya ölkələrinin bir araya gələrək beynəlxalq aləmdə qayda-qanunları nizama salmaq üçün tərtib etdikləri hüquqi sənədlər də vardır. Xatırlayın: İlk yazılı qanunları tərtib edən hökmdar kim olmuşdur?
Qanun alidir və cəmiyyət həyatını hüquqi tərəfdən nizama salır. Qeyd edək ki, ölkəmizdə bunun hüquqi tərəfdən təsdiqi öz əksini Konstitusiyamızın II fəsil 7-ci maddəsində tapır: 1. Azərbaycan dövləti demokratik, hüquqi, dünyəvi, unitar respublikadır. 2. Azərbaycan Respublikasında dövlət hakimiyyəti daxili məsələlərdə yalnız hüquqla, xarici məsələlərdə isə yalnız Azərbaycan Respublikasının tərəfdar çıxdığı beynəlxalq müqavilələrdən irəli gələn müddəalarla məhdudlaşır. 3. Azərbaycan Respublikasında dövlət hakimiyyəti hakimiyyətlərin bölünməsi prinsipi əsasında təşkil edilir. 4. Bu Konstitusiyanın müddəalarına əsasən qanunvericilik, icra və məhkəmə hakimiyyətləri qarşılıqlı fəaliyyət göstərir və öz səlahiyyətləri çərçivəsində müstəqildirlər. Azərbaycan xalqının Ümummilli lideri Heydər Əliyevin 1998-ci ilin fevralında imzaladığı “İnsan və vətəndaş hüquqlarının və azadlıqlarının təmin edilməsi haqqında” fərman cəmiyyət həyatının bir daha hüquqi qaydada qorunmasının təminatıdır. Cəmiyyətin həyatını tənzimləyən hüquqi sənədlər aşağıdakılardır:
və başqaları. BMT-nin iclas zalı Cəmiyyətin hüquqi təminatı üçün beynəlxalq təşkilatlar bəyannamələr və konvensiyalar qəbul edir. BMT-nin qəbul etdiyi “Ümumdünya insan hüquqları bəyannaməsi” sənədi də bunun təsdiqidir. Burada göstərilir: fikir azadlığı və onları ifadə etmək, düşünmək, din və vicdan azadlığı; ümumi və bərabər səsvermə hüququ; siyasi həyatda iştirak etmək; vətəndaşların haqları, maraqları və şəxsi təhlükəsizliyinin hüquqi təminatını əks etdirən qanunun aliliyi və s. Gördüyünüz kimi, cəmiyyətin həyatı hüquqi sənədlərlə də qorunur. Ancaq cəmiyyətdə insanlar öz azadlıqlarından istifadə edərkən başqalarının hüququnu pozmamalıdırlar. 1. Hüquqi dövlətin əsas əlamətlərini müəyyənləşdirin. Azərbaycan Respublikasının hüquqi dövlət olmasına dair faktları qeyd edin. 2. Cəmiyyətin həyatının qorunması üçün hüquqi sənədlərə ehtiyac varmı? Fikirlərinizi əsaslandırın. 3. BMT-nin qəbul etdiyi “Ümumdünya insan hüquqları bəyannaməsi” sənədini şərh edin.
9. HÜQUQ SAHƏLƏRİ Emilin atası torpaq sahəsi almışdı. O bu sahədə bağçılıqla məşğul olmaq istəyirdi. Bir gün Emil uşaqlarla bu ərazidə oynayanda gördü ki, başqa biri burada nə isə tikir. Bu barədə cəld atasına xəbər verdi. Emilin atası məsələni aydınlaşdırmaq istədi. Lakin gördü ki, heç bir sözlə həmin şəxsin onun torpaq sahəsində bina tikməsinə mane ola bilmir. Ona görə də bu işi hüquqi yolla həll etməyi qərara aldı. Sizcə, Emilin atası bu işi nizama salmaq üçün hara müraciət etməli oldu? Müzakirə edin və fikirlərinizi dəftərinizə qeyd edin. Biz ölkəmizdə azad və müəyyən hüquqlara malik olan şəxslərik. Hərdən bəzi hüquqların pozulması haqqında məlumatlar da alırıq. Bunları nizama salmaq üçün müraciət etdiyimiz bir ünvan olmalıdır. Həyatımızı tənzimləyən müəyyən qaydalar və bu qaydaları nizama salan sənədlər də mövcuddur. Bu sənədlərin icrası necə yerinə yetirilir? Bu zaman bizim köməyimizə nə çata bilər? Cəmiyyətin həyatını tənzimləmək üçün hüququn müxtəlif sahələri fəaliyyət göstərir. Hüquq – ictimai münasibətləri tənzimləyən və dövlətin müəyyənləşdirdiyi davranış qaydalarıdır. Qüvvədə olan qanunlar hər kəsin hüququnu müdafiə edir və hamı onların qarşısında bərabərdir. İnsan hüquqlarını və qanunun aliliyini hər şeydən üstün tutan dövlətimiz demokratik quruluş və hüquq sistemi yaratmışdır. Hüquq sistemi özündə üç əsas elementi birləşdirir:
Hüquq sahəsi – müxtəlif sahələr üzrə münasibətləri qaydaya salan hüquq normalarını özündə cəmləşdirir. Hüququn sahələri aşağıdakılardır: Konstitusiya hüququ; Mülki hüquq; Əmək hüququ; Ailə hüququ; Vergi hüququ və s. hüquq sahəsi hüquq institutu hüquq norması Yüklə 320,57 Kb. Dostları ilə paylaş:
|