Heydə r ə LĠyev

41 

 

göndərdi, özü isə Təbrizə daxil o ldu.  Lakin 1391-ci ildə Mah mud Xalxali yenidən 

Sultaniyyədən  Təbrizə  yürüĢ  etdi,  Altun  ilə  qanlı  vuruĢmalar  apard ı  və  qalib 

gələrək Təbrizdə hakimiyyəti ələ aldı.  O, 6 aydan sonra Əmir Məlik  Nizaməddin i 

Ģəhərdə  qoyub  Xalxala  qayıtdı.  Vəziyyətdən  istifadə  edən  Qara  Yusif  Xoydan 

Təbrizə gəldi, Ģəhəri tutdu və bir neçə gündən sonra əmirlərini burada qoyub geri 

qayıtdı.  Az  sonra  Əmir  Altun  bir  daha  Əlincə  qalasından  Təbrizə  hücum  etdi, 

Ģəhəri  ələ  keçirdi.  O  da  öz  nümayəndələrini  Ģəhərdə  qoyub  geriyə  -  Əlincəyə 

qayıtdı.  Bu  vaxt  Mah mud  Xalxali  Təbrizə  yürüĢ  edərək,  Altun  ilə  12  günlük 

vuruĢmadan sonra qələbə çaldı və Ģəhərə daxil o ldu.  Lakin o, bu dəfə də Təbrizdə 

möhkəmlənə  bilməd i.  1392-ci  ildə  Alatağ  yaylağından  Təbrizə  irəliləyən  Qara 

Yusif  Ģəhəri  tutdu,  Mahmud  Xalxala  çəkildi.  Təbriz  b ir  neçə  gündən sonra  Əmir 

Bəstam  və  onun  müttəfiqlərinin  (qardaĢı  Mənsur  və  Xalıq ın)  əlinə  keçdi.  Qara 

Yusif Ģəhərdən çıxmalı oldu. 

Bu  zaman  Marağada  da  feodal  çəkiĢ mələri  gedirdi.  Ruyendej  qalasında 

Əmir Məhəmməd Dəvatin i həbsə almıĢ Yad igarĢah Marağada hökmran lığa baĢladı 

və  bir  neçə  gündən  sonra  Təbrizə  yürüĢ  etdi.  Lakin  Ģəhəri  tutmaq  ona  müyəssər 

olmadı. 

Təbriz  Bəstam  Cakir və onun müttəfiqlərin in ixtiyarında ço x qalmad ı.  Qara 

Yusif Ģəhərə yürüĢ edib oranı tutdu və bir aya yaxın Ģəhərdə qaldıqdan sonra Əmir 

SatılmıĢı  caniĢin  təyin  edib  Ģəhərdən  çıxd ı.  Bu  xəbəri  almıĢ  Yadigar  Ģah  bir  daha 

Marağadan  Təbrizə  yürüĢ  etdi.  Bir  neçə  gün  əvvəl  baĢ  vermiĢ  vuruĢmalarda 

tərəflərdən  heç  biri  qələbə  qazana  bilmədi.  Bu  əsnada  Teymurun  qoĢunları 

Azərbaycan  sərhədlərində  göründü.  Qaraqoyunlular  Təbrizi  tərk  ed ib  öz 

vilayətlərinə  tərəf  çəkild ilər.  Yadigar  Ģah  isə  Marağaya  getdi.  Teymurun  qoĢunu 

1392-c i ildə Təbrizə da xil o ldu.  

Cəlairi sultanı  Əh mədin Azərbaycanda yeganə istinadgahı Əlincə qalası  idi. 

Cəlairilərin  xəzinəsi qalada saxlanılırdı.  Qala Su ltan Əh mədin oğlu  Sultan Tahirin  

baĢçılığı  ilə  Əmir  Altun  və  qalabəyi  Xacə  Cövhər  tərəfindən  müdafiə  olunurdu. 

Burada  Cəlairilərin  300-dən  artıq  əsgəri  var  id i.  A zərbaycanı  zəbt  etmiĢ  Tey mur 

Sultan Əh mədə tabe olmaq barədə məktub yazdı,  lakin rədd cavabı aldı. Buna görə 

də  o,  Bağdada  hücuma  keçd i,  oranı  qarət  etdikdən  sonra  geri  qayıdıb  Əlincəy ə 

qoĢun  göndərdi.  Qalanın  müdafiəçiləri  mərdliklə  döyüĢürdülər.  Teymur  qalanın  

mühasirəsini  daha  da gücləndirdi  və  bütün  giriĢ  yollarını  nəzarət  altına  aldı.  Əmir 

Teymur  Gü rcüstana  yürüĢ  etdi,  oranı  viran  qoydu və  1393-cü  ildə  ġəki  vilayətinə 

soxuldu. ġəki hakimi Seydi  Əli düĢmənə  müqavimət göstərə bilməd iyi üçün qaçdı. 

Teymur buradan Muğana qayıtdı və Mahmudabadda qıĢladı. 

---

42 

 

1395-c i ilin baharında Teymur  Dərbəndi  keçərək  Qızıl  Orda üzə rinə hücum 

etdi.  ġirvanĢah  Ġbrahimin  və  Marağa  hakimi  Əmir  Yad igarın  iĢtirak  etdiy i  bu 

yürüĢdən  1396-cı  ilin  baharında  qələbə  ilə  qayıtmıĢ  Teymur  Ģimal  sərhəd lərinin  

qorunması  məqsədilə  Dərbəndin  müdafiə  istehkamların ı daha da  möhkəmləndird i. 

ġirvanĢah  Ġbrahim  ġirvanın  hakimi  kimi  tanındı  və  o  da  Ģimal  sərhəddinin 

müdafiəsi ilə məĢğul oldu. 

Əlincə qalası istisna olunmaqla, bütün Azərbaycanı zəbt etmiĢ Teymur oğlu 

MiranĢahı Dərbənddən Bağdada, Həmədandan Ruma qədər olan böyük bir əraziyə 

hakim təyin etdi və Sə mərqəndə qayıdaraq Hind istan səfərinə getdi.  

Teymur  Hind istan  səfərində  olarkən  Azərbaycanın,  eləcə  də  Cənubi 

Qafqazın  bir  ço x  yerli  feodalları  müstəqillik  uğrunda  mübarizə  apararaq 

Teymurilərə  itaət  etməkdən  boyun  qaçırdılar.  Əlincə  qalasın ın  müdafiəçiləri  ilə 

birləĢmiĢ  ġəki  və  Gürcüstan  hakimləri  Tey murilərlə  vuruĢdular  və  hətta  bir  çox 

hallarda onlara qalib gəld ilər. 

MiranĢahın yeritdiyi  mənfur siyasət bir ço x feodalların  və  xalq  kütlələrin in 

narazılığına  səbəb  olurdu.  Azərbaycanda  və  Cənubi  Qafqazda  baĢ  verən 

hadisələrdən xəbərdar olmuĢ və MiranĢahın vəziyyəti nizamlamaqda acizliyin i hiss 

etmiĢ  Teymur  Hindistan  səfərindən  qayıtdıqdan  sonra  (1399-cu  ilin  sentyabr 

ayında) Azərbaycana yürüĢ etdi. Bu yürüĢ tarixdə " Yeddiillik müharibə" adlanır.  

Azərbaycana  gəlmiĢ  Teymur  Qarabağdan  Gürcüstana getdi  və  Kür  çayının 

sahillərində  məskən  saldı.  Bu  zaman  Cənubi  Qafqazın  bir  sıra  vilayət  hakimləri 

onun  hüzuruna  gedib  itaət  edəcəklərini  bildirdilər.  Həmin  hakimlərlə  Tey mur 

arasındakı  münasibətlərin  yaxĢılaĢdırılmasında  ġirvanĢah  Ġbrahimin  böyük  rolu  

oldu.  Seydi  Əli  ö ldüyü  üçün  ġəki  vilayətinə  hakimlik  edən  oğlu  Seydi  Əhməd, 

həmçinin  gürcü  çarı  Georgi  ġirvanĢah  Ġbrahimin  vasitəçiliyi  ilə  Teymurun  yanına 

gedib, onunla ittifaqa girdilər. 

Teymurun bu yürüĢü zamanı uzun  müddət cəsarətlə müdafiə olunan Əlincə 

qalası da tabe edildi. Qalada baĢ vermiĢ feodal çəkiĢ mələri onun süqutu üçün əsas 

səbəb oldu. 

Teymur bir  müddətdən sonra Səmərqəndə qayıtdı və 1405-ci  ildə vəfat etdi. 

Azərbaycan  bu  dövrdə  MiranĢahın  oğlu  Mirzə  Ömə rin  ixtiyarında,  ġirvan  isə 

Ġbrahimin hakimiyyəti altında id i. 

Teymurun ölü mündən sonra onun imperiyası daxilində çəkiĢ mələr baĢlandı 

və  "Teymur  vəliəhdliyi"  uğrunda  feodal  müharibələri  Ģiddətləndi.  Ġmperiyanın 

mərkəzində  baĢ  vermiĢ  hadisələr  ətraf  v ilayətlərə  də  təsir  göstərdi.  A zərbaycan 

hakimi M irzə Ömər Tey murun ölü m  xəbərini alan  kimi ö z ad ına  xütbə o xutdurdu 

və sikkə zərb etdirməklə imperiyanın təsirindən çıxmağa səy göstərdi. Ġmperiyanın 

---