Heydə r ə LĠyev

10 

 

 

Kənd  təsərrüfatı  və  aqrar  münasibətlər  -  Oqtay  Əfəndiyev.  ġəhərlər. 

Sənətkarlıq - Mikayıl Heydərov. Ticarət. Azərbaycanın xarici iqtisadi əlaqələri.  Pul 

dövriyyəsi -Oqtay Əfəndiyev, Şahin Fərzəlibəyli. 

1571-1573-cü illə r Təbriz üsyanı - Oqtay Əfəndiyev. 

 

VIII FƏSĠL. AZƏRBAYCAN XVII ƏSRDƏ  

 

Azərbaycan  Osmanlı  və  Səfəvi  feodallarının  hakimiyyəti  altında  -  tarix 

elmləri doktoru - Əbülhəsən Rəhmani. 

Azərbaycan  xalqının  azadlıq  mübarizəsi.  Cəlaililər  hərəkatı  -Əbülhəsən 

Rəhmani. 

Azərbaycan  Səfəvilər  dövlətin in  Ġran  dövlətinə  çevrilməsinin  baĢlanğıcı  - 

Oqtay Əfəndiyev. 

XVII  əsrin  birinci  yarısında  Osmanlı-Sə fəvi  müharibə ləri  və  Azərbaycan  - 

Əbülhəsən Rəhmani. 

 

XVII  əsrin  ikinci  yarısında  Azərbaycanın  siyasi  vəziyyəti  -Əbülhəsən 

Rəhmani. 

 

 

IX FƏS ĠL. XVII ƏSRDƏ AZƏRB AYCANDA  

ĠCTĠMAĠ-ĠQTĠSADĠ MÜNAS ĠBƏTLƏR 

 

Kənd  təsərrüfatı  və  aqrar  münasibətlər  -  Əbülhəsən  Rəhmani.  ġəhərlər. 

Sənətkarlıq  -  Əbülhəsən  Rəhmani,  Mikayıl  Heydərov.  Ticarət.  Pul  dövriyyəsi  - 

Əbülhəsən  Rəhmani.  XVII  əsrin  sonlarında  Azərbaycanda  iqtisadi  tənəzzü l  - 

Mikayıl Heydərov. 

Xalq hərəkatı - Əbülhəsən Rəhmani. 

 

X FƏS ĠL. XVI-XVII ƏSRLƏRDƏ AZƏRB AYCAN 

MƏDƏNĠYYƏTĠ 

 

Maarif.  Elm - Seyidağa Onullahi. Ədəbiyyat - Şahin Fərzəlibəyli. Epiqra fik 

abidələr  -  Məşədixanım  Nemətova.  Ġncəsənət    və    memarlıq  -    Əbdülvahab  

Salamzadə,    Kərim  Kərimov,  Rasim  Əfəndiyev,  Seyidağa  Onullahi.  Fəlsəfi  fıkir  - 

Zümrüd Quluzadə. 

---

11 

 

XI FƏSĠL. AZƏ RBAYCAN XVIII ƏSRĠN B ĠRĠNCĠ 

YARIS INDA 

 

Səfəvi dövlətin in tənəzzülü və XVIII əsrin əvvəllərində Azərbaycanda xalq 

azadlıq hərəkatının qüvvətlənməsi - tarix elmləri doktoru, professor Fuad Əliyev. 

ġirvan  üsyanı.  1722-1735-ci  illərdə  Azərbaycanın  Xəzərboyu  əyalətlərinin 

Rusiya tərəfındən iĢğal olunması - Fuad Əliyev. 

1724-cü  il  Ġstanbul  müqaviləsi.  1724-1735-ci  illərdə  Azərbaycanın  qərb  və 

cənub-qərb ərazisin in Os manlı Türkiyəsi tərəfindən iĢğal edilməsi - Fuad Əliyev. 

Çarizmin Azərbaycanın Xəzərboyu əyalətlərində iqtisadi siyasəti. 1732 -ci  il 

RəĢt müqaviləsi - Fuad Əliyev. 

Azərbaycan torpaqları Os manlı hakimiyyəti dövründə - (1723-1735-ci  illər) 

- tarix elmləri doktoru Tofıq Mustafazadə. 

Xarici iĢğalçılara qarĢı xalq azad lıq mübarizəsi  - To fiq Mustafazadə. 

Azərbaycan  ərazisində  Ġran-Osmanlı  müharibələ ri.  1735-c i  il  Gəncə 

müqaviləsi - Fuad Əliyev. 

XVIII əsrin 30-40-cı illərində Azərbaycanda xalq hərə katı -Fuad Əliyev. 

XVIII  əsrin  40-cı  illərində  Xəzər  hövzəsində  ingilis -rus  rəqabəti  -  Fuad 

Əliyev. 

Azərbaycanda Ġran hakimiyyətin in süqutu - Fuad Əliyev. 

 

XII FƏSĠL. XVIII ƏSRĠN BĠRĠNCĠ YARIS INDA 

AZƏRBAYCANIN SOS ĠAL-ĠQTĠSADĠ QURULUġ U – Fuad 

Əliyev. 

 

XIII FƏSĠL. AZƏRBAYCAN XVIII ƏSRĠN ĠKĠNCĠ YARIS INDA - 

Fuad Əliyev, tarix elmləri doktoru, professor 

-Süleyman Məmmədov. 

 

XIV FƏSĠL. XVIII ƏSRĠN ĠKĠNCĠ YARIS INDA AZƏ RBAYCANIN 

ĠCTĠMAĠ-ĠQTĠSADĠ VƏZĠYYƏTĠ – Fuad Əliyev. 

 

XV FƏSĠL. XVIII ƏSR AZƏ RBAYCAN MƏDƏ NĠYYƏ TĠ 

 

Maarif.  Elm  -  tarix  elmləri namizədi  Hüseyn  Dəlili.  Ədəbiyyat  -  füologiya 

elmləri  doktoru  -  Araz  Dadaşzadə.  Epiqrafık  ab idələr  -  Məşədixanım  Nemətova. 

---

12 

 

Ġncəsənət  və    memarlıq  -    Əbdülvahab    Salamzadə,    Kərim  Kərimov,  Rasim 

Əfəndiyev. 

Fəlsəfi fıkir - Zümrüd Quluzadə. 

Müəlliflər  və  redaksiya  heyəti  cildin  çapa  hazırlan masında,  nəĢrində  iĢtirak 

edən  EA  Tarix  Ġnstitutu  Orta  əsrlər  tarixi  Ģöbəsinin  əməkdaĢlarına,  nəĢriyyat  və 

mətbəə iĢçilərinə ö z minnətdarlığ ını bildirir. 

 

I FƏSĠL 

AZƏRBAYCANDA MONQOL ƏSARƏTĠ. 

AZƏRBAYCAN XALQININ MONQOLLARA 

QARġI MÜBARĠZƏS Ġ 

 

Azərbaycan  monqol  yürüĢləri ərəfəsində. XIII əsrin əvvəllərində Mərkəzi 

Asiyada güclü hərbi qüdrətə malik olmuĢ Monqol dövlətinin qonĢu  ölkələrə yürüĢü 

bu  ölkələri  təhlükə  qarĢısında  qoydu.  Monqollar  arasında  tatarlar,  nayman lar, 

keraitlər,  merkitlər,  tayciutlar,  onkutlar  adlanan  tayfa  birləĢmələri  vardı.  Çingiz 

xanın  (1206-1227)  baĢçılığ ı  ilə  təĢkil  edilmiĢ  monqol  feodal  dövləti  qonĢu 

vilayətləri  zəbt  et məyə  baĢladı.  TəĢkilati  və  hərbi  cəhətdən  möhkə m  olan  ordu 

hissələri  monqol feodalların qarĢısında geniĢ imkanlar açdı. QonĢu ölkələrdə hökm 

sürən feodal pərakəndəliyi isə Çingiz  xanın iĢğalçı planlarının həyata keçməsi üçün 

əlveriĢli Ģərait yaratdı. 

Monqol yürüĢləri ərəfəsində Azərbaycanın vəziyyəti acınacaqlı  idi.  Ölkən in 

Ģərq  sərhədlərində  mövcud  olan  XarəzmĢahlar  dövləti  daxilən  möhkəm  əsaslar 

üzərində  qurulmadığ ı  üçün  iqtisadi  və  güclü  hərb i  qüdrətə  malik  deyildi.  Xalq  

kütlələrin in  vəziyyətinə  laqeyd  olan,  feodal  qrupların ın  əksəriyyəti  tərəfindən 

müdafiə edilməyən XarəzmĢahlar dövləti monqollara qarĢı mübarizə apara bilməd i. 

Monqol  qoĢunları  bu  dövlətin  ərazisindən  keçərək,  ciddi  müqavimət  görmədən 

irəliləyə bildilər. 

Ġranın,  Orta  Asiyanın,  Azərbaycanın  yerli  köçəri  və  oturaq  feodal  əyanları 

daxili çəkiĢmələrə və  ziddiyyətlərə son qoymadılar, düĢmənə qarĢı birgə  mübarizə 

aparmaq  ə zmi  ilə  vahid  cəbhədə  birləĢə  bilməd ilə r.  Monqol  hücumlarına  məru z 

qalmıĢ hər bir Ģəhər ayrılıqda öz daxili qüvvələri hesabına istilaçılara qarĢı döyüĢür 

və  məğlub  olurdu.  Monqol  qoĢunları  tutduqları  Ģəhərlərdə  görünməmiĢ  dağıntılar 

törətdilər,  əhalini  qırd ılar,  qul  etdilər,  var-dövlətini  talad ılar  və  yerli  əhalin in  yeni 

etira z ç ıxıĢları üçün zə min sa xla mad ıla r. 

Monqol  yürüĢləri  ərəfəsində  Azərbaycan  ərazisində  vahid,  mərkəzləĢ miĢ 

dövlət  yox  idi  və  burada  feodal  pərakəndəliy i  hökm  sürürdü.  Azərbaycanda 

---