Heydər Əliyev Azərbaycan xalqının

44
Şirkət  üzrə  neftin  hasilatına  çəkilən 
cəmi  istehsal  xərclərinin  tərkibində  
əmək haqqı xərclərinin xüsusi çəkisi – 
17.4%,  sosial  ehtiyaclara  ayırmalar  – 
3,5%, amortizasiya ayırmaları – 17,8%, 
material xərcləri – 7,6%, mədən vergi-
si -14,9% və digər xərclər –6,2% təşkil 
edir.
2010-cu  ildə  Şirkət  üzrə  əmtəəlik 
qazın  tam  maya  dəyəri  248584  min 
manat olmuşdur. 1000 m
3
 qaz hasilatına 
çəkilən  faktiki  istehsal  xərcləri    40.07 
manat təşkil edir
 Aşağıdakı cədvəldə Şirkət üzrə  qaz 
hasilatına  çəkilən  faktiki  xərclərin 
smetası verilir.         
Qrafik X - 1
232032
73792
97116
30700
19432
553890
96383
94041
41022
19176
2009
2010
Şirkət üzrə 2009-2010-cu illərdə neft hasilatına 
çəkilən xərclərin smetası (min man)
Sosial sığorta və pensiya
fondu xərcləri
İstifadə edilmiş material və
komponentər
Əmək haqqı 
Əsas vəsaitlərin
amortizasiyası-cəmi
Bütün digər xərclər
Cəmi istehsal 
      xərcləri 
444207
Cəmi istehsal 
       xərcləri
541391
 
Cədvəl X-2
Xərc maddələri
Ölçü
vahidi
2009
Xüsusi
çəkisi
2010
Xüsusi
çəkisi
1. İstifadə edilmiş material və komponentlər
min manat
18449
6.8
16934
6.8
2. Əmək haqqı 
-“-
27866
10.3
25426
10.2
3. Sosial sığorta və pensiya fondu xərcləri
-“-
5946
2.2
5052
2.0
4 .Əsas vəsaitlərin amortizasiyası-cəmi
-“-
80312
29.7
73271
29.5
5. Təmir və texniki xidmət xərcləri
-“-
36110
13.4
36219
14.6
6. Nəqliyyat və nəqliyyat vasitələrinin istis.
-“-
26855
10.0
22886
9.2
7. Mühafizə xidməti
-“-
8346
3.1
5484
2.2
8. Elektrik enerjisi
-“-
2421
0.9
2507
1.0
9. Mədən vergisi
-“-
41159
15.2
40768
16.4
10.Digər vergilər 
-“-
6575
2.4
7379
3.0
11.Kommunal xərclər
-“-
954
0.4
523
0.2
12.Digər xərclər
-“-
15216
5.6
12135
4.9
    o cümlədən: köməkçilər
   1322
0.5
4630
1.9
Cəmi istehsal xərcləri
-“-
270209
100.0
248584
100.0
 Əmtəəlik məhsul istehsalına çəkilən x.
-“-
270209
248584
 Ümumi məhsul
min m.
3
 
 6739826
7021087
 1000 m
3
 məhsula çəkilən xərclər
manat 
40.09
35.41
 Əmtəəlik məhsul
min m
3
 
5981054
6204175
 1000m
3
 məhsula çəkilən xərclər
manat
45.18
40.07
Əmtəəlik məhsula çəkilən xərclər
min manat
270209
248584
1000m
3
 qaz  üçün çəkilən xərclər
manat
45.18
40.07

---

45
Şirkət üzrə qaz hasilatına çəkilən cəmi xərclərin tərkibində əmək haqqı xərclərinin 
xüsusi çəkisi – 10,2%, sosial ehtiyaclara ayırmalar – 2.0%, amortizasiya ayırmaları 
– 29,5%, material xərcləri – 6,8%, mədən vergisi – 16,4% və digər xərclər – 4,9% 
təşkil edir. Şirkət  üzrə 1000 m
3
 qazın maya dəyəri 2009-cu illə müqayisədə 5.11 
manat (11.3%)  azalmışdır. Bununla əlaqədar olaraq, cədvəl  üzrə ümumi məhsul 
vahidinin istehsal maya dəyərini (mədən vergisiz) göstəricisini müqayisə edək. 
Qrafik X - 2
137636
18449
80312
27866
5946
127901
16934
73271
25426
5052
2009
2010
ARDNŞ üzrə 2009-2010-cu illər üzrə qaz hasilatına çəkilən 
faktiki xərclərin smetası (min man)
Sosial sığorta və pensiya
fondu xərcləri
Əmək haqqı 
Əsas vəsaitlərin
amortizasiyası-cəmi
İstifadə edilmiş material
və komponentlər
Bütün digər xərclər
Cəmi istehsal xərcləri
270209
Cəmi istehsal xərcləri
248584
Cədvəl X-3
Ümumi məhsulun istehsal maya dəyəri 
(mədən vergisiz), manat
2009-cu ilə nisbətən
2010 
2009 
%
+,-
1. Neft, 1 ton
63.28 
50.15 
126.2 
13.13 
2. Qaz, 1000 m
3
29.60 
33.98 
87.1 
-4.38 

---

46
Cədvəldən  göründüyü  kimi, 
Şirkət üzrə neftin maya dəyəri 
artmış,  qazın  maya  dəyəri 
isə  azalmışdır.  Neftin  maya 
dəyərinin  artması  keçən  ilə 
nisbətən amortizasiya və digər 
xərclərin  artması  hesabına  
baş  vermişdir.  Belə  ki,  Şirkət 
üzrə  amortizasiya  neft  üzrə-
22591  min  manat  (30.6%), 
digər xərclər neft üzrə - 10998 
min manat (49.3%), artmışdır. 
Qazın maya dəyərinin azalması 
xərclərin  azalması  hesabına 
olmuşdur. Belə ki, amortizasiya 
qaz  üzrə  -  7041  min  manat, 
əmək haqqı -2440 min manat, istifadə edilmiş materiallar -1515 min manat, digər 
xərclər -3081  min manat azalmışdır. Təhlil göstərir ki, neftin  maya dəyərinin artması 
ümumi maya dəyərinin artması və  ümumi hasilatın aşağı düşməsi ilə bağlıdır.
 
 N
ef
t
1 
to
n;
 5
0,
15
Q
az
10
00
 m
3
; 3
3,
98
 N
ef
t
1 
to
n;
 6
3,
28
Q
az
10
00
 m
3
; 2
9,
6
2010
2009
2008-2009-cu illər üzrə neft və qazın istehsalının maya dəyəri.
 Neft
1 ton
Qaz
1000 m
3
Qrafik X - 1

---