Heydər Əliyev Azərbaycan xalqının

17
Hal-hazırda ARDNŞ üzrə 58 neft-qaz yatağından karbohidrogen hasil edilir ki, on-
lardan da 41 Azərbaycanın quru və 17-si isə dəniz ərazisindədir.
İşlənmənin  əvvəlindən  01.01.2011-ci  il  tarixədək  Azərbaycan  Respublikası  üzrə 
istismarda  olmuş  yataqlardan  1707,6  mln.ton  neft+kondensat  və  596,6  mlrd.m
3
 
qaz çıxarılmışdır.
2010-cu  ildə  Respublika  üzrə  50795  min  ton  neft+kond.  və  26350  mln.m
3
  qaz 
çıxarılmışdır ki, bundan da Neft Şirkəti üzrə 7279 min ton neft+kond., 7021 mln.
m
3
 qaz, ABƏŞ-in istismar etdiyi Azəri-Çiraq-Günəşli (AÇQ) yatağı üzrə 40487 min 
ton neft və 12278 mln.m
3
 qaz (o cümlədən AÇQ-dən qəbul ARDNŞ üçün 3439 mln.
m
3
), Şah-dəniz yatağı üzrə 1848 min ton kond. və 6893 mln.m
3
 qaz (o cümlədən 
Şah dəniz yatağından qəbul ARDNŞ üçün 1792 mln.m
3
), quruda fəaliyyət göstərən 
MM-lər və Hasilatın Pay Bölgüsü Sazişləri (HPBS) üzrə fəaliyyət göstərən Əməliyyat 
Şirkətlərində (ƏŞ) 1181 min ton neft+kond. və 158 mln.m
3
 qaz hasil edilmişdir. 
V. NEFT VƏ QAZ 
YATAQLARININ İŞLƏNMƏSİ
ARDNŞ-nin 2009-2010-cu illərdə hasilat göstəricilərinin müqayisəli cədvəli                                                                                  
Cədvəl V.1
2009-ci il,
min.t
2010-cu il,
min.t
Dəyişmə 
tempi %
“+, -”
neft+kond. min ton
Respublika üzrə
50419,25
50795,4
100,7
376,15
ARDNŞ
8543,26
8459,6
99,0
-83,66
NQÇİ-lər üzrə
7301,41
7278,9
99,7
-22,51
MM-lər üzrə
1241,85
1180,7
95,1
-61,15
AÇG
40224,25
40487,4
100,7
263,15
Şahdəniz
1651,74
1848,4
111,9
196,66
qaz mln.m
3
Respublika üzrə
23681,13
26349,6
111,3
2668,47
ARDNŞ
6903,04
7178,9
104,0
275,86
NQÇİ-lər üzrə
6801,62
7021,1
103,2
219,48
MM-lər üzrə
101,42
157,8
155,6
56,38
AÇG
10522,58/3901,75
12277,5/3437,8
116,7
1754,92
Şahdəniz
6255,51/830,42
6893,2/1792,3
110,2
637,69

---

18
ABƏŞ  tərəfindən  Azəri-Çıraq-Günəşli  yatağında  işlənmənin  əvvəlindən  etibarən 
(1997-ci  ildən)  cəmi  221,9  mln.ton  neft,  54,3  mlrd.m
3
  qaz  hasil  edilmişdir.  Lay 
təzyiqlərinin  saxlanılması  məqsədilə  2000-ci  ilin  may  ayından  etibarən  yatağa  su 
2006-cı ilin may ayından isə qaz vurulmasına başlanılmışdır. 01.01.11- tarixinədək 
cəmi 134,7 mln m
3
 su və   23,0 mlrd. m
3
 qaz vurulmuşdur.
2010-cu ildə “Azneft” İB üzrə qazma plan göstəriciləri (144379 metr) 8055 metr 
kəsirdə qalmışdır, ötən illə müqaysədə 31858 metr az qazıma işi aparılmışdır.
İB üzrə 2010-cu il ərzində qazmadan istismara 88 quyu daxil edilmişdir ki, bun-
lardan 85-i istismar, 3- isə qazvurma (“Qalmaz” qaz anbarı) quyusudur. 85 istismar 
quyusundan  143,9  min  ton  neft,  o  cümlədən  quru  yataqları  üzrə  24  yeni  quyu-
dan 14,2 min ton, dəniz yataqları üzrə 61 yeni quyudan 129,7 min ton neft hasil 
edilmişdir. 
ARDNŞ üzrə qazmadan istismara 110 yeni quyu (o cümlədən MM və ƏŞ üzrə 22) 
verilmişdir. 
Son illər aparılmış istismar qazması nəticələrinin təhlili yeni quyuların qazılaraq istis-
mara verilməsinin yataqlar üzrə hasilatın sabitləşməsi və artırılması üçün əsas şərtlərdən 
biri olduğunu təsdiq edir. İstismar qazması hesabına işlənmədə olan obyektlərdə quyu 
şəbəkəsi qismən bərpa edilir, texniki səbəbdən sıradan çıxmış köhnə quyular yeniləri 
ilə əvəz olunur və yatağın lazımi texnoloji rejimdə istismarı üçün şərait yaranır. 
ARDNŞ üzrə 01.01.2011-ci il tarixə işlək quyu fondundan çıxarılan və bu fonda 
daxil edilən quyular balansı ötən il illə müqayisədə aşağıdakı kimi olmuşdur:
50419,25
min t
50795,4
min t
23681,13
mln m
3
26349,6
mln m
3
0
10000
20000
30000
40000
50000
60000
Neft
Qaz
Respublika üzrə 2009-2010-cu illərdə 
neft və qaz hasilatı
2009
2010
Qrafik V - 1

---

19
2009-cu ildə fonda 385 quyu daxil edilib, 825 quyu isə çıxarılmışdır (–440 quyu), 
2010-cu  ildə  işlək  fonda  356  quyu  daxil  edilib,  387  quyu  isə  çıxarılmışdır  (–  31 
quyu).
“Azneft” İB-nin NQÇİlə-ri üzrə yataqların lay təzyiqlərinin düşməsinin qarşısının 
alınması üçün laylara nəzərdə tutulmuş 8013,8 min m
3
 əvəzinə 4632,1 min m
3
 su 
vurulmuş və 194,4 min ton plana qarşı 180,7 min ton əlavə neft hasil edilmişdir.  
Dəniz yataqlarında laylara süni təsir məqsədilə 1848,9 min m
3
 su vurulmuş, nəticədə 
114,2 min ton əlavə neft hasil edilmişdir. Həmçinin  quru yataqlarında laylara süni 
təsir məqsədilə 2783,2 min m
3
 su vurulmuş, nəticədə 66,5 min ton əlavə neft hasil 
edilmişdir. 2010-cu il ərzində “Azneft” İB və MM-lər üzrə su vurulan obyektlərdən 
369,3 min ton, o cümlədən, dəniz üzrə – 114,2 min ton, quru üzrə  - 255,1 min. 
ton əlavə neft hasil edilmişdir. 
Layların  neft  veriminin  artırılmasının  digər  üsulları  vasitəsilə  (III  təsir  üsulları) 
«Azneft» İB-i üzrə 26 min ton plana qarşı 10,8 min ton, o cümlədən dənizdə 10,6 
min ton, quruda 0,2 min ton  əlavə neft hasil edilmişdir.
«Azneft»  İB  791  geoloji  tədbir  planına  qarşı  914  tədbir  həyata  keçirmiş  və 
bu  tədbirlər  hesabına  325,8  min  ton  plana  qarşı  393,5  min  ton  əlavə  neft  hasil 
edilmişdir. Dəniz yataqları üzrə 177 geoloji tədbir planına qarşı 225 tədbir həyata 
keçirilmiş və bu tədbirlər hesabına 263 min ton plana qarşı 326,3 min ton əlavə neft 
hasil edilmişdir. Həmçinin quru yataqları üzrə 614 geoloji tədbir planına qarşı 689 
tədbir həyata keçirmiş və bunun nəticəsində 62,8 min ton plana qarşı 67,2 min ton 
əlavə neft hasil edilmişdir.
Qrafik V - 2
791
914
177
225
614
689
0
100
200
300
400
500
600
700
800
900
1000
Cəmi
Dəniz yataqları üzrə
Quru yataqları üzrə
2010-cu ildə "Azneft" İB-də aparılmış geoloji tədbirlərin sayı
Plan üzrə tədbirlərin sayı
Fakt üzrə tədbirlərin sayı

---