Heydər Əliyev Azərbaycan xalqının

28
Axırıncı 3 il ərzində  NQÇİ-lərdə quyu fondu üzərində nəzarət artırılaraq texniki 
səbəbdən qüsurlu olan  və fəaliyyətini bərpa etdirilməsi mümkün olmayan  quyular-
dan 1337 quyu ləğv olunmuşdur.
ARDNŞ  üzrə  neft  və  qaz  hasilatının  qismən  sabitləşdirilməsi  üçün  yataqların 
işlənmə layihələri optimallaşdırılır, qalıq neft-qaz ehtiyatları baxımından perspektiv 
sahələr dəqiqləşdirilir, əlavə quyular qazılır, səmərəli geoloji-texniki tədbirlər həyata 
keçirilir,  infrastruktur  yenidən  qurulur,  geniş  spektrdə  elmi-tədqiqat  işləri  aparılır, 
yeni texnika-texnologiyalar sınaqdan keçirilərək, istehsalatda tətbiq olunur;
● 
107 hasilat  quyusu  və yeraltı qaz anbarında 3 quyu qazmadan istismara 
daxil edilmişdir. Neft-qaz  quyularından 195,7 min ton neft, 435,5 mln m
3
 qaz hasil 
edilmişdir;
● 
fəaliyyətsiz fonddan 200 quyu istismara daxil edilmiş və bu quyulardan 65,9 
min ton neft hasil edilmişdir;
● 
həyata keçirilmiş 5167 geoloji-texniki tədbir nəticəsində 470,8 min ton neft 
hasil edilmişdir;
● 
Neftqazçıxarma sahələrinin yenidən qurulması və modernizasiyası işləri daha 
da genişləndirilmiş, bu məqsədlə elmi, texniki və iqtisadi baxımdan əsaslandırılmış 
yeni proqram və layihələr işlənib həyata keçirilmişdir; 
● 
Köhnə  yataqların  reabilitasiyası  istiqamətində  layihə  və  tikinti    işləri  daha 
 
59
37
35
62
57
48
36
37
44
21
22
74
43
85
22
79
14
91
12
84
13
39
13
55
25
4
24
3
0
1000
2000
3000
4000
5000
6000
01,01,
2010
01,01,
2011
01,01,
2010
01,01,
2011
01,01,
2010
01,01,
2011
01,01,
2010
01,01,
2011
İstismar quyu fondu
Fəaliyyətdə olan quyu fondu
Fəaliyyətsiz quyu fondu
Qazmadan sonra
mənimsəmədə olan
quyular
ARDNŞ üzrə quyu fondu
"Azneft" İB
ƏŞ/MM-lər
9499
6695
2275
9385
6664
2694
27
29
Qrafik VII - 3

---

29
da  genişləndirilmiş,  neft-qaz  yığım-nəql  sistemlərinın  optimallaşdırılması  və  lay 
sularının utilizasiyası məqsədilə yenidənqurma işləri aparılmışdır;
● 
Yeraltı qaz anbarlarının yenidən qurulmasının 1-ci mərhələsi başa çatdırılmış, 
həyata keçirilən kompleks proqram hesabına  Qaradağ yeraltı qaz anbarında yeni 
kompressor  stansiyası  tikilib  istismara  verilmiş,  Qalmazda  mövcud  kompressor 
stansiyasında  yenidənqurma  və  təmir-bərpa  işləri  aparılmış,  quyu  fondu  bərpa 
edilmiş, əlavə 3 quyu qazılmış, hər iki qaz anbarı üzrə aktiv qaz həcmləri ilk dəfə 
olaraq 3,1 mlrd m
3
-ə çatdırılmışdır.                   
Hazırda  yenidənqurma  layihəsinin  növbəti  mərhələsi  üzrə  yeni  quyuların 
qazılması, seysmik və geofiziki tədqiqatlar hesabına sahələrin geoloji imkanlarının 
dəqiqləşdirilməsi,  arta  biləcək  tələbata  müvafiq  potensialın  müəyyənləşdirilməsi 
istiqamətlərində tədbirlər həyata keçirilir; 
● 
Qaz təchizatı sisteminin müxtəlif sahələrində 4250 km əlavə qaz kəmərləri  
çəkilmiş, 1180 km kəmər isə əsaslı təmir olunmuşdur; 
● 
2010-cu  ildə  18  inzibati  ərazidə  yerləşən  39  yaşayış  məntəqəsinə  qaz 
verilmiş, ümumilikdə 67 272 əhali abunəçinin qaz təchizatı bərpa olunmuşdur;
● 
Neft Daşlarında qaz nəql sisteminin genişləndirilməsi və təkmilləşdirilməsi 
üçün 2 saylı SKS-in ümumi gündəlik məhsuldarlığı 3,6 mln m
3
 olan 4 ədəd qazturbin 
aqreqatları ilə genişləndirilmişdir; 
● 
“Neft Daşları” NQÇİ-də alçaq təzyiqli qazların yığılması üçün meydançalarda 
vakuum kompressorlarının quraşdırılması  davam etdirilmiş, ümumi kompressorların 
sayı 55-ə, yığılıb nəql edilən gündəlik qaz həcmi isə  850 min m
3
-ə çatdırılmışdır;
● 
“Günəşli”  yatağında  alçaq  təzyiqli  qazın  yığılaraq  nəql  sisteminə  verilməsi 
üçün  4  saylı  platformada  hər  birinin  məhsuldarlığı  2  mln.  m
3
/gün  olan  2  ədəd 
qazturbinli  kompressordan  ibarət  stansiyanın  tikintisi  tamamlanma  mərhələsinə 
çatdırılmışdır;
● 
Qaradağ  Yeraltı  Qazsaxlama  Anbarında  yeni  kompressor  stansiyası  tikilib, 
istismara  verilmiş  və  gündəlik  vurulan  qazın  həcminin  7,0  –  7,5  mln  m
3
-ə  qədər 
artırılması mümkün olmuşdur;
● 
Qalmaz  Yeraltı  Qazsaxlama  Anbarının  kompressor  stansiyasında  aparılmış 
yenidənqurma və təmir-bərpa işləri nəticəsində vurulan qazın təzyiqi 150 atmosferə 
qədər yüksəldilmişdir;
● 
Rusiya  Federasiyasına  ixrac  olunan  qazın  gələcəkdə  tələb  olunan  həcmdə 
və  təzyiqdə  nəqlini  təmin  etmək  məqsədilə  Siyəzən  kompressor  stansiyasında 
yenidənqurma və təmir-bərpa işləri aparılmışdır ki, bunun da hesabına 2011-ci ildə 
Rusiya Federasiyasına 2,0 milyard kub metr qazın ixracı nəzərdə tutulur;
● 
İran İslam Respublikasına nəql olunan qazın gələcəkdə tələb olunan həcmdə 
və təzyiqdə nəqlini təmin etmək məqsədilə Astara kompressor stansiyasında əlavə 
kompressor aqreqatları quraşdırılmaqla genişləndirmə işləri aparılmışdır.

---

30
Qazın  yığılması  və  nəqli  sahəsi  üzrə  aşağıdakı  tədbirlər  işlənib  həyata 
keçirilmişdir:
- Neft Daşlarında 2 saylı SKS-in ümumi gündəlik məhsuldarlığı 3,6 mln m
3
 olan 
TAURAS  tipli  4  ədəd  qazturbin  aqreqatları  ilə  genişləndirilməsi  üçün  tikinti  işləri 
başa çatdırılıb, kompressorlar istismara buraxılmışdır;
- “Günəşli” yatağında şama verilən alçaq təzyiqli qazın yığılaraq Neft Daşlarında 2 
saylı SKS-in qəbuluna nəql etmək üçün 4 saylı DDÖ-də hər birinin məhsuldarlığı 2 
mln. m
3
/gün olan 2 ədəd qazturbinli kompressordan ibarət kompressor stansiyasının 
quraşdırılması davam etdirilmişdir;
-  “Neft  Daşları”  NQÇİ-də  alçaq  təzyiqli  qazların  yığılması  üçün  meydançalarda 
NQK tipli vakuum kompressorlarının quraşdırılması  davam etdirilib. NQÇİ-də cəmi 
55 ədəd NQK tipli vakuum kompressoru quraşdırılmış və quyulardan gündəlik 840 
- 850 min m
3
 səmt qazı yığılaraq sistemə qaytarılır;
- “Səngəçal Baş Qurğuları - 47-ci km” arası diametri 1000 mm, uzunluğu 24,0 km, 
layihə təzyiqi 55 atm olan magistral qaz kəməri tikilib, istismara verilmişdir;
-  “Səngəçal  Baş  Qurğuları  -  Qazıməmməd  KS”  arası  (2-ci  növbə:  23-cü  km  - 
Qazıməmməd  KS  hissəsi)  1000  mm-lik  magistral  qaz  kəməri  tikilib,  istismara 
verilmişdir;
- “Hacıqabul Kompressor stansiyası - Qalmaz YQA” arası ikinci xətt diametri 700 
mm, uzunluğu 42,0 km, layihə təzyiqi 55 atm olan qaz kəmərinin “47-ci km – Qal–
maz YQA” arası 14 km hissəsinin tikintisi başa çatdırılmışdır;
- Hacıqabul Kompressor stansiyasında təmir bərpa işləri aparılmışdır;
-  Quruda  yerləşən  NQÇİ-lərdə  qazın  yığılması  və  nəqli  sahəsində  bir  sıra  işlər 
yerinə yetirilmişdir;
-  Qaradağ  Yeraltı  Qazsaxlama  Anbarının  həcminin  artırılması  məqsədilə 
yenidənqurma  işləri  davam  etdirilmişdir.  Yerinə  yetirilən  işlər  daxilində  Qaradağ 
YQA-da  5  ədəd  MKS12  tipli  kompressorlardan  ibarət  yeni  kompressor  stansiyası 
tikilib. Bu da Qaradağ YQA-ya gündəlik vurulan qazın həcminin 7,0 – 7,5 mln m
3
 
qədər artırılmasına imkan yaradıb;
- Qalmaz YQA-nın kompressor stansiyasında yenidənqurma və təmir-bərpa işləri 
aparılıb. Belə ki, KS-da istismar olunan 16 ədəd 10 QKN tipli qazmühərrikli kom-
VIII. QAZIN YIĞILMASI VƏ NƏQLİ

---