14
ErmənistanAzərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin mahiyyətini dünya ic
timaiyyətinə çatdıra bildi.
Azərbaycan yalnız Heydər Əliyevin hakimiyyətə qayıdışından sonra özü-
nün geosiyasi imkanlarını gerçəkləşdirməyə başlamışdır. Heydər Əliyevin
siyasi zəkası sayəsində Azərbaycanın beynəlxalq aləmdən təcrid olunmaq təh-
lükəsi aradan qaldırılmışdır. Dünya siyasət meydanında cərəyan edən proses-
lərə təsir baxımından Azərbaycan rəhbəri həmişə öz sözü, öz çəkisi, öz sanbalı
ilə seçilmişdir.
Ayrıayrı şəxslərə və siyasi qruplaşmalara xidmət edən silahlı birləşmələr
Ali Baş Komandan Heydər Əliyevin məqsədyönlü və qətiyyətli siyasəti nəticə-
sində ləğv edildi, Milli Ordunun formalaşdırılması, Azərbaycanın nizami silahlı
qüvvələrinin yaradılması ilə bağlı təxirəsalınmaz tədbirlər görüldü, orduda küt-
ləvi fərarilik hallarına son qoyuldu, hərbi intizam möhkəmləndirildi. Bu gün
Azərbaycanın suverenliyini, müstəqilliyini, ərazi bütövlüyünü qorumağa tam
qadir olan orduya malik olması Heydər Əliyevin Azərbaycan xalqı qarşısında
göstərdiyi misilsiz xidmətlərdən biri sayıla bilər.
Heydər Əliyevin Azərbaycan rəhbərliyinə qayıdışı ilə ölkənin ictimaisiyasi,
sosial, iqtisadi, elmimədəni həyatında, beynəlxalq əlaqələrdə əsl dönüş yarandı,
elmi əsaslara, beynəlxalq norma və prinsiplərə uyğun müstəqil dövlət qurucu-
luğu prosesi başlandı.
Azərbaycanın daxilində yaranmış sabitlikdən və beynəlxalq aləmdə ölkə-
mizə artan inam və maraqdan istifadə edərək, 1994cü ilin sentyabrında “Əsrin
müqaviləsi” adlandırılan ilk neft müqaviləsi imzalandı. Onun gerçəkləşdiril-
məsi Heydər Əliyev tərəfindən işlənib hazırlanmış və müstəqil Azərbaycanın
iqtisadi inkişaf konsepsiyasının əsasını təşkil edən neft strategiyasının həyata
keçirilməsinin parlaq təzahürüdür. Heydər Əliyev öz neft strategiyasının əsas
mənasını Azərbaycanın zəngin təbii sərvətlərindən xalqın rifahı naminə daha
da səmərəli istifadə etməkdə görürdü. Azərbaycanın iqtisadi suverenliyini əks
etdirən ilk beynəlxalq neft müqaviləsi ölkə iqtisadiyyatının dinamik inkişafının
əsasını qoydu və bu gün onun praktiki nəticələri göz qabağındadır. Azərbayca-
nın iri beynəlxalq layihələrdə iştirakı, Böyük İpək yolunun bərpası, nəqliyyat
dəhlizlərinin Azərbaycan ərazisindən keçməsi Heydər Əliyev neft strategiyası-
nın həyata keçirilməsinin bəhrəsidir.
Heydər Əliyevin fəaliyyətində iqtisadi islahatlar, bazar iqtisadiyyatının bər
qərar olması, iqtisadi inkişafın təmin edilməsi, Azərbaycanın dünya iqtisadiyya
tına inteqrasiyası, özəlləşdirmə proqramının, aqrar islahatların həyata keçiril-
məsi ardıcıl prioritet sahələr olmuşdur.
Müstəqil Azərbaycanın ilk Konstitusiyasının müəllifi olan Heydər Əliyev
demokratik, hüquqi dövlət quruculuğu istiqamətində davamlı siyasət yeridərək,
ölkədə insan hüquq və azadlıqlarının başlıca prinsiplərinin bərqərar olması üçün
əsaslı zəmin yaratmışdır.
15
Heydər Əliyevin xarici siyasət məsələlərinə müstəsna əhəmiyyət verməsi,
beynəlxalq miqyasda uğurlu və cəsarətli addımlar atması, milli məqsədlər na minə
ən nüfuzlu tribunalardan bacarıq və məharətlə istifadə etməsi Azərbaycan dövlət-
çiliyinin bu günü və gələcəyi baxımından son dərəcə əhəmiyyətli olmuşdur.
Azərbaycan Heydər Əliyevin fəal diplomatiyası nəticəsində dünyanın de
mokratik dövlətlərinin və aparıcı ictimai təşkilatlarının ölkəmizə, onun zorla
cəlb olunduğu silahlı münaqişəyə münasibətinin əsaslı surətdə dəyişməsinə
nail ola bilmişdir. Heydər Əliyevin xarici siyasətinin əsasını sülh, beynəlxalq
hüquq normalarına, sərhədlərin bütövlüyünə və toxunulmazlığına, dövlətlərin
ərazi bütövlüyünə hörmət və qarşılıqlı surətdə faydalı əməkdaşlıq prinsipləri
təşkil etmişdir.
Heydər Əliyevin formalaşdırdığı və inkişaf etdirdiyi azərbaycançılıq fəlsə
fəsi Azərbaycanın müasir dünyada yerini müəyyən etmiş, milli dövlətçiliyimi-
zin ideyasını təşkil edərək, dünya azərbaycanlılarının həmrəyliyi üçün möhkəm
zəmin yaratmışdır. Azərbaycan ziyalısını son yüzilliklərdə ən ciddi bir şəkildə
düşündürən milli dirçəliş problemləri bütöv şəkildə Heydər Əliyevin həmin
illərdəki fəaliyyəti ilə strateji dövlət siyasətinə, elmdən, sosiologiyadan və fəl-
səfədən əməli siyasət müstəvisinə keçmişdir.
Azərbaycanda dövlətçilik ənənələrinin XX əsrin sonlarında bərpa edilib
zənginləşdirilməsi, Azərbaycanın müstəqilliyinin möhkəmləndirilməsi, onun
əbədi, dönməz xarakter alması, ölkəmizin dinamik iqtisadi inkişaf yolu ilə
inamla irəliləməsi, onun beynəlxalq nüfuzunun sürətlə artması Heydər Əliye-
vin səmərəli fəaliyyəti sayəsində mümkün olmuşdur. Heydər Əliyev öz müd-
rik rəhbərliyi, siyasi uzaqgörənliyi, qətiyyəti və əzmkarlığı ilə zəmanəmizin
görkəmli siyasi xadimi kimi tanınmış, Azərbaycan xalqının Ümummilli Lide-
rinə çevrilmişdir. Azərbaycan Respublikasının hərtərəfli inkişafı üçün onun
hazırladığı strateji istiqamətlər hələ uzun illər müstəqil Azərbaycan dövlətinin
möhkəmləndirilməsi və gücləndirilməsi, iqtisadi qüdrətinin artırılması, xalqı-
mızın layiq olduğu xoşbəxt həyata qovuşması işinə xidmət edəcəkdir.
Bütün həyatını xalqa sədaqətlə xidmətə həsr etmiş Heydər Əliyev öz titanik
fəaliyyətində həmişə xalqa arxalanmış, ən çətin anlarda ona müraciət etmişdir.
Xalq da heç vaxt ondan öz dəstəyini əsirgəməmişdir. Xalqın Heydər Əliyevə
göstərdiyi böyük etimad və ehtiram hissləri müdrik rəhbərin dəfn mərasimində
də bir daha bütün dünyaya əyani şəkildə nümayiş etdirildi. Bu, milyonlarla
insanın öz rəhbərinə bəslədiyi səmimi hisslərin misli görünməmiş təzahürü idi.
Dəfn mərasimindən dərhal sonra ölkə vətəndaşları öz yığıncaqlarında, küt-
ləvi informasiya vasitələrində, müxtəlif tədbirlərdə Ümummilli Lider Heydər
Əliyevin xatirəsini əbədiləşdirməklə bağlı çoxsaylı müraciətlər etdi. Müraciət-
lərə baxılması üçün Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 26 dekabr 2003cü
il tarixli sərəncamı ilə Dövlət Komissiyası yaradıldı. Dövlət Komissiyası Azər-
baycan Respublikası Milli Məclisinin, ictimai qurumların, qeyrihökumət təşki-