Heyət n darə ed lm
Yüklə 4,61 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Üçüncü pe şə inqilabı.
5
satmaq imkanı, istehsal edilmiş mal üzərində tam hüquqlu sərəncam ver- məkdir. Və onların təşkillatlanma üsulu-təbəqə yox, peşə cəmiyyətlərdir. Azad peşələr-şəxsi potensiallarını insani və sosial kapital kimi şüurlu inkişaf etdirən azad peşələrdir və onların vəzifəsi digərlərinin kapital- larını çoxaltmağa kömək etməkdən ibarətdir. Başlanmış modernləşdirmə prosesinin fermenti də məhz bu cür insanlardır. Özü üçün hansısa yolla ictimai vasitənin təşkili üçün göstəri- lən səy bir qayda olaraq, uzağagedən nəicələri olan siyasi dəyişikliklərə gətirib-çıxarmışdır. Bütün Maariflənmə əsri cəmiyyətlərin azad peşə insanlarının azad birliklər şəklində təşkili ideologiyasının yaranması ilə ə laqədardır. Bu ilk peşə inqilabı idi və onun ilk bəhrələrinə Maariflənmə və ənənəvi sivilaziyasiyaları modernləşdirmə prosesinə uyğunlaşdırmalı olan sosial kataklizmlər kimi ilk burcua inqilabları aiddir.
Ə
dünyasında yaşayırdı. slahat-papa diktaturasından azad olmaq cəhdi idi. slahatçılar - öz təbəqə mənsubiyyətlərini kənara atan və kilsədən azad cəmiyyət yaradan insanlar di. Bu nöqteyi-nəzərdən slahat dini dünyada ilk peşə inqilabının ifadəsidir. 1517-ci il-onun başladığı həddir. Qərbdə ə nənəvi peşələrin ən bariz nümunəsi olan katolik kilsəsi parçalanma ilə bitən ağır böhran yaşayır və bu islahat impulsu ona gətirib-çıxarır ki, dünyəviləşmə ilk peşə inqilabında əsas prosesə çevrilir və bunun nəticəsində azad düşüncəli maarifləndiricilər meydana çıxır. Sakral bilik praktiki olaraq, ana dilinə tərcümə edilmiş Bibliyanın tərəfdarı olan neofitə əyan olmuş həqiqətə xidmət etməyə həsr edən hər bir kəsin predmetinə çevrilir. Biliklərin desakralizasiyası onun texnoloci tətbiqi- nə yol açır.
kütləvi seriyalı istehsal doğurmuşdur. kinci peşə- karlar dalğası və ikinci peşə inqilabı büruzə verir və bu kütləvi peşələrin
prosesidir. erarxik fəaliyyətin təkrar istehsalı ierarxik sistemi çərçivəsində kütləvi peşələri saxlamağa imkan verən bürokratik, piramidal təşkilatlara qayıdış baş verir. kinci peşə inqilabının mühüm prosesi kimi standartlaşdırma prosesi çıxış edir. Ə gər birinci dalğanın peşəkarları üçün peşəkarlar icması - sosial özünütəşkiletmə forması idisə, ikinci dalğa üçün bu-həmkarlar ittifaqı idi. Həmkarlar ittifaqının şaquli və üfüqi formaları məlumdur. Şaquli həmkarlar ittifaqı istehsal korporasiyaları şəklində təşkil edilmişlər və onun üzvləri bu korporasiyada (təşkilatda) işləyən insanlardır. nsanlar 6 bir və eyni korporasiyada yox (təşkilatda), funksional olaraq bir və eyni peşə fəaliyyəti ilə məşğul olduqlarına görə azad assosiasiyalar prinsi- pinə əsasən üfüqi həmkarlar ittifaqında birləşirlər. Həmkarlar ittifaqının bu fərqi iki modernləşdirmə sistemləri arasında kifayət qədər aydın müəyyən edilmiş sərhəd qoyur: sosialist və kapitalist. Bu nöqteyi-nəzərdən azad həmkarlar, birinci dalğanın üzvləri, meqamaşınların mütəxəssisləri, menecerləri və ya ixtiraçıları, layihə- darları kimi sadəcə meqamaşında müəyyən nizamda düzülürlər. Bununla yanaşı, kütləvi peşə ilə məşğul olan insanların hazırlanmasını hədəf seçən təkrar istehsal və təhsil sistemi yaranır (XIX əsrin 60-70-ci illəri). Ə sas antaqonizm - kütləvi peşələr və ənənəvi olaraq, azad peşələrin təm- silçiləri qismində «yuxarıları» təcəssüm etdirən insanlar arasında baş verir. Bu iki peşə inqilablarının ideoloqları -liberal və sosial - arasında baş verən əsas münaqişədir ki, XIX-XX əsr sosial kataklizmalarına gətirib-çıxarmışdır. Bu dilemmanı aşağıdakı kimi formulə etmək olar. Ya kütləvi peşələrin liderlərinin hakimiyyətə gələrək kütləvi peşələri ma- raqları naminə yenidən bölgü sistemini sosial ədalət prinsiplərinə əsasən rasionallaşdıraraq sosialist sivilizasiyasını qurmağa cəhd edən sosial variant; yaxud da sosial dünya elə düzülür ki, kütləvi peşələrin bu təm- silçiləri onun ierarxik, möhkəm təşkil olunmuş və hər bir kəsin öz yerini bildiyi-onun iradəsinin sahibi və ya icraçısı olduğu strukturda inte- qrasiya olurlar. XIX-XX əsrlər tarixi-müasir sivilizasiyanın bu iki sosial layihələrinin qarşıdurması tarixidir. Üçüncü peşə inqilabı. ndi bizim yaşadığımız üçüncü peşə inqilabıötən yüzilliyin 70-ci illərindən, indiki qlobal qeyri- müəyyənlik əsrində başlayır. 1968-1973-cü illər-solçuların ümidlərinin və məntiqi olaraq, həm də alternativ modernist yolla getmək ümidinin tam puça çıxdığı bir dövrdür. Sovet ttifaqının modernləşdirmə yolu ilə getməyərək XX-ci əsrin əvvəllərindəki eyni mövqelərində qalması lap başlanğıcdan onun kədərli sonunu qabaqcadan müəyyən etdi.
Üçüncü peşə inqilabının mahiyyətini simvolik olaraq bu cür ifadə etmək olar: ənənəvi təşkilatlar – kütləvi peşələr «aşağı»dan, azad peşələr isə «yuxarı»dan; əsası etibarilə aşağı yönəlmiş piramida. Ya- ş anan inqilab-piramidanın əks tərəfə çevrilməsidir. Onun yuxarısında transpeşəkar olan şəxslər durur. Onlar öz düşüncə tərzi və fəaliylyətlə- rini təşkil etmək üsulları hesabına hazır olmalı, müxtəlif peşə mühit- lərində işləməlidirlər. Onlar üçün u və ya digər təşkilati strukturda yer tutmaq vacib deyil, hər hansı kompleks problemin həlli üçün adekvat Yüklə 4,61 Mb. Dostları ilə paylaş:
|