Hisse 01 uz qabigi
Yüklə 7,1 Mb. Pdf görüntüsü
|
Nisbi təcil 9
) sin( ) ( sin β ϕ β ϕ ϕ ϕ + + ⋅ − ⋅ ⋅ − = • • • • c b x A . ) cos( ) ( cos β ϕ β ϕ ϕ ϕ + + ⋅ − ⋅ ⋅ − = • • • • c b y A Əgər
ϕ və
β parametrləri zamandan (t) asılı olaraq dəyişərlərsə, onda düsturun birinci törəməsi sürət təşkiledicilərini verir:
Sonuncu düsturdan ikinci dəfə törəmə almaqla və x və y təşkiledicilərini alınan düstura qoymaqla təcil asılılqları əldə olunur. Şəkil 1-ə sasən hərəkətdə olan sistemin təcil vektor poliqonu bucaq sürətləri
və
nəzərə alınmaqla şəkil 2-də göstərilmişdir. Burada götürülmüş sadə müstəvi halındakı nəticələri genişləndirməklə hərəkətdə olan istə- nilən sistemdə yaranan Koriolis təcilini hesab- lamaq olur (məsələn: fırlanan göy cismlərinin üzərində). (alm. die Relativbeschleunigung, ingl. Relative acceleration ) Normallaşdırma poladı yuxarı böhran nöqtə- sindən (A s3 və A
sm ) yuxarıya qədər qızdırıb, saxlamaq və havada soyutmaqdan ibarət olan → termiki emal prosesidir. Prosesin məqsədi metalın mexaniki göstəricilərini yaxşılaşdır- maq məqsədilə ona bircinsli xırda dənəvərlikli strukturun verilməsindən ibarətdir. Az və orta korbon miqdarına malik poladlarda austenitin parçalanması → ferritin perlit və ya sorbitlə birləşməsinə gətirib çıxarır. Mürəkkəb konstruksiyaya malik töküklər normallaşdırma üsulu ilə böyük dənəvərli strukturdan xırda dənəvərliyə çevrilir. Yayıl- mış poladlarda normallaşdırma deformasiya və soyuma nəticəsində yaranmış müxtəlif struk- turların aradan qaldırılmasına kömək edir. Normallaşdırmanın rejimi qızdırma tem- peraturu, bu temperaturda saxlama müddəti və soyuma sürəti ilə təyin olunur. Qızdırma tem- peraturu yuxarı böhran nöqtəsindən 40÷50°C yuxarıda baş verir. Saxlama müddəti hissənin bütün həcminin bərabər qızmasına kifayət etməlidir. Sakit havada soyuma sürəti 150÷200°C/saat təşkil etsə də bu çox vaxt hissənin həndəsi formasına və ölçüsünə, həmçinin austenitin çevrilmə kinetikasına uyğunlaşdırılır. Normallaşdırmada hissənin möhkəmliyi →yumşalmaya nisbətən 10÷15%, zərbəyə
özlülüyü isə
1,5 dəfə
artır. Normallaşdırılmış hissələrin mexaniki emalı asanlaşır və səthin təmiz alınmasına şərait yaradılır. Hissə havada soyudulduğundan soba yalnız qızdırmada tətbiq olunur. Buna görə də, normallaşdırma daha ucuz başa gələn termiki emal növüdür. (alm. die Normalisierung, ingl. Normalization) Nöqtəli qaynaqetmə hissələrin müəyyən mə- safədə
yerləşən nöqtələr üzrə qaynaq
edilməsidir. Prosesin əvvəlində birləşən səthlər üzrə əriyəbilən elektrodla örtülür. Sonra his- sələr sıxılır və təmas sahəsinə elektrik cərəyanı verilir. Ümumi müqavimət elektrod və hissə- lərin müqavimətləri cəmindən ibarətdir. Elek- trik cərəyanının yaratdığı müqavimətin yarat- dığı istilik hissələr arasında ərimiş metal fazası əmələ gətirir. Cərəyan kəsildikdən sonra təmas xəttində metal ərintisi bərkiyənə qədər hissələr təzyiq altında saxlanır (şəkil 1). Elektrik cərəyanı bir impuls şəklində, qalın və üstü örtüklü materiallarda isə bir neçə impuls şəklində verilir.
Şəkil 1. Nöqtəli qaynaqetmə maşınının sxematik təsviri 10 ) ( → • = ω ϕ
21 )
→ • = ω β t Nöqtəli qaynaqetmə 10
∑ ∑ = = ⋅ ⋅ ⋅ = n i k i i i n i k i i t N w p t N w t X 0 0 ) ( ) ( ) ( Nöqtəli qaynaqetmənin keyfiyyətli aparıl- ması üçün cərəyanın gücü, qaynaq vaxtı və elektrod gücü əsas rol oynaır. Əgər parametrlər qarşılıqlı təsiri nəzərə almaqla dəyişilərsə, eyni diametrdə və eyni möhkəmlikli birləşmə əldə edilə bilər. Presləmə qüvvəsi qaynaq edilən tə- bəqənin qalınlığı artdıqca artır.
Adi nöqtəli qaynaqetmədə iki qaynaq elek- trodu hissələrin qarşı tərəfləri üzərində mövqeləşdirilir. Bu halda cərəyan bir başa qaynaq edilən sahəyə axa bilir. Bir qaynaq prosesində bir qaynaq nöqtəsi yaradılır. Bir neçə nöqtə eyni zamanda qaynaq edilməlidirsə, onda ikitərəfli qaynaqetmənin xüsusi variantın- dan istifadə olunur (şəkil 2). Dolayı yolla qaynaq bir tərəfli qaynaq prosesidir. Bir çox hallarda elektrodu pəstahın qarşı-qarşıya yerləşmiş səthlərində mövqe- ləşdirmək asan olmur. Buna misal olaraq böyük çıxıntıya malik, quraşdırılmış böyük avtomobil döşəməsini göstərmək olar. Belə hallarda bir gedişdə iki qaynaq nöqtəsi vuran dolayı qaynaq üsulundan istifadə olunur. Kontakt elektrodlarından istifadə etməklə tək- tək nöqtəli qaynaq mümkündür.
(alm. das Punktschweißen, ingl. Spot welding ) NURBS-Non-Uniform Rational B-Splines (azərb. Qeyri-bircins B-splayn əyriləri) komp- yüter qrafikasında, əsasən CAD sistemlərində istənilən formalı səthlərin modelləşdirilməsi üçün tətbiq olunan standart və sərbəst formalı səthlərin riyazi təsviri üsuludur. Həndəsi in- formasiyaların təsviri hissə-hissə funksional təyin olunmuş həndəsi elementlərin köməyi ilə baş verir. Qeyri-bircins o deməkdir ki, NURBS obyektinin müxtəlif hissələri (əyrilər və ya səthlər) bir-birindən fərqlənən xassələrə (çəki- lərə) malikdirlər. Prinsipial olaraq istənilən texniki hazır- lanabilən və təbii mövcud olan formaya malik səth NURBS ilə layihələndirilə bilər. NURBS üsulu o zaman əlverişli tətbiq oluna bilir ki, verilmiş səth lokal olaraq əyri ilə çox çətinliklə və ya heç təsvir oluna bilməsin. Rasional B- splayn əyrilərinin tətbiqi bu məsələnin həllinə imkanlar açır. Bazis splayn əyrilərindən fərqi ondan ibarətdir ki, burada səth üzrə yer- ləşdirilən nöqtələrin vektorları müxtəlif çəki- lərə malik ola bilirlər. Riyazi düsturu belədir:
burada: X(t) koordinatlar, Ni(t) dayaq nöqtələrindən keçən splayn funksiyası, p i - vektorlar, w vektorların çəkisidir. Hər bir dayaq nöqtəsi bir vektorla (w 1 )
yüklənir ki, bununla da bu nöqtədə daha dəqiq aproksimasiya (diqər nöqtələrin aproksimasiya dəqiqliyi hesabına) əldə etmək mümkün olur. NURBS əyriləri və səthləri digər üsullarla yaradılmış səthlərə nisbətən daha dəqiqdir, burada hətta iti tillərin təsviri belə problemsiz həyata keçirilə bilir. Müasir CAD/CAM sistemlərində modelləşdirilmiş səthlər bir başa CNC texnologiyasında istifadə olunur. Nəti- cədə səthin modelinə lazım gələn verilənlərin həcmi azalır, dəqiqliyi artır, dəzgahların səlis hərəkəti mümkün olur ki, bu da alət və dəzgahın uzunömürlülüyünə müsbət təsir gös- tərir.
(alm. die NURBS, ingl. NURBS) Nutrometr daxili ölçüləri təyin etməyə xidmət edir. Ölçmə bir-birindən 180° dönmüş iki kürəvi ucluğun köməyi ilə aparılır (şəkil 1). Ölçmə qurğusunun daxilində mərkəzləmə və ölçmə zamanı alınan yerdəyişməni hesabat
Yüklə 7,1 Mb. Dostları ilə paylaş:
|