Hormonlar: hormonlarin genel özellikleri, etki mekanizmalari yrd. Doç. Dr. Mustafa altinişIK

HORMONLAR: HORMONLARIN GENEL ÖZELLİKLERİ, ETKİ MEKANİZMALARI

• Yrd.Doç.Dr. Mustafa ALTINIŞIK

• ADÜ TIP FAKÜLTESİ

• Biyokimya AD

Hormonlar

Endokrin sistem

Sentezlendikleri yere göre hormonlar

• Hipotalamus hormonları

• Hipofiz hormonları

• Ön lop hormonları

• Orta lop hormonu

• Arka lop hormonları

• Tiroit hormonları

• Paratiroit hormonu

• Pankreas kormonları

• Böbrek üstü bezi hormonları

• Adrenal korteks hormonları

• Adrenal medülla hormonları

• Cinsiyet bezleri hormonları

• Erkek cinsiyet hormonları

• Dişi cinsiyet hormonları

• Gastrointestinal ve diğer doku hormonları

Yapılarına göre hormonlar

• Peptitler ve proteinler: Hipotalamus, hipofiz, paratiroit, pankreas, mide-bağırsak sistemi ve bazı plasenta hormonları

• Steroidler: Adrenal korteks ve gonadlardan salgılanan hormonlar ile bazı plasenta hormonları

• Amino asit türevi hormonlar:

• Adrenal medülla hormonları: Katekolaminler

• Tiroit hormonları

• Eikozanoidler

• Retinoidler

• NO

Depolanan ve depolanmayan hormonlar

Hormonların salgılanmalarının düzenlenmesi

Hormon salgılanmasının sinir sistemi ile düzenlenmesi

Hormon salgılanmasının kandaki kimyasal maddelerle düzenlenmesi

Hormon salgılanmasının tropik hormonlar ile düzenlenmesi

Hormonların taşınmaları

Hormon reseptörleri

Etki mekanizmalarına göre hormonlar

• Grup I: Hücre içi reseptörler bağlanan hormonlar

• Grup II: Hücre yüzeyi reseptörlerine bağlanan hormonlar

• Adenilat siklaz aktivasyonu veya inaktivasyonu yapan hormonlar

• Guanilat siklaz aktivasyonu yapan hormonlar

• Fosfolipaz C aktivasyonu yapan ve/veya sitozolik Ca2+ konsantrasyonunu artıran hormonlar

• Tirozinkinaz aktivasyonu yapan hormonlar

Hücre içi reseptörlere bağlanan hormonların etki mekanizmaları

Adenilat siklaz aktivasyonu

Guanilat siklaz aktivasyonu

Fosfolipaz C aktivasyonu ve/veya sitozolik Ca2+ iyon konsantrasyonunun artışı

Tirozin kinaz aktivasyonu

Hormonların yıkılımı

Endokrin fonksiyon bozuklukları

• Yetersiz miktarda hormon salgılanması

• Aşırı miktarda hormon salgılanması

• Hormona karşı doku duyarlılığında azalma

Yetersiz hormon salgılanması

Aşırı miktarda hormon salgılanması

Hormona karşı duyarlılığın azalması

Hipotalamus hormonları

• Supraoptik ve paraventriküler çekirdekte oluşanlar

• Antidiüretik hormon (ADH, vazopressin)

• Oksitosin (pitosin)

• Peptiderjik nöronlardan salgılanan, Adenohipofiz hormonlarının sekresyonunu düzenleyen hormonlar

• Tirotropin salgılatıcı hormon (TRH)

• Kortikotropin salgılatıcı hormon (CRH)

• Gonadotropin salgılatıcı hormon (GnRH)

• Büyüme hormonu salgılatıcı hormon (GHRH)

• Somatostadin (Büyüme hormonu salınımını inhibe edici hormon)

• Prolaktin salgılatıcı hormon (PRH)

• Prolaktin salınımını inhibe edici hormon (PIH)

Ön hipofiz hormonları

• Opiyomelanokortin ailesi

• Kortikotropin (ACTH)

• Melanosit stimüle edici hormon (MSH)

• -endorfin

• Glikoprotein ailesi

• Tirotropin (TSH)

• Gonadotropinler

• Luteinizan hormon (LH)

• Follikül stimüle edici hormon (FSH)

• Somatomammotropin ailesi

• Somatotrop hormon (Büyüme hormonu, GH)

• Prolaktin (PRL)

Epifiz hormonu (melatonin)

Gastrointestinal hormonlar ve diğer doku hormonları

Gastrin

Kolesistokinin-pankreozimin (CCK-PZ)

Sekretin

Gastrik inhibitör polipeptit (GİP)

Vazoaktif intestinal polipeptit (VİP)

Somatostadin

Motilin

Pankreatik polipeptit (PP)

Enkefaliler (Metiyonin-enkefain, Lösin-enkefalin)

Timus hormonları (Timozinler)

Eritropoietin