Almaz H
əsənqızı
234
“arvadca
nnı”, “dəymədüşər” və s.), “Səciyyəvi ifadələr”
(“Ağlına keçə yamıyım”, “Üzdən irax”, “Xənçəlinin qaşı
düşərdi?” və s.), “Hədə-qorxular” (“Mən sənə göstərərəm”,
“Ağzını burnuy əzərəm”, “Sənə bir toy tutaram ki, cəm aləm
tamaşasına ələr” və s.), “Yalvarışlar” (“Sən allah”, “Sən
əzizdəriyin canı”, “ Mən uşaxların başına çöyür” və s.) kimi
başlıqlar altında sabit ifadələr toplamışdır ki, Azərbaycan
folklorşünaslığı hələ də onlara lazımi qədər diqqət yetirmir.
H
əmin əsərdə əlliyə qədər qohumluq bildirən sözlərə yer
verilib. Bel
ə məqamlara uzun illər folklor obyekti kimi
yanaşılmamışdır. Bu da bəzi ifadələrin artıq unudulmasına
g
ətirib çıxarmışdır. Fikrin dəqiqləşməsi üçün bir örnəyə
diqq
ət edək. Azərbaycanda, konkret olaraq, Ordubadda
keçmişdə qız gəlin getdiyi evdə qayınlarına böyükdən kiçiyə
–
xandadaş, bəydadaş, ağadadaş, mirzədadaş, baldızlarına
is
ə – şahbacı, xanbacı, ağabacı, gülbacı, bircəbaçı, qızbacı
v
ə s. kimi sözlərlə müraciət edərdi. Əslində bu ifadələr
Az
ərbaycan xalqının qədim və böyük milli mədəniyyətinin
göst
əricilərindəndir. Təəssüf ki, müasir dövrümüzdə həmin
müraci
ətlərdən artıq istifadə olunmur. Onları yazıya alaraq
yaşatmaq həm etnoqraf, həm dilçi, həm də folklor
toplayıcısının borcudur.
Qeyd etm
ək lazımdır ki, folklor mətni toplanarkən,
m
əhz texnikanın imkanlarından istifadə olunması vacibdir.
Y
əni söyləyici ilə bağlı məlumatlarla (yaşı, peşəsi, yeri)
yanaşı, onun şəklinin çəkilməsi, əgər mümkündürsə, audio
v
ə ya video yazıların aparılmasına diqqət yetirilməlidir. Bu
toplanmış mətnin əyaniləşməsinə kömək edə bilər.
M
ətn söyləyicinin dediyi şəkildə – dialektdə yazıya
Folklorşünaslığa giriş
235
alınmalıdır, bundan əlavə, aydın olmayan bütün sözlərin
ədəbi dildəki qarşılığı qeyd edilməlidir.
Folklor materialları toplandıqdan sonra janrlar üzrə
qruplaşdırılmalı, qeydlər, şərhlər, lüğətlər, söyləyici və
m
ətnlə bağlı lazımi məlumatlarla, həmçinin foto və video-
lentl
ərlə birlikdə tərtib edilməlidir.
Almaz H
əsənqızı
236
TÖVSİYƏ EDİLƏN ƏDƏBİYYAT
Az
ərbaycan türkcəsində
1.
Abbaslı İsrafil. Folklorşünaslıq axtarışları, 2 cilddə, I cild,
Bakı: Nurlan, 2009, 512 s.
2.
Abbaslı İsrafil. “Koroğlu”: nə var, nə yox?Bakı: Elm və
t
əhsil, 2013, 282 s.
3.
Abdulla B
əhlul. “Kitabi-Dədə Qorqud”un poetikası, Bakı:
Elm, 1999, 224 s.
4.
Ağaoğlu Əhməd. Seçilmiş əsərləri, Bakı: Şərq-Qərb,
2007. 392 s.
5.
Araslı Həmid, Aşıq yaradıcılığı, Bakı: Birləşmiş nəşriyyat,
1960, 136 s.
6.
Arvad ağısı, Bakı: Səda, 2005, 58s.
7.
Aşıq Alı. Əsərləri. Tərtib edən: H.İsmayılov, Bakı:
Avrasiya Press, 2006, 192 s.
8.
Aşıqlar. Tərtib edən: H.Əlizadə, Bakı: Azərnəşr, 1937,
523 s.
9.
Aşıqlar. Tərtib edən: S.Axundov, Bakı: Respublika Xalq
Yara
dıcılığı evi, 1957, 302 s.
10.
Aşıqlar. Tərtib edən: Səttar Axundov, Bakı: 1960, 184 s.
11.
Aşıq Ələsgər. Əsərləri Tərtib edən: Islam Ələsgər, Bakı:
“Şərq-Qərb”, 2004, 400 s.
12.
Az
ərbacan aşıqları və el şairləri Toplayan: Əhliman
Axundov, Bakı: Elm, 1984, 544 s.
13.
Az
ərbaycan dastanları. 5 cilddə, I c., Bakı: Azərbaycan
SSR EA n
əşriyyatı, 1965, 380 s.; II c., Bakı: Azərbaycan SSR EA
n
əşriyyatı, 1966, 475 s.; IV c., Bakı: Azərbaycan SSR EA
n
əşriyyatı, 1969, 508 s.
14.
Az
ərbaycan ədəbiyyatı tarixi. 3 cilddə, I c., Bakı:
Folklorşünaslığa giriş
237
Az
ərbaycan SSR EA nəşriyyatı, 1960, 590 s.
15.
Az
ərbaycan ədəbiyyatı tarixi. 6 cilddə, I c., Bakı: Elm,
2004, 760 s.
16.
Az
ərbaycan folkloru, Bakı: Şərq-Qərb, 2005, 360 s.
17.
Az
ərbaycan folkloru antologiyası. Toplayan: Əhliman
Axundov, I kitab, Bakı: Azərbacan SSR EA nəşr, 1968, 290 s.; II
kitab, Bakı: Azərbacan SSR EA nəşr, 1968, 260 s.
18.
Az
ərbaycan folkloru antologiyası, XIII cild, (Şəki, Qəbələ,
Oğuz, Qax, Zaqatala, Balakən folkloru), Bakı: Səda, 2005, 550 s.
19.
Az
ərbaycan folkloru külliyyatı. I cild, Nağıllar, I kitab,
Bakı, Səda, 2006, 400 s.; Nağıllar, II kitab, Bakı, Səda, 2006,
400 s.; Nağıllar, III kitab, Bakı, Səda, 2006, 400 s., Nağıllar, IV
kitab, Bakı, Nurlan, 2007, 400 s.; Nağıllar, V kitab, Bakı, Nurlan,
2007, 400 s.; Nağıllar, VI kitab, Bakı, Nurlan, 2007, 400 s.;
Nağıllar, VII, 2007, 400 s.
20.
Az
ərbaycan xalq dastanları, Bakı: Yazıçı, 1983, 251 s.
21.
Az
ərbaycan xalq mahnıları. Tərtib edən: Bülbül Məm-
m
ədov, I cild, Bakı: “İşıq”, 1981, 145 s.
22.
Az
ərbaycan xalq mahnıları (tərtib edən S.Kərimi), I cild,
Bakı: Öndər, 2005, 168 s.; II cild, Bakı: Öndər, 2005, 128 s.
23.
Az
ərbaycan klassik ədəbiyyatı kitabxanası, 20 cilddə, I
cild (Xalq
ədəbiyyatı, tərtib edənlər: Təhmasib Fərzəliyev, İsrafil
Abbasov), Bakı: Elm, 1982, 510 s.
24.
Az
ərbaycan məhəbbət dastanları, Bakı: Elm, 1979, 504 s.
25.
Bayatılar (toplayan Həsən Qasımov), Bakı: Azərnəşr,
1960, 254 s.
26.
Bayat Füzuli. Oğuz epik ənənəsi və “Oğuz Kağan”
dastanı, Bakı: “Sabah”, 1993, 194 s.
27.
Bayat Füzuli. Folklor haqqında yazılar, Bakı: Elm və
t
əhsil, 2010, 224 s.
28.
Bayat Füzuli. Folklor d
ərsləri, Bakı: Elm və təhsil, 2012,
424 s.
29.
Bayat Füzuli. Övliya mankab
ələri. Türk dərvişlərinin
Dostları ilə paylaş: |