“Qanun”.-2015.-№ 2(244).-S.94-104.
AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASINDA KONSTİTUSİYA
MƏHKƏMƏSİNİN YARANMASI VƏ KONSTİTUSİON-
HÜQUQİ ƏSASLARI
Qəfərov Midhəd Seyidəhməd oğlu,
hüquq üzrə elmlər doktoru, Bakı Dövlət Universitetinin “Cinayət prosesi” kafedrasının professor əvəzi
Konstitusiya nəzarəti cəmiyyətin inkişafını təmin etmək yolu ilə onun sabitliyinin qorunmasına, dövlət
hakimiyyəti sisteminin təkmilləşdirilməsinə və tənzimlənməsinə qulluq edir, yüksək şüuru və dövlətçilik təfəkkürünü
formalaşdırır.
Ulu öndər Hevdər Əlivev
Açar sözlər: konstitusiya nəzarəti, konstitusiya məhkəmsi, konstitusiya, konstitusiya nəzarətinin formaları,
Konstitusiya Məhkəməsinin Plenumu.
Ключевые слова: конституционная проверка, Конституционный Суд, Конституция, формы
конституционной проверки, Пленум Конституционного Суда.
Keywords: constitutional check, constitutional court, constitution, forms of the constitutional check, Plenum
of the Constitutional Court.
Azərbaycan Respublikasının Konstitusiya Məhkəməsinin yaradılması və onun mövcudluğunun səbəb və
zərurətini başa düşmək üçün, ilk növbədə, «konstitusiya nəzarəti» institutunun anlayışı və əhəmiyyəti dərk
edilməlidir. Adından göründüyü kimi, «konstitusiya nəzarəti» institutu dövlətin Konstitusiyası - Əsas Qanunu ilə
əlaqəlidir. Təsadüfı deyildir ki, bu institut yalnız Konstitusiyaya malik olan dövlətlərin hüquq sistemi üçün
xarakterikdir. Bütün hüquqi müddəalar kimi, konstitusion müddəaların da sadəcə bəyan edilməsi onların səmərəli
realizə edilməsi üçün kifayət deyildir. Konstitusion müddəaların səmərli realizəsini təmin edən əsas vasitələrdən
biri məhz «konstitusiya nəzarətı» institutudur.
Ədəbiyyatda haqlı olaraq qeyd edilir ki, Konstitusiya hər bir ölkənin qanunvericiliyində xüsusi yer tutaraq,
dövlət quruluşunu müəyyən edir, xalqın suverenliyi, konstitusion quruluşun əsası, insan və vətəndaşların hüquq və
azadlıqları, hakimiyyətin həyata keçirilmə mexanizmi, yerli idarəetmə, dövlət təsisatlarının fəaliyyəti ilə bağlı
mühüm müddəaları təsbit edir, insan, cəmiyyət və dövlət arasındakı münasibətləri tənzimləyən əsasları bərqərar
edir. Konstitusiya bazası yaradılmadan hüquqi dövlət quruculuğu mümkünsüzdür. Bununla belə, mükəmməl
konstitusiya yazmaq və qəbul etmək ölkənin demokratik inkişafı üçün kifayət deyil. Dövlət hakimiyyəti
orqanlarının fəaliyyətinin konstitusiya çərçivəsindən kənara çıxmaması üçün müvafıq konstitusiya nəzarəti də
təmin edilməlidir. Konstitusiya nəzarəti konstitusiya normalarının üstün hüquqi qüvvəsini təmin etməyə yönəlmiş
fəaliyyət kimi nəzərdə tutulur (1, s. 11).
[səh. 94-95]
Konstitusiya nəzarəti konstitusion müddəaların aliliyinin təmin edilməsi vasitəsidir. Onun əsas təyinatı
Konstitusiyanın müddəalarına zidd olan hüquqi aktların, vəzifəli şəxslərin hərəkət və qərarlarının müəyyən
edilməsi və onların aradan qaldırılmasından ibarətdir (6, s. 203).
Dünya təcrübəsində konstitusiya nəzarətinin həyata keçirilməsinin iki əsas forması mövcuddur:
a) Siyasi konstitusiya nəzarəti forması - bu və ya digər qanunun konstitusiyaya uyğun olub-olmaması
məsələsinin qeyri-məhkəmə orqanları tərəfindən həll edilməsini ehtiva edir. Konstitusiya nəzarətinin bu forması
tətbiq edilərkən, müvafıq nəzarət qeyri-məhkəmə orqanları - prezident, hökümət, parlament və s. tərəfindən həyata
keçirilir. Məsələn, dövlət başçısının parlament tərəfındən qəbul edilmiş qanuna, onun konstitusiyaya zidd olması
səbəbindən veto qoymaq hüququnu tanıyan dövlətlərdə tam anlamda siyasi konstitusiya nəzarətindən bəhs etmək
mümkündür.
b) Konstitusiya nəzarətinin məhkəmə forması - bu və ya digər qanunun konstitusiyaya uyğun olub-olmaması
məsələsinin məhkəmə orqanlan tərəfındən həll edilməsini ehtiva edir.
Dünya təcrübəsində konstitusiya nəzarətinin məhkəmə formasının da iki əsas modelinə rast gəlmək
mümkündür:
1) Amerika modeli - bu model daxilində konstitusiya nəzarəti ümumi yurisdiksiyalı məhkəmələr tərəfindən
həyata keçirilir. Bu model, ABŞ-da yaranmış, uzun illər konstitusiya nəzarətinin məhkəmə formasının yeganə
modeli kimi mövcud olmuşdur, hazırda isə ABŞ-la yanaşı, əksər latın Amerikası dövlətlərində, Skandinaviya
ölkələrində, Yaponiyada və s. Dövlətlərdə tətbiq edilir. Konstitusiya nəzarətinin məhkəmə formasının Amerika
modelinin yaranmasının özənəməxsus tarixçəsi vardır. Məsələ burasındadır ki, bu model ABŞ-da ilk dəfə tətbiq
edilərkən, həmin dövlətdə məhkəmələrin fəaliyyətini tənzim edən normativ aktların heç birində, yəni nə 1787-ci il
tarixli ABŞ Konstitusiyasında, nə də 1789-cu il tarixli «Məhkəmə quruluşu haqqında» qanunda ABŞ-ın Ali
Məhkəməsinə konstitusiya nəzarətinin həyata keçirilməsi səlahiyyəti verilməmişdi. Buna baxmayaraq, 1803-cü ildə
ABŞ-ın Ali Məhkəməsində Merberi Medisona qarşı iş üzrə qərar qəbul edilərkən, faktiki olaraq, konstitusiya
nəzarətinin məhkəmə formasının əsası qoyulmuşdur. Belə ki, qeyd edilən iş üzrə qərarda qeyd edilmişdir ki,
Konqresin Konstitusiyaya zidd olan qanunu məhkəmə tərəfindən qeyri-konstitusion hesab edilə bilər, başqa sözlə,
qeyd edilən iş üzrə məhkəmə belə qərar qəbul etməklə özünə, yəni ABŞ-ın Ali Məhkəməsinə qanunların
konstitusiyaya uyğunluğuna məhkəmə nəzarətini həyata keçirmək səlahiyyətlərini vermişdir(l, s. 14-18).
Konstitusiya ədalət mühakiməsinin amerikan sisteminin xüsusiyyəti ondan ibarətdir ki, o, adi, mülki, inzibati,
cinayət və digər konstitusiyaya aid olmayan işləri həll edən ümumi yurisdiksiyalı məhkəmələr tərəfindən həyata
keçirilir. Əgər ABŞ məhkəməsi hansısa bir normativ-hüquqi aktı konstitusiyaya uyğun olmayan hesab edirsə, o,
formal olsa da qüvvədə olmaqda davam edir, lakin heç bir məhkəmə presendet səviyyəsində onu tətbiq etmir.
Konstitusiya ədalət mühakiməsinin Amerika sistemi bəzi digər ölkələr tərəfindən də götürülmüşdür. Argentina,
Yaponiya və Norveçdə ABŞ-da olduğu kimi, Konstitusiya nəzarəti hüququna istənilən səviyyəli yurisdiksiyalı
məhkəmələr malikdir. Avstriya, Hindistan və Maltada isə belə səlahiyyətlərə yalnız yüksək səviyyəli məhkəmələr
malikdir. Məsələn, Avstraliyada belə məhkəmə Ali Məhkəmə hesab edilir (5, s. 191-192).
2) Avropa modeli - bu model daxilində isə konstitusiya nəzarəti xüsusi yaradılmış, ixtisaslaşdırılmış
məhkəmələr və ya məhkəməyə bənzər orqanlar (kvazi-məhkəmə
[səh. 95-96]
orqanları) tərəfındən həyata keçirilir.
Konstitusiya nəzarətinin məhkəmə formasının bu modeli ilk dəfə Avstriyada 1920-ci ildə yaranmışdır. Başqa sözlə,
Avstriyanın Konstitusiya Məhkəməsi dünyada birinci xüsusi yaradılmış, ixtisaslaşdırılmış Konstitusiya Məhkəməsi
olmuşdur.
ABŞ-ın özü-özünə konstitusiya nəzarəti səlahiyyəti vermiş Ali Məhkəməsindən fərqli olaraq, Avstriya
Konstitusiya Məhkəməsinin müvafiq səlahiyyətlərinə dair müddəalar Avstriya Konstitusiyasında birbaşa olaraq
nəzərdə tutulurdu. Hal-hazırda Avropa modeli Azərbaycan Respublikası da daxil olmaqla, Skandinaviya
ölkələrindən və Fransadan başqa, bütün Avropa dövlətlərində, eləcə də, Qazaxıstan, Moldova və Türkmənistan
istisna olmaqla, MDB dövlətlərində, həmçinin, Litvada və s. tətbiq edilməkdədir.
Bir qayda olaraq, konstitusiya nəzarətinin məhkəmə forması xüsusi ixtisaslaşdırılmış orqan qismində
Konstitusiya Məhkəməsinin mövcudluğunu və fəaliyyətini nəzərdə tutur. Lakin bəzi dövlətlətdə (Məsələn,
Fransada) həmin funksiya kvazi məhkəmə orqanı (Fransada bu orqan Konstitusiya Şurası adlanır) tərəflndən həyata
keçirilir. Bu səbəbdən, ədəbiyyatda konstitusiya nəzarətinin kvazi məhkəmə orqanı tərəfındən həyata keçirilməsi
konstitusiya nəzarətinin məhkəmə formasının Avropa modeli daxilində müstəqil üsul kimi nəzərdən keçirilir (5, s.
191).
Kvazi məhkəmə orqanlarının fərqləndirici əlaməti о hesab edilir ki, onlar təkcə növbəti nəzarəti, yəni artıq
qəbul olunmuş və ya dərc edilmiş aktlara nəzarəti deyil, həm də onlara ilkin nəzarəti həyata keçirirlər (5, s. 194).
Digər cəhət isə məhkəmə orqanlari ilə kvazi məhkəmə orqanlarinin fəaliyyətinin tənzimlənməsi səviyyəsi ilə
bağlidir. Məhkəmə orqanlarının fəaliyyəti qanunla dəqiq şəkildə tənzimlənir, onların qərarları məcburi
xarakterlidir. Kvazi məhkəmə orqanlarinin isə fəaliyyəti nisbətən səthi tənzim olunur və qərarlari adətən tövsiyə
xarakterlidir (3, s. 457). Kvazi məhkəmə orqanlarina nümunə kimi Fransa və Qazaxistanda Konstitusiya Şuralari
göstərilə bilər.
Fransa Konstitusiya Şurasi 9 il müddətinə təyin edilən 9 üzvdən ibarətdir, onların səlahiyyətləri artırılmır.
Şuranın üzvlərindən üçü Fransa Prezidenti tərəfindən, üçü Senatın (Parlamentin yuxarı palatası) sədri tərəfindən,
qalan üçü isə Milli Məclisin (Parlamentin aşağı palatası) sədri tərəfındən təyin edilir. Hər üç ildən bir Konstitusiya
Şurasının üçdə birinin yeniləşməsi aparılır. Bu 9 üzvdən başqa Konstitusiya Şurasının tərkibinə Fransanın sabiq
prezidentləri daxil edilir. Fransa Konstitusiya Şurasına Fransa Prezidentinin Şura üzvləri arasında təyin etdiyi sədr
başçılıq edir. Səslərin bərabər bölünməsi halında sədrin səsi həlledici olur. Konstitusiya Şurası Respublika
Prezidentinin seçilməsinin düzgünlüyünə nəzarət edir, protestlərə baxır və səsvermənin nəticələrini elan edir. О,
həmçinin deputat və senatorların da seçilməsinin düzgünlüyü haqqında mübahisələri həll edir. Beləliklə,
Konstitusiya Şurası seçki məhkəməsi funksiyasını, Prezident seçkiləri və referenduma münasibətdə isə, həmçinin
mərkəzi seçki orqanının müəyyən funksiyalarını yerinə yetirir. Konstitusiya Şurasının qərarlarından şikayət verilə
bilməz, onlar bütün dövlət hakimiyyəti və bütün inzibati, məhkəmə orqanları üçün məcburidir (5, s. 193-194).
Hüquq ədəbiyyatinda konstitusiya nəzarətinin “taşkili qaydasina görə mərkəzləşdirimiş və
mərkəzləşdirilməmiş konstitusiya nəzarəti, konkret işlə bağli olmasi ib əlaqədar konkret və mücərrəd nəzarət,
qanunun özünə münasibətdə nə zaman həyata kecirilməsindən asil olaraq ilkin və sonraki nəzarət, formal və maddi
nəzarət (qanunun və ya normativ aktin qəbulu prosedurunun düzgünlüyünün və yaxud normativ aktlar arasinda
ziddiyyətin yoxlanilmasina görə), nəzarətin nəticələrinə görə məcburi və fakültativ nəzarət fərqləndirilir. Bundan
əlavə nəzarətin hansi orqan tərəfindən
[səh. 96-97]
həyata gecirilməsindən asili olaraq siyasi və məhkəmə nəzarəti
fərqləndirilir” (3, s. 456-464).
Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhkəməsinin yaranması dövlət müstəqilliyinin bərpa edilməsi və yeni
Konstitusiyanın qəbul edilməsi ib birbaşa bağlı olsa da, Sovetlər İttifaqının tərkib hissəsi kimi, sovet hüquq sistemi
daxilində «konstitusiya nəzarəti» institutunun inkişaf tarixi, əslində, Azərbaycana da aiddir. Bu səbəbdən, sovetlər
dövründə konstitusiya nəzarəti ideyasının və onun realizə mexanizminin qısa inkişaf tarixçəsinə də diqqət yetirmək
moqsədəuyğundur.
SSRİ ərazisində «konstitusiya nəzarəti» institutuna ehtiyac müttəfiq respublikaların qanunları arasındakı
uyğunsuzluq və bəzən onların bir-birindən kəskin fərqlənməsindən irəli gələn ziddiyyətlərin aradan qaldırılması
zərurətindən yaranmışdır. Bu ziddiyyətlərin aradan qaldırılması zamanı rəhbər tutulmalı olan meyar kimi isə yalnız
SSRİ Konstitusiyası (SSRİ-nin ilk Konstitusiyası 1924-cü ildə qəbul edilmişdir) çıxış edə bilərdi. SSRİ
Konstitusiyasına riayət edilməsi üzərində nəzarət funksiyası 1924-cü ildə yaradılmış SSRİ Ali Məhkəməsinə həvalə
edilmişdi - SSRİ Konstitusiyasının 43-cü maddəsi SSRİ Ali Məhkəməsinə digər səlahiyyətlərlə yanaşı, birbaşa
olaraq, konstitusiya nəzarəti səlahiyyəti də verirdi. Lakin Ali Məhkəmənin konstitusiya nəzarəti səlahiyyətləri
yalnız SSRİ MİK-in təqdimatı əsasında müttəfıq respublikaların bu və ya digər qərarlarının Konstitusiyaya uyğun
olub-olmamasına dair rəy verməklə məhdudlaşırdı. XX əsrin 30-cu illərinin əvvəllərindən etibarən, Ali
Məhkəmənin konstitusiya nəzarətinə dair faliyyəti getdikcə passivləşməyə başladı, 1936-cı il tarixli SSRİ
Konstitusiyasının qəbul edilməsi ilə isə bu institut, ümumiyyətlə, ləğv olundu, çünki əvvəlki konstitusiyadan fərqli
olaraq, həmin konstitusiyanın heç bir müddəası heç bir məhkəməyə və ya orqana konstitusiya nəzarəti səlahiyyəti
vermirdi. SSRİ-də bu instituta növbəti dəfə müraciət bir də 1989-cu ilə təsadüf edir. Belə ki, 23 dekabr 1989-cu il
tarixdə «SSRİ-də konstitusiya nəzarəti haqqında» Qanunun qəbul edilməsi konstitusiya nəzarəti funksiyasını həyata
keçirməli olan ixtisaslaşdırılmış qurumun - SSRİ Konstitusiya Nəzarəti Komitəsinin yaradılmasına səbəb oldu.
Məhz bu orqanı, Sovetlər İttifaqı dağıldıqdan sonra Rusiyada, həmçinin, digər post-sovet dövlətlərində yaradılmış
Konstitusiya Məhkəmələrinin sələfi hesab etmək olar (6, s. 204-207).
Artıq qeyd edildiyi kimi, Azərbayean Respublikası Konstitusiya Məhkəməsinin yaradılması müstəqil
Azərbaycanın 12 noyabr 1995-ci il tarixdə, ümumxalq səsverməsi - referendum yolu ilə yeni Konstitusiyasının
qəbul edilməsi ilə bağlı olmuşdur. Konstitusiyanın 86, 88, 102, 103, 104, 107, 130, 153 və 154-cü maddələri
Konstitusiya Məhkəməsinin səlahiyyətləri, formalaşması və fəaliyyəti prinsiplərini nəzərdə tutur. Konstitusiyanm
130-cu maddəsi, bütünlüklə, Azərbaycan Respublikasının Konstitusiya Məhkəməsinin səlahiyyətlərinə, fəaliyyət
istiqamətlərinə həsr edilmişdir. Hüquq ədəbiyyatinda haqli olaraq qeyd edilir ki, belə ətrafli tənzimləmə təkcə onun
əhəmiyyətindən irəli gəlmir, Konstitusiyada bu yolla konstitusiya nəzarəti institutu tənzim olunur (3, s. 454).
Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasının qəbul edilməsindən sonra, 27 oktyabr 1997-ci il tarixdə AR
«Konstitusiya Məhkəməsi haqqında» Qanun qəbul edilmiş, Milli Məclisin 14 iyul 1998-ci il tarixli qəran ilə
Azərbaycan Respublikasının Konstitusiya Məhkəməsi fəaliyyətə başlamışdır. 24 avqust 2002-ci il tarixdə
referendum yolu ib Konstitusiyaya edilmiş əlavə və dəyişikliklərin sırasında 130-cu maddəyə də aid olan əlavə ver
almışdır. Həmin əlavəyə əsasən, Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhkəməsinin qərarları dərc edilməlidir.
Nəhayət, 23 dekabr 2003-cü il
[səh. 97-98]
tarixdə «Konstitusiya Məhkəməsi haqqında» yeni Qanun qəbul
edilmişdir (4). Yeni qanunla Konstitusiya Məhkəməsinin səlahiyyətləri daha da genişləndirilmiş, hər kəsin qanunla
nəzərdə tutulmuş qaydada, birbaşa, Konstitusiya Məhkəməsinə müraciət etmək və şikayət vermək hüquqları
tanınmışdır.
Konstitusiyanın 130-cu maddəsi Azərbaycan Respublikasının Konstitusiya Məhkəməsinə dair aşağıdakı əsas
konstitusion müddəaları nəzərdə tutur:
— Azərbaycan Respublikasının Konstitusiya Məhkəməsi 9 hakimdən ibarətdir (ARK mad. hissə) (2).
— Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhkəməsinin hakimlərini Azərbaycan Respublikası Prezidentinin
təqdimatı ilə Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi təyin edir (ARK mad. 130, II hissə).
— Azərbaycan Respublikasının Konstitusiya Məhkəməsi Azərbaycan Respublikası Prezidentinin, Azərbaycan
Respublikası Milli Məclisinin, Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin, Azərbaycan Respublikası Ali
Məhkəməsinin, Azərbaycan Respublikası Prokurorluğunun, Naxçivan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin sorğusu
əsasında aşağıdakı məsələləri həll edir (ARK mad. 130, III hissə):
1) Azərbaycan Respublikası qanunlarının, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərman və sərəncamlarının,
Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin qərarlarının, Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin qərar və
sərəncamlarının, mərkəzi icra hakimiyyəti orqanlarının normativ hüquqi aktlarının Azərbaycan Respublikası
Konstitusiyasına uyğunluğu;
2) Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərmanlarının, Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin
qərarlarının, mərkəzi icra hakimiyyəti orqanlarının normativ-hüquqi aktlarının Azərbaycan Respublikası
qanunlarına uyğunluğu;
3) Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin qərarlannın, mərkəzi icra hakimiyyəti orqanlarının normativ-
hüquqi aktlarının Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərmanlarına uyğunluğu;
4) Azərbaycan Respublikası Ali Məhkəməsinin qərarlarının qanunda nəzərdə tutulmuş hallarda Azərbaycan
Respublikası Konstitusiyasına və qanunlarına uyğunluğu;
5) bələdiyyə aktlarının Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasına, Azərbaycan Respublikası qanunlarına,
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərmanlarına, Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin qərarlarına
(Naxçivan Muxtar Respublikasında həm də Naxçivan Muxtar Respublikasının Konstitusiyasına, qanunlarına və
Naxçivan Muxtar Respublikası Nazirlər Kabinetinin qərarlarına) uyğunluğu;
6) Azərbaycan Respublikasının qüvvəyə minməmiş dövlətlərarası müqavilələrinin Azərbaycan Respublikası
Konstitusiyasına uyğunluğu; Azərbaycan Respublikasının hökumətlərarası müqavilələrinin Azərbaycan
Respublikası Konstitusiyasına və qanunlarına uyğunluğu;
7) Naxçivan Muxtar Respublikası Konstitusiyasının, qanunlarının, Naxçivan Muxtar Respublikası Ali
Məclisinin qərarlarının və Nazirlər Kabinetinin qərarlarının Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasına uyğunluğu;
Naxçivan Muxtar Respublikası qanunlarının, Naxçivan Muxtar Respublikası Nazirlər Kabinetinin qərarlarının
Azərbaycan Respublikası qanunlarına uyğunluğu; Naxçivan Muxtar Respublikası Nazirlər Kabinetinin qərarlarının
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərmanlarına və Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin qərarlarına
uyğunluğu;
8) qanunvericilik, icra və məhkəmə hakimiyyətləri arasında səlahiyyətlər bölgüsü ilə bağlı mübahisələr.
— Azərbaycan Respublikasının Konstitusiya Məhkəməsi Azərbaycan Respublikası
[səh. 98-99]
Prezidentinin,
Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin, Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin, Azərbaycan
Respublikası Ali Məhkəməsinin, Azərbaycan Respublikası Prokurorluğunun, Naxçivan Muxtar Respublikası Ali
Məclisinin sorğusu əsasında Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasını və qanunlarını şərh edir (ARK mad. 130,
IV hissə).
— Hər kəs onun hüquq və azadlıqlarını pozan qanunvericilik və icra hakimiyyəti orqanlarının normativ
aktlarından, bələdiyyə və məhkəmə aktlarından qanunla müəyyən edilmiş qaydada bu maddənin Konstitusiyanın
130-cu maddəsinin III hissəsinin 1-7-ci bəndlərində göstərilən məsələlərin Azərbaycan Respublikasının
Konstitusiya Məhkəməsi tərəfindən həll edilməsi üçün Azərbaycan Respublikasının Konstitusiya Məhkəməsinə
pozulmuş insan hüquq və azadlıqlarının bərpa edilməsi məqsədi ilə şikayət verə bilər (ARK mad. 130, V hissə).
— Azərbaycan Respublikasının qanunları ilə müəyyən edilmiş qaydada məhkəmələr insan hüquq və
azadlıqlarının həyata keçirilməsi məsələləri ilə bağlı Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının və qanunlarının
şərh edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikasının Konstitusiya Məhkəməsinə müraciət edə bilərlər (ARK mad.
130, VI hissə).
— Azərbaycan Respublikasının İnsan hüquqları üzrə müvəkkili insan hüquq və azadlıqlarını pozan
qanunvericilik və icra hakimiyyəti orqanlarının normativ aktlarından, bələdiyyə və məhkəmə aktlarından qanunla
müəyyən edilmiş qaydada Konstitusiyanın 130-cu maddəsinin III hissəsinin 1-7-ci bəndlərində göstərilən
məsələlərin Azərbaycan Respublikasının Konstitusiya Məhkəməsi tərəfindən həll edilməsi üçün Azərbaycan
Respublikasının Konstitusiya Məhkəməsinə sorğu verə bilər (ARK mad. 130, VII hissə).
— Azərbaycan Respublikasının Konstitusiya Məhkəməsi Konstitusiyada nəzərdə tutulmuş digər səlahiyyətləri
də həyata keçirir (ARK mad. 130, VIII hissə).
— Azərbaycan Respublikasının Konstitusiya Məhkəməsi öz səlahiyyətlərinə aid edilən məsələlərə dair
qərarlar qəbul edir. Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhkəməsinin qərarı Azərbaycan Respublikası
ərazisində məcburi qüvvəyə malikdir. Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhkəməsinin qərarları dərc
edilməlidir (ARK mad. 130, IX hissə).
— Qanunlar və digər aktlar, yaxud onların ayrı-ayrı müddəaları, Azərbaycan Respublikasının hökumətlərarası
müqavilələri Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhkəməsinin qərarında müəyyən edilmiş müddətdə
qüvvədən düşür, Azərbaycan Respublikasının dövlətlərarası müqavilələri isə qüvvəyə minmir (ARK mad. 130, X
hissə).
«Konstitusiya Məhkəməsi haqqında» Qanunun 3-cü maddəsinə əsasən, Konstitusiya Məhkəməsinin
səlahiyyətləri Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 84-cü maddəsinin I hissəsi, 86-cı maddəsi, 88-ci
maddəsinin I hissəsi, 101-ci maddəsinin V hissəsi, 102-ci maddəsi, 103-cü maddəsinin I hissəsi, 104-cü maddəsinin
II və III hissələri, 107-ci maddəsi, 130-cu maddəsinin III - VII hissələri, 153-cü və 154-cü maddələri ilə müəyyən
edilir.
Göstərilən normalarin təhlili əsasinda Konstitusiya Məhkəməsinin səlahiyyətlərinin Konstitusiyanin 130-cu
maddəsində sadalanmayan digər məsələlərin aşağıdakıları əhatə etdiyini görürük.
1) müharibə şəraitində hərbi əməliyyatların aparılması AR Milli Məclisinə seçkilərin keçirilməsini mümkün
etmədikdə AR Milli Məclisinin çağırışının səlahiyyət müddəti hərbi əməliyyatların sonunadək uzadılır. Bu barədə
qərar seçkilərin (referendumun) keçirilməsini təmin edən dövlət orqanının müraciətinə əsasən AR Konstitusiya
Məhkəməsi tərəfındən qəbul edilir (ARK mad. 84,1 hissə);
2) AR Milli Məclisi deputatlarının seçkilərinin nəticələrinin düzgünlüyünü qanunla müəyyən olunmuş
qaydada yoxlamaq və təsdiq etmək (ARK mad. 86);
[səh. 99-100]
3) Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinə seçkilərdən sonra martin 10-dək onun 83 deputatının
səlahiyyətləri təsdiq edilməzsə, Milli Məclisin ilk iclasının keçirilmə vaxtını müəyyən etmək (ARK mad. 88, I
hissə);
4) AR Milli Məclisi tərəfindən AR Prezidentinin impiçment qaydasında vəzifədən kənarlaşdırılması
Konstitusiya Məhkəməsinin təqdimatına əsasən həyata keçirilir (ARK mad. 95,1 h., bənd 12);
5) müharibə şəraitində hərbi əməliyyatların aparılması AR Prezidenti seçkilərinin keçirilməsini mümkün
etmədikdə AR Prezidentinin səlahiyyəti müddəti hərbi əməliyyatların sonunadək uzadılır. Bu barədə qərar
seçkilərin (referendumun) keçirilməsini təmin edən dövlət orqanının müraciətinə əsasən Konstitusiya Məhkəməsi
tərəfindən qəbul edilir (ARK mad. 101, V hissə);
6) Azərbaycan Respublikası Prezidenti seçkilərinin yekunları haqqında məlumatı səsvermə günündən sonra 14
gün ərzində rəsmən elan etmək (ARK mad. 102);
7) AR Prezidenti seçilmiş şəxsin AR Prezidenti seçkilərinin yekunları haqqında məlumatın elan olunduğu
gündən başlayaraq 3 gün ərzində Konstitusiya Məhkəməsi hakimlərinin iştirakı ilə and içməsi (ARK mad. 103,II
hissə);
8) AR Prezidenti istefa verdikdə onun təqdim etdiyi istefa ərizəsini qəbul etmək, istefa ərizəsinin AR
Prezidentinin özünün verdiyinə əmin olduğu təqdirdə onun istefasının qəbul olunması haqqında qərar qəbul etmək.
Həmin andan AR Prezidenti istefa verdiyinə görə vəzifədən getmiş sayılır (ARK, mad. 104, II hissə);
9) AR Prezidentinin səhhətinə görə öz səlahiyyətlərini icra etmək qabiliyyətini tamamilə itirdiyi barədə
məlumat verildikdə bu faktın aydınlaşdırılması üçün Milli Məclisin müraciətini qəbul etmək. Konstitusiya
Məhkəməsi bu barədə qərarı hakimlərin 6 səs çoxluğu ilə qəbul edir. Əgər о bu faktı təsdiq etməzsə, məsələ
bununla bitmiş sayılır (ARK mad. 104, III hissə);
10) AR Prezidentinin vəzifədən kənarlaşdınlması təşəbbüsü AR Prezidenti ağır cinayət törətdikdə Konstitusiya
Məhkəməsinin təşəbbüsü ilə Ali Məhkəmənin 30 gün müddətində verilən rəyi əsasında Milli Məclis qarşısında irəli
sürülə bilər.
Milli Məclisin deputatlarının 95 səs çoxluğu ilə qəbul olunmuş qərarı əsasında AR Prezidenti vəzifədən
kənarlaşdırıla bilər. Bu qərarı Konstitusiya Məhkəməsinin sədri imzalayır, əgər Konstitusiya Məhkəməsi həmin
qərarın imzalanmasına bir həftə ərzində tərəfdar çıxmazsa, qərar qüvvəyə minmir.
AR Prezidentinin vəzifədən kənarlaşdırılması haqqında qərar Konstitusiya Məhkəməsinin Milli Məclisə
müraciət etdiyi gündən başlayaraq 2 ay ərzində qəbul olunmalıdır. Bu müddətdə göstərilən qərar qəbul edilməsə,
AR Prezidentinə qarşı irəli sürülmüş ittiham rədd edilmiş sayılır (ARK mad. 107);
Azərbaycan Respublikasının Konstitusiya Məhkəməsi Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası ilə onun
səlahiyyətlərinə aid edilmiş məsələlərə dair ali konstitusiya ədalət mühakiməsi orqanıdır. Konstitusiya
Məhkəməsinin əsas məqsədləri Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının aliliyini təmin etmək, hər kəsin əsas
hüquq və azadlıqlarını müdafiə etməkdir. Konstitusiya Məhkəməsinin fəaliyyətinin hüquqi əsaslarmı Azərbaycan
Respublikasının Konstitusiyası, Azərbaycan Respublikasının tərəfdar çıxdığı beynəlxalq müqavilələr,
«Konstitusiya Məhkəməsi haqqında» AR Qanunu, Azərbaycan Respublikasının digər qanunları və Konstitusiya
Məhkəməsinin Daxili Nizamnaməsi təşkil edir. Konstitusiya Məhkəməsinin fəaliyyəti Azərbaycan Respublikası
Konstitusiyasının aliliyi, müstəqillik, kollegiallıq və aşkarlıq prinsipləri əsasında qurulur.
[səh. 100-101]
Konstitusiya Məhkəməsi müstəqil dövlət orqanıdır və təşkilati, maliyyə, habelə hər hansı başqa cəhətdən
qanunvericilik, icra və digər məhkəmə hakimiyyəti orqanlarından, yerli özünüidarə orqanlarından, habelə hüquqi
və fiziki şəxslərdən asılı deyildir. Hər hansı bir şəxs tərəfindən, hər hansı bir səbəbdən bilavasitə, yaxud dolayı
yolla konstitusiya icraatına məhdudiyyət qoyulması, təsir, hədə və müdaxilə edilməsi, habelə məhkəməyə
hörmətsizlik göstərilməsi yolverilməzdir və Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyinə müvafiq surətdə
məsuliyyətə səbəb olur.
Artıq qeyd edildiyi kimi, Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 130-cu maddəsinin I hissəsinə uyğun
olaraq, Konstitusiya Məhkəməsi 9 hakimdən ibarətdir. Konstitusiya Məhkəməsi işlərə palataların və Plenumun
iclaslarında baxır. Konstitusiya Məhkəməsi Plenumunun tərkibinə Konstitusiya Məhkəməsinin bütün hakimləri
daxildir. Konstitusiya Məhkəməsi Plenumunun iclasları, bir qayda olaraq, Konstitusiya Məhkəməsinin sədri
tərəfindən çağırılır, «Konstitusiya Məhkəməsi haqqında» AR Qanunu və Konstitusiya Məhkəməsinin Daxili
Nizamnaməsi ilə müəyyən edilmiş qaydada keçirilir. Konstitusiya Məhkəməsi Plenumunun iclaslarına Konstiusiya
Məhkəməsinin sədri və ya onu əvəz edən şəxs sədrlik edir. «Konstitusiya Məhkəməsi haqqında» Qanunla başqa
hallar müəyyən edilməyibsə, Konstitusiya Məhkəməsi Plenumunun iclası azı 6 hakim iştirak etdikdə
səlahiyyətlidir.
Palataların tərkibləri Konstitusiya Məhkəməsinin sədri tərəfindən müəyyən edilir. Palataların təşkili,
iclaslarının çağırılması və keçirilməsi qaydaları Konstitusiya Məhkəməsinin Daxili Nizamnaməsi ilə müəyyən
edilir. Palataların iclasları azı 3 hakim iştirak etdikdə səlahiyyətlidir. Konstitusiya Məhkəməsinin sədri və onun
müavini eyni palatanın tərkibinə daxil ola bilməzlər. Palataların iclaslarında Konstitusiya Məhkəməsinin hakimləri
növbə ilə sədrlik edirlər. Bu sədrliyin ardıcıllığı palataların iclaslarında müəyyən edilir.
Konstitusiya Məhkəməsi palatalarının iclaslarında Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 130-cu
maddəsinin III-VII hissələrində nəzərdə tutulmuş məsələlərə dair sorğuların, müraciətlərin və ya şikayətlərin
icraata qəbul edilib-edilməməsi məsələsi həll olunur. Əgər icraata qəbul edilirsə, onda Konstitusiya Məhkəməsi
Plenumunun iclaslarında sorğulara, müraciətlərə və şikayətlərə mahiyyəti üzrə baxılır. Elə məsələlər də var ki,
məsələn, əvvəldə artiq qeyd etdiyimiz kimi, Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 84-cü maddəsinin I
hissəsində, 86-cı maddəsində, 88-ci maddəsinin I hissəsində, 101-ci maddəsinin V hissəsində, 102-ci maddəsində,
104-cü maddəsinin II və III hissələrində, 107-ci və 153-cü maddələrində nəzərdə tutulmuş məsələlərə - birbaşa
Konstitusiya Məhkəməsi Plenumunun iclaslarında baxılır.
Konstitusiya Məhkəməsinin iclaslarında həll edilən məsələlər istisna olmaqla, Konstitusiya Məhkəməsinin
daxili fəaliyyətinə dair və digər məsələlərin baxılıb həll edilməsi üçün Konstitusiya Məhkəməsi hakimlərinin
yığıncaqları keçirilir. Hakimlərin yığıncaqları Konstitusiya Məhkəməsinin sədri tərəfindən çağırılır. Hakimlərin
yığıncağı hər hansı hakimin tələbi ilə də çağırıla bilər. Hakimlərin yığıncağı Konstitusiya Məhkəməsinin azı 6
hakimi iştirak etdikdə səlahiyyətlidir. Konstitusiya Məhkəməsi hakimlərinin yığıncağı aşağıdakı məsələləri həll
edir:
— Konstitusiya Məhkəməsinin işinin təşkili üçün Konstitusiya Məhkəməsinin Daxili Nizamnaməsini qəbul
edir;
— Konstitusiya Məhkəməsinin rəsmi embleminin, möhürünün, hakimlərin xüsusi geyimlərinin, döş nişanların
təsvirini və vəsiqəsinin nümunəsini təsdiq edir;
— Konstitusiya Məhkəməsinin saxlanması üçün Azərbaycan Respublikasının dövlət büdcəsinin layihəsinə
dair təkliflər verir;
[səh. 101-102]
— «Konstitusiya Məhkəməsi haqqında» AR Qanununun 23-cü maddəsində nəzərdə tutulan hallarda
Konstitusiya Məhkəməsi hakiminin səlahiyyətlərinə vaxtından əvvəl xitam verilməsi haqqında məsələnin həlli
üçün təklif verir;
— digər təşkilati məsələləri həll edir.
Hakimlərin yığıncağı yuxarıda sadalanan məsələlər üzrə hakimlərin səs çoxluğu ilə müvafiq qərarlar qəbul
edir.
Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 126-cı maddəsinin I hissəsinə uyğun olaraq, yaşı 30-dan aşağı
olmayan, seçkilərdə iştirak etmək hüququna malik olan, ali hüquq təhsilli və hüquqşünas ixtisası üzrə 5 ildən artıq
işləyən Azərbaycan Respublikasının vətəndaşı Konstitusiya Məhkəməsinin hakimi ola bilər. Azərbaycan
Respublikası Konstitusiyasının 126-cı maddəsinin II hissəsinə uyğun olaraq, Konstitusiya Məhkəməsinin hakimləri
heç bir başqa seçkili və təyinatlı vəzifə tuta bilməzlər, elmi, pedaqoji və yaradıcılıq fəaliyyətindən başqa heç bir
sahibkarlıq, kommersiya və digər ödənişli fəaliyyətlə məşğul ola bilməzlər, siyasi fəaliyyətlə məşğul ola bilməz və
siyasi partiyalara üzv ola bilməzlər, əmək haqqından, habelə elmi, pedaqoji və yaradıcılıq fəaliyyətinə görə aldığı
vəsaitdən başqa məvacib ala bilməzlər.
Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 130-cu maddəsinin II hissəsinə uyğun olaraq, Konstitusiya
Məhkəməsinin hakimlərini Azərbaycan Respublikası Prezidentinin təqdimatı ilə Azərbaycan Respublikasının Milli
Məclisi təyin edir. Konstitusiya Məhkəməsinin azı 7 hakimi təyin olunduqda Konstitusiya Məhkəməsi öz
səlahiyyətlərinin icrasına başlaya bilər. Konstitusiya Məhkəməsinin hakimi vəzifəyə təyin edildiyi gün Azərbaycan
Respublikası Milli Məclisinin iclasında aşağıdakı məzmunda and içir: «Azərbaycan Respublikası Konstitusiya
Məhkəməsinin hakimi səlahiyyətlərini şərəf və vicdanla yerinə yetirəcəyimə, Azərbaycan Respublikası
Konstitusiyasının aliliyini qoruyacağıma, baxdığım məsələləri müstəqil, qərəzsiz və ədalətlə həll edəcəyimə and
içirəm». Konstitusiya Məhkəməsinin hakimi and içdiyi gündən öz səlahiyyətlərinin icrasına başlamış sayılır.
Konstitusiya Məhkəməsinin hakimləri vəzifələrinə 15 il müddətinə təyin edilirlər və onlar bu vəzifəyə təkrarən
təyin edilə bilməzlər. Konstitusiya Məhkəməsi hakiminin vəzifədə olmasının yaş həddi 70 yaşdır. Konstitusiya
Məhkəməsinin 70 yaşına çatmış hakimi Konstitusiya Məhkəməsinin yeni hakimi təyin olunanadək vəzifələrini icra
etməyə davam edir.
Konstitusiya Məhkəməsinin hakimləri müstəqildirlər, yalnız Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasına və
qanunlarına tabedirlər. Konstitusiya Məhkəməsi hakimlərinin müstəqilliyi onların səlahiyyət müddətində
dəyişilməzliyi və toxunulmazlığı ilə, vəzifəyə təyin edilməsinin, məsuliyyətə cəlb edilməsinin, səlahiyyətlərinə
vaxtından əvvəl xitam verilməsinin və vəzifədən kənarlaşdırılmasının xüsusi qaydası ilə, Konstitusiya
Məhkəməsinə hörmətsizlik göstərilməsinin və ya onun fəaliyyətinə müdaxilə edilməsinin yolverilməzliyi ilə təmin
olunur və onlara hakimlərin yüksək statusuna uyğun maddi və sosial təminatlar verilir.
Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 128-ci maddəsinin I-III hissələrinə görə, Konstitusiya
Məhkəməsinin hakimləri toxunulmazdır. Konstitusiya Məhkəməsinin hakimi cinayət məsuliyyətinə cəlb edilə
bilməz, tutula və ya həbs edib bilməz, onun barəsində məhkəmə qaydasında inzibati tənbeh tədbirləri tətbiq edilə
bilməz, axtarışa və gətirilməyə məruz qala bilməz, şəxsi müayinə edilə bilməz. Konstitusiya Məhkəməsi hakiminin
cinayət başında yaxalanması halları istisna olunmaqla, cinayət və ya inzibati xəta törətməkdə şübhə edilən şəxs
qismində tutulmuş Konstitusiya Məhkəməsinin hakimi şəxsiyyəti müəyyənləşdirildikdən sonra dərhal azad edilməli
və bu barədə Konstitusiya Məhkəməsinə, habelə Azərbaycan Respublikasının Baş prokuroruna yazılı məlumat
verilməlidir. Konstitusiya Məhkəməsi hakiminin hərəkətlərində cinayət
[səh. 102-103]
əməlinin əlamətləri
olduqda, o, Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 128-ci maddəsinin IV və V hissələrində nəzərdə tutulmuş
qaydada vəzifədən kənarlaşdırıla bilər. Vəzifədən kənarlaşdırılmış Konstitusiya Məhkəməsi hakiminin
səlahiyyətləri onun barəsində məhkəmənin hökmü qanuni qüvvəyə minənədək və ya cinayət təqibi orqanı
tərəfindən məhkəməyədək icraatın gedişində yekun qərar qəbul edilənədək dayandırılır. Vəzifədən kənarlaşdırılmış
Konstitusiya Məhkəməsinin hakimi Konstitusiya Məhkəməsinin hakiminə müəyyən edilmiş əmək haqqını alır.
Konstitusiya Məhkəməsinin hakimi vəzifədən kənarlaşdırıldıqdan sonra Konstitusiya Məhkəməsinin razılığı
olduqda, Azərbaycan Respublikası Baş prokurorunun qərarına əsasən, Azərbaycan Respublikasının cinayət-
prosessual qanunvericiliyində nəzərdə tutulmuş qaydada cinayət məsuliyyətinə cəlb oluna və həbs edilə bilər.
Vəzifədən kənarlaşdırılmış Konstitusiya Məhkəməsinin hakimi barəsində bəraət hökmü çıxarıldıqda və ya
məhkəməyədək icraatın gedişində cinayət təqibinə qanunverieiliklə müəyyən edilmiş bəraətverici əsaslarla xitam
verildikdə onun səlahiyyətləri bərpa olunur.
Konstitusiya Məhkəməsi hakiminin toxunulmazlığı onun evinin, mənzilinin, xidməti otağının, əşyalarının,
şəxsi və xidməti nəqliyyat vasitələrinin, istifadə etdiyi rabitə vasitələrinin, ona məxsus sənədlərin, poçt-teleqraf
yazışmalarının toxunulmazlığını da əhatə edir.
Konstitusiya Məhkəməsinin hakimi Konstitusiya Məhkəməsindəki fəaliyyətinə, səsverməyə, söylədiyi fıkrə
görə hüquqi məsuliyyətə cəlb oluna bilməz, ondan bu hallarla əlaqədar izahat, ifadə tələb edilə bilməz.
Konstitusiya Məhkəməsi hakiminin səlahiyyətlərinə aşağıdakı hallarda vaxtından əvvəl xitam verilir:
1.
vəfat etdikdə;
2.
vəzifədən könüllü çıxmaq barədə yazılı ərizə verdikdə;
3.
70 yaşına çatdıqda;
4.
Azərbaycan Respublikasının vətəndaşlığından çıxdıqda, başqa dövlətin vətəndaşlığını qəbul etdikdə
və ya başqa dövlət qarşısında öhdəlik götürdükdə;
5.
barəsində cinayət işinə bəraətverici əsaslar olmadan xitam verildikdə, habelə məhkəmənin qanuni
qüvvəyə minmiş ittiham hökmü və ya tibbi xarakterli məcburi tədbirlərin tətbiqinə dair məhkəmə
qərarı olduqda;
6.
fəaliyyət qabiliyyətsizliyi və ya məhdud fəaliyyət qabiliyyəti məhkəmənin qərarı ilə təsdiq edildikdə;
7.
məhkəmənin qərarı ilə ölmüş və ya xəbərsiz itkin düşmüş hesab edildikdə;
8.
«Konstitusiya Məhkəməsi haqqında» Qanunun 11-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş Konstitusiya
Məhkəməsinin hakimlərinə aid tələblərin pozulması aşkar edildikdə;
9.
Konstitusiya Məhkəməsi hakiminin adına, şərəf və ləyaqətinə ləkə gətirən hərəkətə yol verdikdə;
10.
üzürsüz səbəbdən dalbadal üç dəfə və ya il ərzində üzürsüz səbəbdən on dəfə Konstitusiya
Məhkəməsinin iclaslannda iştirak etmədikdə;
11.
Konstitusiya Məhkəməsində baxılan məsələyə dair səsvermədə iştirak etməkdən imtina etdikdə;
12.
altı aydan az olmayan müddətdə xəstəliyi ilə əlaqədar vəzifəsini yerinə yetirmədikdə və bu barədə
xüsusi həkim komissiyasının xəstəliyi təsdiq edən rəyi olduqda.
Konstitusiya Məhkəməsi hakiminin səlahiyyət müddəti bitdikdə, yaxud «Konstitusiya Məhkəməsi haqqında»
AR Qanununun 23.1.2-ci, 23.1.5-ci və ya 23.1.10-cu maddələrində nəzərdə tutulmuş hallarda səlahiyyətlərinə
vaxtından əvvəl xitam verildikdə, o, istefada olan Konstitusiya Məhkəməsinin hakimi sayılır. İstefada olan
Konstitusiya Məhkəməsinin hakimi Konstitusiya Məhkəməsinin hakimi səlahiyyətlərini həyata keçirdiyi dövrdə
fəaliyyətinə, səsverməyə, söylədiyi fikrə görə hüquqi məsuliyyətə cəlb edib bilməz, ondan bu hallarla əlaqədar
izahat, ifadə tələb oluna bilməz.
[səh. 103-104]
İstifadə edilmiş mənbələr:
1.
Abdullayev F.S. Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhkəməsinin hüquqi mövqeləri. Bakı: Zərdabi MMC,
2013
2.
Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası. Bakı: Qanun, 2014
3.
Əsgərov Z. Konstitusiya hüququ. Dərslik. Bakı, 2011
4.
“Konstitusiya Məhkəməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu. Bakı: Qanun, 2013
5.
Григонис Э.П. Правоохранительные органы. Учебник. СПБ: Питер, 2002
6.
Гуценко К.Ф., Ковалев М.А. Правоохранительные органы: Учебник для юридических вузов и
факультетов. М.: Зеркало, 2008.
Гафаров Мидхад Сеидахмед оглу
СОЗДАНИЕ КОНСТИТУЦИОННОГО СУДА В АЗЕРБАЙДЖАНСКОЙ РЕСПУБЛИКЕ И
КОНСТИТУЦИОННО-ЮРИДИЧЕСКИЕ ОСНОВЫ ЕГО
РЕЗЮМЕ
В статье исследуеются причины возникновения Конституционного Суда в Азербайджанской Республике и
анализируются конституционно - юридические основы этого важного института нашего общества.
Gafarov Midhad Seyidahmad
CREATION OF THE CONSTITUTIONAL COURT IN THE AZERBAIJAN REPUBLIC AND IT
CONSTITUTIONALLY LEGAL BASES
SUMMARY
The article investigates the reason of emergence of the Constitutional Court in the Azerbaijan Republic and gives analysis
of constitutionally legal bases of this important institute of our society.
[səh. 104]
Təqdim edən: h. ü. e. d., prof. F.Y. Səməndərov
Daxil olma tarixi: 05.12.2014
Təkrar işiənmə tarixi: göndərilməyib
Çapa imzalanma tarixi: 03.02.2015
Dostları ilə paylaş: |