Hyrje Ndryshimi i skenarit të ekonomisë botërore 2

3.2. Stimulimet rajonale dhe Investimet e Huaja

Per te kuptuar se si promovimi ne Investimet e Huaja Direkte ne nivel rajonal mund te jete efektive ne terheqjen e kompanive (dhe ne kete menyre te kuptuar pse promovimi Investimet e Huaja Direkte ka qene githnje e regjionalizuar ne vitet e fundit),ajo eshte e dobishme per te rishikuar si procesin e investimeve dhe vendimarrjen nga ana e kompanive si dhe instrumentet kryesore te perdorura nga agjencite e investimeve me aktiv,per te ndikuar procesin.Kompanite rralle here e bejne ekzaminimin e plote dhe te detajuar te kerkesave te vendodhjes se tyre dhe opsioneve,por pjeserisht mbeshtetet ne kenaqesine,ne te cilen procesi I gjetjes se lokacionit optimal eshte vendosur kunder deshires per te gjetur vendodhjen e pare per te kenaqur nje sere kriteresh kyce.Ku kenaqesia eshte nje gje e rendesishme nese jo edhe nje tipar I rendesishem dominues ne procesin e marrjes se vendimit,per te ndikuar ne considerate te rajonit te tyre,por shpesh mund te jene te mirepritur,duke siguruar nje sherbim per kompanite ne thjehtimin e blerjes se informacionit dhe te lokacionit te nevojshem per nje vendim.

Aftesia e agjensive qe te ndikojne ne vendimet e vendodhjes mund te permblidhet ne tre faza,nepermjet shumices se rasteve,fazat e ndryshme te priren per te vepruar ne menyre paralele.Agjencite mund te rrisin vizibilitetin rajonal perms literatures promovuese dhe fushatave te drejtuara ne shenjester kompanite specifike,ne te cilen objektivi eshte per te vene rajonin e tyre ne diskutim per nje projekt investimi.Ku interesi serioz eshte duke u shfaqur ne vend si dhe ne rajon,ateher agjencite mund te ofrojne nje element te sigurise rajonale,duke siguruar kompanine me informacionin ku ajo kerkon per vendimin dhe adresimin e ndonje pyetje apo paqartesie.Ne fazen e fundit,vecanerisht ku nje projekt investimi I madh eshte duke shqyrtuar disa lokacione te mundshme,duke konkurruar agjencite e investimeve mund te synoje aktivitetet e tyre promovuese ne individe,brenda kompanise-shpesh duke punesuar faktoret psikologik te tille si mikpritja-te demonstruar angazhimin rajonal per projektin.

Ne fazen e fundit te promovimit,agjencite,shpesh punesojne nje shumellojshmeri te instrumenteve financiare per te siguruar investime per te siguruar vendime per investime (ose koordinojne perdorimin e tyre nga agjencite e tjera).Njera nder terheqjet e ngushta te investimeve te huaja ne Evrope kane qene stimulimet financiare.Keto mund te perfshijne nje game te instrumenteve duke perfshire koncesionet taksat dhe te punesimit te politikave subvencioneve nga forma me e zakonshme eshte grantet kapitale ne industrine per te ndikuar ne vendodhjen e zonve te vecanta.Ndersa disa pjese te Evropes mbeshteten ne llojet e tjera stimuluese sidomos ne Irlande me efekte shume te ulta te korporates tatimit dhe gati te gjitha vendet e tjera evropiane kane skeme nxitese te cilat jane pjese perberese te aktiviteteve te tyre te nxitjes se investimeve.Ne te vertete,mbeshtetja ne grante ne evropen perendimore e dallon ate nga pjese tjera te botes,si SHBA,ku lehtesimet te paketes fiskale dhe kredite jane me te zakonshme (Unctad 1995; Donahue 1998).

Stimulimet e tilla rajonale jane perdorur nga qeverite per te kompensuar mungesen relative te avantazheve te caktuara te vendodhjes se nje rajoni,perkthyer ne kostot e perceptuara shtese per gjetjen e nje kompanie.Vendimet per investime te huaja jane bere shpesh perms krahasimit ten je serie afatshkurta dhe afatgjate te kostove midis disa vendeve.Keto shpenzime ndryshojne ne varesi te natyres se aktivitetit te vendosjes-prodhimit,shperndarjen apo objektet administrative,ne shume sherbime apo sector,por mund te konsiderohet ne aspektin e kategorive te meposhtme:

- Krijimi I kostove: ata qe jane perfshire ne vendosjen fillestare deri ose zgjerimit te fuqise operacionale te objektit duke perfshire disponueshmerine e nje faqe te duhur dhe kostot e zhvillimit te saj dhe te ndertimit dhe te gjitha shpenzimet e bera ne sjelljen e objektit te parashikuar te saj;

- Shpenzimet operative: ato qe lidhen me drejtimin normal te objektit,duke perfshire shpenzimet relative te punes ne nivele te ndryshme te aftesive dhe blerjen e pajisjeve kapitale dhe te mirembajtjes,si dhe kostot e marrjes se inputeve dhe sherbimeve te jashtmelokale,duke siguruar furnizuesit lokal mund te sigurojme nje cilesi ne nivelin adekuat apo importimin e inputeve dhe sherbimet e nevojshme nga jashte rajonit;

- Kostot e tregut: ato qe vijne nga tregjet e synuara te qasjes,te tilla si shperndarjen dhe zhvillimin e tregut; dhe

- Kostoja e zhvillimit: ato te percaktimit te fusheveprimit te lejuara nga ana e investimit per zgjerimin e prodhimit,duke hyre ne tregje te reja gjeografike,dhe zhvillimin e produkteve te reja.

Ne teori,stimulimet financiare rajonale duhet te ndikoje drejtperdrejt ne shpenzimet e themelimit (ne rastin e investimeve fushore) dhe kostot e zhvillimit (ne rastin e ri-investimeve),por deshmi per efikasitetin e tyre ne terheqjen e investimeve te huaja eshte perzier.Te dhenat individuale te kompanise per rendesine e stimujve rajonale kane tendence qe te mungojne,per shkak te konfidencialitetit te gjere te vendimit te investimeve dhe transaksioneve stimuluese.Ne shumicen e rasteve,informacioni zyrtar nuk eshte edhe ne dispozicion ne vleren e shperblimeve te ofruara per kompanite specifike.Megjithate,sondazhet e shumta te biznesit kane treguar se stimujt nuk kane tendence qe te jene vend kyc te faktorit –te pakten ne aspektin e vendit te lokalizimit dhe mbeten dege te percaktuesve te tjere (psh. Te KQZ-1993).

Renditjet relativisht te uleta akordohen nga stimujt financiare ne sondazhet duhet te interpretohen me kujdes.Stimujt financiare mund te te jene vendimtar ne percaktimin ku brena nje vendi nje firme investon,qofte rajonalisht,ose ne nivelin e faqes.Hulumtimet ekonometrike analizojne modelet e Investimeve te Huaja Direkte ne Britani te madhe tregojne se se bashku me faktore te tjere te kostos te lidhura, stimulimet financiare jane nje factor I rendesishem ne sigurimin e projekteve ne nivel rajonal (Hill dhe Munday 1992).Per shkak te faktit se kriteret e lokacionit per cdo projekt te caktuar do te ndryshojne ne varesi te natyres cilesore te projektit te investimeve,rendesine e stimujve financiare ne percaktimin e Investimeve te Huaja Direkte modelet e vendodhjes nuk eshte e qarte konstante.Christodoulou (1996) pretendonte se stimulimet financiare mund te supozojne rendesi kritike per ted y projektet ku dy ose tre vende jane identifikuar si plotesimin e kritereve kyce.

Procesi I percaktimit ten je vendi mund te prodhoje nje sere vendeve te pershtatshme vecanerisht kur disa vende te plotesojne kriteret e vendimeve (te tilla si aksesi I tregut dhe aftesite e punes).Ndersa keta faktore mund te jene faktoret me te rendesishem te vendodhjes (sic identifikohet nga ana e investitoreve ne anketat),ata nuk jane domosdoshmerisht faktore percaktues ne praktike.Prandaj,zgjedhja finale e faqes shpesh eshte varur mbi paketen financiare te ofruar nga rajoni ose vendi.Stimujt jane perdorur per te nxitur nje vend qe te kompensohet per percaktuesit e lokacionit egzistues,por kjo nuk e pakeson rendesine e tyre ne konkurrence me vendet qe posedojne te njejtat avantazhe te vendodhjes.Edhe pse kompanite kane tendence per te luajtur poshte rolin e stimujve ne investimet vendimet- te cilat mund te jete ne interesin e tyre ne funksion te afirmimit qe perkushtimi I tyre ne nje vend te caktuar do te shtrihet pertej periudhes se granteve te pagesave – ata mund te jene efektive kur nje ‘liste e ngushte’ e faqeve potenciale eshte formuar (Bachtler dhe Clement 1991).

Edhe pse politikat stimuluese te kete nje focus te qarte rajonal,ne Evrope ata jane zakonisht duke vepruar ne nivel vendi – ku organizata e nivelit regjional – punesojne stimuj te tille,ata e bejne kete brenda udhezimeve kombetare.Megjithate,nxitjet kane tendence qe te plotesohen me masa te politikave te tjera te punesuarve sipas zgjedhjes se agjencive rajonale.Keto perfshijne subvencione te trajnimit te punes dhe perkrahje te prones.Grantet e punes perdoren per te lehtsuar kostot e trajnimit te kompanive hyrese,vecanerisht ku tregjet locale te punes nuk jane ne gjendje per te furnizuar nevojat aftesite e projekteve te reja investuese pa nderhyrjen e sektorit public.Me mbeshtetje te prones,autoritetet rajonale mund te fitone vende ne emer te investitoreve dhe te nderrmarrin pergaditjet qe pershtaten per faqet qe I nevojiten bimeve.Kjo shpesh kerkon zone-specifike per permiresimet ne transport,uje dhe infrastruktura ne ujerat e zeza,dhe ne disa raste angazhimet per terheqjen e furnizuesve dhe bizneseve te tjera mbeshtetese per investitoret. Kostoja e këtyre masave shtesë nuk duhet të nënvlerësohet.Per shembull,ne Skoci, ne periudhen 1994 – 6,21.3 milion eshte shpenzuar nga rrjeti I Nderrmarrjeve Skoceze ne mbeshtetje te prones dhe 27.7 milione dollare ne ndihme te trajnimit per projektet e investimeve ne thelb (megjitahte ky krahason me 214.700.000 e ofruar ne stimujt financiare) (Komiteti Skocez I Puneve 1998).
3.3 Perkujdesi i Metejshem dhe Investimet e Huaja

Mer rritjen e konkurrencës për investimet e huaja ne Europën Perëndimore në një kohë kur investimet e reja mund te jenë jasht nivelit ose edhe në rënje, me theksim të madh eshte zevendesuar me sigurim shtes te investimeve nga investuesit ekzistues (apo te pranishem) – per shembull permes vendodhjes te expansionit (Vendeve ne ekspansion-rritje). Pikepamja vendimtare e Promovimit te FDI (Foreign Direct Investment) eshtenevoja per lakueshmerin ne pikepamje te natyres dinamike per prodhimin nderkombetar (Dicken 1998).

Pasi behet zvogelimi I mbrojtjes se ambientit te FDI-se, Investimet e reja gjithnje e me shum jan duke marrur formen e zgjerimit bimore ose ne disa raste aktivitetet prodhuese, linjat e produktit te ri ose modelet individuale. Se permbledhje, FDI gjithashtu mund te ndryshoj natyren cilesore te ndonje veprimi te dhene. Per shembull, Zyret e shitjes mund te shenderrohen (zhvillohen) ne qendera te dizajnit teknik (qendra teknike te dizajni) ose ne vende prodhuese. Sektori I sherbimit te investimit gjithashtu mund te shenderrohet ne zevendesimin e qendres se thirrjeve (telefonike) dhe sherbimin e qendrave teknike.

Keshtu qe Agjensite e Investimeve tani jane duke alokuar me shume ne burimet ekzistuese te kompanive me pronesi te huaj permes iniciativave per perkujdes te metejshem (young, Hood and Wilson 1994).

Shkurtimisht, perkujdesi I metejshem mbulon nje linje te sherbimeve te cilat u jan ofruar investitoreve te tanishem qe te perkujdesen per detyrimet e tyre financiare ne vendodhjen e tanishme (vendin ku gjenden). Perkujdesi I metejshem gjithashtu shpreh startegjine me te gjere me qellim qe te zhvillon ekonomine vendore dhe ate rajonale ku investitoret jane te vendosur. Promovimi I Investimeve nuk eshte me I brengosur me terheqjen e projekteve, por gjithashtu edhe per ti inkurajuar investuesit qe te ken mardhenje me te mira me ekonomin e vendit. Agjensite e brendeshme te Investimeve e kuptuan qe investimet me vlera me te larta, veqanerisht R&D do te gjeneroj efekte te forta negative ne ekonomine e vendit “jo vetem qe zhvillimi vendor(local) I kerkimeve dhe aktiviteti I projektimit I ndihmon kompanive qe te vendosen ne lokacionet e tyre dhe te gjenerojne punesim teshtuar te vleres se larte (punesim me te larte), por gjithashtu lejon kompenentet e prodhuar vendor qe te inkorporohen me leht ne produkte ne fazen projektuese. (LIS 1997:23)

Qellimi eshte qe te rrise vleren e investimeve ne ekonomin e vendit me kalimin e kohes, keshtu qe investuesi jo vetem qe kontribon ne vende pune dhe te hyra ne rajon por permes rritjes se nivelit te tyre te burimeve vendore dhe lidhjeve me kompanite vendore gjithashtu edhe instuticioneve hulumtuese – aftesit e reja dhe teknologjia gjithashtu: me fjal te tjera permiresimin e aktiviteteve te shpenzimeve te pasuris ne aktivitete te rritjes se pasuris (siq thot John Dunning in Chapter 1).

Disa mbikqyres I nenvizojn rreziqet e politikave te perkujdesit te metejshem duke rezultuar nga (pushtimi Institucional) “Institutional Capture” permes se ciles agjencite e zhvillimit behen te dominueshme – veqanerisht ne kushtet e burimeve nga projektet e medha te FDI sikur LG ne Jug te Wales (see Phleps et al. 1998). Perqendrimi (fokusimi) ne permiresimin e cilesis te investimeve te huaja permes iniciativave te perkujdesit te metejshem gjithashtu mund të bien ndesh me dëshirën e MNEs që të mbrojë strategjine e tyre dhe objektivat teknologjike (Kozul-Wright and Rowthorn 1998) megjithate shumë rajone në të gjithë Evropën janë duke kërkuar në mënyrë aktive për të tërhequr më shumë investime intensive te njohura duke pritur qe te futen ne ekonomin vendore.

4. Aktivitetet Promovuese te Agjensive te Huaja Investuese Rajonale

Siq e permendem edhe me lart, Rajonet ne te gjithe Evropen jane perballur me presione (shtytje) te ngjashme ne pershtatjen e perqendrimit te FDI-se ne politikat dhe strategjite e zhvillimit.

Si do qe te jet mbeten dallime te rendesishme mes regjioneve ne qasjen e tyre drejt promovimit te FDI-se. Disa vende te Evropes Perendimore miratuan një qasje shumë të centralizuar për tërheqjen e investimeve, me qeverin kryesore qe merren me te gjitha qeshtjet e te hyrave nga FDI. Kjo mund te shpie drejt qasjes (“One-Stop Shop” –“Institucion i Vetem” )ne te cilen nje agjension merret me te gjitha qeshtjet qe kan te bejne me investimet e huaja. –per shembull Greqia kohet e fundit ka themeluar ELKE nje agjesion investimi nderkombetar i brendshem me qellim qe te tregtoj ne te gjith vendin dhe jasht vendit dhe te kordinoj hetimet e investorit te huaj. Ne rastin tjeter disa vende siq eshte Gjermania, veproi drejt nje decentralizim te lart i cili lejoi disa bashkpunetore (duke perfshire edhe agjensite e nivelit te brendshem) te perfshihen ne vendet e tregut dhe percaktimin e ndihmes financiare (secili vend ka agjensine e vet te brendeshme te investimit).

Megjithese ka grupe te perbashketa te teknikave te promovimit te investimeve, te pranuara nga agjencite rajonale promovuese, dallimet(ndryshimet) thelbesore mes agjensioneve te brendeshme Evropiane te investimeve mbesin ende. Ne menyre qe te studiojme kete qeshtje ne thellesi me te madhe, ne duhet te fokusohemi ne dy vende te cilat kane qasje shum te dryshme ne promovimin dhe zhiviliimin e FDI: Scotland ne UK dhe Nordrhein-Westfalen ne Gjermani. Keto dy vende ofrojne studime te forta te rasteve krahasuese. Scotlanda ka nje ekonomi te vogel me nje centralizim te lart perbrenda UK, kurse Nordrhein-Westfalen eshte nje vend i madh dhe i fuqishem brenda shetit Federal Gjerman. Ndersa Keto dy rajone perbejne fokusim kryesor te analizave krahasuese dhe mund te mirren si shembull per te ilustruar Promovimin e FDI ne vendet e tjera te Evropes.
4.1 Agjencite Promovuese

Ne vitet e fundit, ka pasur shtim (perhapje) te agjensive te investimeve ne rajonet brenda Evropes. Megjithese po thuaj qdo rajon i Evropes tani rmerr persiper disa forma te aktivitetit promocional, agjencite ndryshojne shum fusheveprimin e aktiviteteve te tyre. Siq po e shohim, promovimi i FDI ne Scotland eshte ndermarrur nga nje agjencion i brendshem, i perkushtuar i investimeve perderisa ne Nordrhein-Westfalen, promovimi i FDI eshte vetem nje aspekt i kryer nga agjencioni i vet-zhvillimor rajonal. Organet kryesore pergjegjese per teheqjen e FDI jane vendosur ne Scotland (LIS). LIS eshte themeluar ne vitin 1981 e cila eshte njera nga agjencite promovuese me te vjetrat ne rajonin e Evropes.

LIS ne menyre direkte mban pergjegjsine tek ministri i qeverits, i cili eshte kryesuesi i parlamenit te Scotlandes. LIS ka bazen kryesore ne Glasgow dhe ka njembedhjet dege te tjera ne vendet e huaja si ne USA, Evropen Perendimore, dhe Azi po ashtu ka zyre edhe ne Londer (per investimet e brendeshme nga pjes te tjera te UK). Ne selin e tij kryesore Agjensia eshte strukturuar si ekip përgjatë vijave gjeografike (Amerik Veriore, Azi) si edhe tematikisht (ndihma financiare, perkujdes i metejshem). Missioni i LIS permban edhe:

-Tregun Skotlandez si nje vend per investime te brendeshme

-Ju jep keshilla dhe ndihme Investoreve Potencial

-Dergimin e paketave zhvillimore te pershtatura per nevojat e Investoreve, dhe

-Per te ofruar ndihme te metejshem per investoret e brendshem.

LIS puneson perafesrisht 100 punetor ne mbar boten (po thuajse 70 punonjes te Scotlandes brenda saj). Kostot administrative nga aktivitetet e LSI arriti atributin £6.6milion ne v. 1996. Keto shifra tregojne shpenzimet e investimeve te brendeshme, marketingut dhe personelit (stafit), por ne kete shum duhet te shtohet edhe vlera e ndihmes financiare per investirtoret e huaj ne Scotland. Nga 1995-96, Grantet e RSA (Regional Selective Assistance) ne vlere te £160milion ua jan dhene 119 projekteve te investimeve te huaja, per krijimin, vleresimin dhe ruajten e 22.600 punetoreve.

Eshte me rendesi te theksojm se LIS punon brenda nje strukture(kuadri) kombetare per promovimin e Investimeve. Kjo eshte e dukeshme ne dy zona: Se pari, pergjegjesia e pergjithshme per reklamimin e UK ne teresi tek investitoret e huaj bazohet ne Zyren Britanike te investimeve (IBB), Divizioni(ndarja) i Departmentit te Tregtise dhe Industrise (DTI)te UK ne Londer. Funkisoni kryesor I BBI-se eshte te kordinoj aktivitetet e ndryshme te bazuara ne agjensite vendore dhe te jet kryesisht pergjegjes per promovimin e Anglis tek Investitoret e Huaj. Perderisa LIS permban nje shkall te larte te vetqeverisjes ne strategjin e promovimit dhe funksionimit (operimi) te saj, IBB siguron (jep) nje element te fort te monitorimit qe LIS te raporton per IBB ne menyre te rregull gjate gjithe vitit. Se dyti, Veprimet e LIS-se jane afer te percaktuara me nivelin kombetar në lidhje me përdorimin e asistencës(ndihmes) financiare për të tërhequr projektet e investimeve të brendshme në Scotland, veqanerisht Regional Selective Assistance (RSA)permbajn stimulim apo nxitje te gateshme per investitoret.Nje grup i detajuar i udhezimeve ne percaktimin e zones, pershtatshmerin e projektit, normat e qmimit, dhe procedurat e vendimarrjes jan hedhur posht per RSA nga DTI.

Pergjegjesit kryesore te organeve shteteror per promovimin e investitoreve te brendshem ne Nordrhein-Westfalen eshte Korporata e Zhvillimit Ekonomik per Nordrhein-Westfalen (Gesellschaft fur Wirtschaftfordergun Nordrhein-Westfalen mbH (GFW)). GfW ka nje pergjegjesi ligjore shum te gjer. Deri ne mes te viteteve te 80-ta (1980) puna e GfW u përqendrua në promovimin e shtetit si një vend për biznes dhe industri. Ne fund te viteve te 80-ta GfW ka zgjeruar aktivitetin e tij duke ndihmuar kompanite vendore me internacionalizim dhe export. GfW tani ofron informata keshilluese dhe sherbime te menagjimit per kompanit ne Nordrhein-Westfalen si dhe per investitoret qe shrehin interesim te vendosen ne at vend.GFW me baze ne Dusseldor puneson 50 punetor, te ndar ne menyre te barabart ne mes te ndihmes per kompanit vendore dhe perpjekjet per te terhequr firmat hyrese.GFW gjithashtu ka edhe 7 dege perfaqesuese jasht vendit, ne Lindjen e larget, South-East Asia, USA, South Africa dhe Middle East.

GfW perfshine edhe keto aktivitete:

-Ndihmen e kompanive Gjermane dhe te Huaja ne zbatimin e projekteve te investimeve.

-Mbështetje për kompanitë e Nordrhein-Westfalen në zhvillimin e tregjeve të rëndësishme jashtë vendit.

-Komunikimin per Nordrhein-Westfalen si nje vend biznesi ne vend dhe jasht vendit.

-Keshillimin e administrates publike dhe agjencive qeveritare ne Gjermani dhe vende te tjera ne ngritjen e strukturave te zhvillimit ekonomik.

-Mbeshtetjen per krijimin e sipermarrjeve te perbashketa nderkombetare Evropiane dhe lidhjen per ndermarrjet e vogla dhe te meseme.

-Informacione dhe këshilla për agjencitë e zhvillimit ekonomik lokal dhe rajonal.

Nevoja per identifikueshmerin e nje pike(vend) kontakti kombetar per Investitoret potencial eshte duke u njohur(akredituar) gjithnje e me shum ne Gjermani. Ne Shkurt te vitit 1998, Komiteti Ekonomik I dhomes se ulet te Parlamentit“Lower House” (Bundestag) rekomandoi krijimin (themelimin) e nje “Invest in Germany” Agjencie te Investimit ne Gjermani e cila do te merr pergjegjesit per marketingun e gjithe vendit, ne bashkepunim me autoritetet federale te vendit.Komiteti Ekonomik, ne miratimin e ketij vendimi, pranoi se barrierat per investitoret e brendshem duhet adresuar, por ne te njejten kohe kuptoi se perparsite e Gjermanis si nje vend Industrial nuk jan duke u paraqitur ne menyre adekuate, dhe se kontaktet me investitorët potencial të huaj nuk janë duke u potencuar dhe koordinuar në mënyrë të mjaftueshme.

4.2 Aktivitetet Promovuese

Lloji i Aktiviteteve Promovuese te ndermarra nga agjensite e Investimeve ndryshojne shum, shpesh varen ne qeshtjet e resurseve. Me rritjen e konkurrences per FDI midis rajoneve si dhe vendeve, disa agjensione besojn se ajo është bërë e nevojshme për agjencitë te ndajne ne pjes te ndryshme procesin e marketingut dhe te zhvillojn teknika te veqanta per secilen pjes. Keto pjes mund te konsiderohen nen kategorit e pergjitheshme, sektoriale, dhe marketingun e kompanis.

Marketingui i Pergjithshem (General Marketing)-perfshin shitjen regjionale ne pergjithesi. Keto aktivitete nuk jan te drejtuara ne projektet specifike, por thjesht kan qellim per te rritur profilin e vendit/rajonin ne pergjithesi. Marketingu Sektorial (Sectorial Marketing)-kerkon qe agjensioni te ket nje pamje te qart per zhvillimin e llojeve te sektoreve qe ajo te synoj arritjen e promovimit te FDI.

Fokusimi Sektorial eshte thelbesor per promovim, me kete ndihmon qe te percaktohen hulumtimet e limituara te promovimit si dhe per te rritur perfitimet FDI-se duke e perqendruar ate ne sektore te caktuar. Ky lloj i marketingut natyrisht vazhdon permes analizave te sektorit te caktuar ne tregun gjeografik te specifikuar, duke perfshire permbledhjen e informatave ne fillime te reja duke zgjeruar kompanite dhe projektet e aredhshme te investimeve. Marketingu i Kompanis (Company Marketing) – eshte faza e fundit e procesit promovues ku kompanitë individuale janë të njohura për ti marrë parasysh vendimin e investimimeve, eshte e rendesishme per agjensite ti qasen vendim-marreseve kryesor. Disa agjensione mbajne lidhje te ngushta(aferta) dhe te rregullta midis ekipve “gjeografike” te vendosura ne zyrat qendrore dhe zyret e ndryshme te misioneve. Kjo ju mundeson agjensive te kordinojne ne menyre efektive me arritjen e promovimeve te brendeshme dhe te huaja me potencialin e investoreve- per shembull, zyret e jashteme te LIS munden shum shpejt te marrin informata specifike dhe te detajuara ne aspekte te ndryshme ne Skotland nga Zyrja kryesore e brendeshme per Investitoret Potencial. Fazat e fundit te marketingut të kompanisë mund të kërkojë organizimin e vizitave mikpritese ne rajon nga kompanite, mbledhjet mbes zyrtareve te larte te qeverise dhe ekzekutiveve te kompanis, si dhe oferten e nxitesve financiar. Nenvizimi i ketyre aktiviteteve te ndryshme eshte mundesia e LIS qe te mundesoj shfrytezimin e rrjetit te mire te funksionimit te agjensioneve qeveritare per ta perdorur ne raste specifike ne procesin e promovimit. Kjo eshte e mundeshme ne Scotland per shkak te prioritetit te larte i cili eshte perqendruar ne terheqjen e investimeve te brendeshme permes sektorit publik, e cila na shpie deri tek nje nivel i angazhimit i cili ne menyre t e panumert i ka impresionuar tek investitoret. Edhe pse aktivitetit e marketingut jan te standardizuara mjaftueshem per rreth shum agjensioneve investuese te brendeshme dhe hulumtuese ne UK dhe Irland, agjensionet e vogla Evropiane perqendrohen me se shumti ne marketingun e pergjithshem dhe sektorial. Ndersa LIS duket se ka strategji promocionale te zhvilluar mire dhe me sistem te larte, GFW ne Nordrhein-Westfalen ndermerr aktivitete promocionale me pak perfshirese. Per shembull ne Nordrhein-Westfalen marketingu i kompanis nuk ka aq shum vemendje sa ka marketingu i pergjithshem dhe sektorial. Duke pasur parasysh se marketingu i kompanis eshte faza me e avancuar e procesit te marketingut, agjensionet me te vogla evropiane sikurse qe eshte GfW, eshte dashur te ndermerr kete lloj te aktivitetit pa bere hulumtime, ateher mund te jet ne nje situate te pafavoreshme kur konkuron per projektet e reja te FDI-se.

Nje aspekt tjeter i rendesishem i aktiviteteve promovuese eshte zhvillimi i zyreve pertej kufirit. Shumica e investitoreve perdorin nje numer te madh te indikatoreve per te percaktuar nje list te ngushte te lokacioneve me potencial para se te ndermarrin analiza me intenzive qe te zgjedhin vetem nje vend. Detyra e agjensioneve te FDI-se eshte qe te sigurohen se ata jan perfshire ne listen e ngushte. Per te arritur kete eshte shume e rendesishme qe te ken nje prezenc vendore ne tregun investues te percaktuar. LIS tani per tani ka zyre per tej kufirit ne 11 vende ne mbare Evropen, ne Azi dhe Americen Veriore. Kjo perfshin zyret perfaqesuese ne rajonet e ndryshme siq jane Amrika Veriore dhe Azia por gjithashtu edhe ne pjes te ndryshme te atij rajoni sikur se jane bregdetet Lindore dhe Perendimore te USA dhe Zyret kombetare ne Japoni, Korea Jugore dhe Taiwan. Zyret e tilla jan te rendesishme per te mbledhur njohuri mbi tregun per projektet investuese ne te ardhmen dhe aktivitetet e agjensioneve rivale si dhe marketingu direkt rajonal tek investitoret potencial.

Nordrhein-Westfalen dhe GfW ka me pak perfaqesime pertej kufijeve se sa LIS. Tani per tani GfW ka dy filiale per tej kufijeve dhe 8 zyre perfaqesuese. Edhe pse kjo eshte mjaft perfshirese, porzita gjeografike e ketyre zyreve eshte me pak e pershtateshme per burimet kryesore te investimeve te ardheshme. Nje pjes e arsyes ne lidhje me kete qendron tek qellimi i dyfisht i GfW e cila njeheresh tenton te terheq investime te brendeshme dhe te promovoj zhvillime te jashtme te firmave vendore.

Agjensioni kryesor i ngarkuar me promovimin rajonal ne Rhone-Alpes(Ndermarrja Nderkombetare Rhone-Alpes) gjithashtu e ka kete rol te dyfisht kjo situa munde te shpie tek zyrat e vendosura ne tregjet e forta te eksportit, mirepo me vetem pak potencial te FDI. Per shembull GfW ka dy perfaqesi ne Kine, nje ne Vietnam dhe nje ne Izrael, por ne te vertet as nje investim i huaj nuk vjen nga keto vende. Ne fakt kan dyshime se keto zyre mund te promovojn investime te jashtme. Megjithese ofrimi i investimeve te huaja me shumic ne Nordrhein-Westfalen, GfW nuk ka as nje zyre per tej kufinjeve, ne Evrope.