Hyrje Ndryshimi i skenarit të ekonomisë botërore 2

3. Forcat për globalizim dhe lokalizim
3.1. Globalizimi I tregjeve për mallrat dhe shërbimet.
Globalizimi është duke ndryshuar rrënjesisht menyren e të bërit biznes,duke perfshire tregjet gjithnje e më shume dhe duke oferuar mundesi te reja per perparesi konkurruese. Se pari do te nxjerrim ne pah pese fusha te ndryshme ku globalizimi eshte me I perhapur: Kapitali financiar, tregjet e brendshme te krijuara Brenda NMNs( ted y flukset vertikale qe perfshijne seline dhe flukset horizontale qe lidhin filialet), transportin, komunikimin, informacionet dhe sherbimet etj.

“vdekja e distances” (Cairncross 1997) eshte ndoshta me e vertete për tregjet financiare (obligacione, aksione,valutat etj) ,Tregjet lokale jane te lidhura perms globit , 24ore ku sistemet tregtojne me nje kosto te paperfillshme. Gjithashtu edhe kapitali fizik mund te tregtohet me kosto te ulet. Poashtu edhe lendet e para dhe produktet baze si psh mineral hekuri, cimento dhe gure udhetojne neper bote me anije te specializuara dhe mjete tjera te transportit.

Nje shembull I tregtise globale te materialeve jashtezakonisht te renda eshte fisheket e hekurit suedeze te prodhuara nga LKAB ne Suedi e veriut qe dergohet ne tregjet e Azise se larget. Prodhuesit e e celikut japoneze I dergojne deri ne Australi. Cimento suedez I bere nga Scancem zbarkohet ne Florida.

Per vlere te shtuar ne produkteve kostot e transportit jane te pa perfillshme.

Grupimet gjeografikisht te lokalizuara ose kufite nacionale nuk kane asnje rendesi ne tregjet e globalizuara. Ne industrine e automobilave, per shembull ,deri ne 80% e permbatjes eshte tregtuar nderkombtarisht.

Tregtia ne kuader te NMNse eshte duke u rritur globalisht. Arsyeja themelore per tregtine globale te NMNs eshte e njejta poashtu edhe per tregjet tjera globale per specializimin e njesive ndihmese dhe kjo është bërë e mundur nepermjet tarifave te reduktuara ,te ndihmuara nga komunikimi efikas dhe kostot e redukturara te transportit te mallrave neper bote.

Por, nderkombetarizmi I transaksioneve te tilla e bene te mundur per ti vene se bashku sistemet ambicioze dhe globale te biznesit ,qe do te ishte e mundur ne tregun e hapur.

Si per shembull Volvo Trucks Pennsylvania e gjene me te lehte dhe me eficente per te blere metal nga nje fabrike ne Suedin jugore.

Nese ne shkojme dhe shiqojme informacionet e ruajtura ne databaza ,patenta etj, shohim se digjitalizimi ka shtuar nje dimension te ri , ku kostot e kerkimit jane pothuajse zhdukur dhe “vdekja e distances” po I vjen fundi.

E njejta gjë vlen edhe për teknologjitë e komunikimit (satelitet, sistemi fiks I telefonave, internet) qe lejojne transmetimin e zerit,te dhenave ,fotot dhe videove, me nje kosto te vogel.

Tregje te reja globale jane duke u krijuar cdo dite ne internet dhe rritja e –commerce duke filluar nga biletat ajrore, libar dhe muzike per makina etj.

Microsoft tani eshte duke u bere nja nga shitesit me te medhenje te makinave ne SHBA permes faqes se saj “carpoint.msn.com”.

Aktivitetet e kryera tradicionalisht Brenda firmave kane burimet qe gjinden jashte, dhe perdorin firmat efikase te specializuara ne tregjet boterore. Perpjekjet e hershme e perfshine prodhimin e nivelit te ulet te produkteve ne Azi.

Sot, funksionet e sherbimive qe vijne nga jashte perfshijne jane telefonat (qendrat e thirrjes), sherbimet e konsumatorit permes telefonit, kontabiliteti, reklamat , sherbimet e brendshme administrative kompjuterike (p.sh sistemi I pagave ,kontrollin e magazinimit) ,programimet kompjuterike dhe sistemet e zhvillimit.Firmat industrial te projektimit ne Itali ofrojne sherbime te prodhimit ne te gjithe boten.

Kur nje prodhues Korean kohet e fundit paraqiti nje linje te re te kamioneve, dizajni ishte kryer nga inxhinieret britanike te projektimit.

Ekziston një literature e gjere mbi potencialin e fshehur në këto tregje të globalizuara dhe infrastruktura globale.

Tani ne kthemi ne anen tjeter te monedhes –Lokalizimi- I cili eshte shume me pak I theksuar ne literature. Cka duket te rri ne nivel local dhe cka mund te behet edhe me lokale ,kur ne levizim drejte tregjeve globale?
3.2 Forcat e lokalizimit
Aspektet me te perhapura vendore te jetes ekonomike sot perfshijne tregjet e punes,tregjet e caktuara per mallra dhe sherbime te ndryshme, ose konkurrenca nderkombetare,(shume sherbime shtepiake , segmente te caktuara te industrise se ushqimit, ose produkte orgjinale), dhe praktikat e biznesit dhe ‘kapitalit social’ me te gjere (Putnam 1993) perfshin rutinat dhe institucionet.

Ekonomia lokale e disa marketeve te caktuara ndoshta mund te tejkalohen me dixhitalizimin dhe globalizimin e tregjeve perreth. Por njerzite ne vend qe te rrisin potencialin per migracion, jane si ‘kulturakisht te programuar’ si asnjehere me pare, dhe institucionet lokale dhe besimi perfshine nje cilesi te ndryshme te lokalizimit nga shumica e tregjeve te tjera. Fenomeni I forcave centripete eshte mbuluar mire ne literature e gjeografise ekonomike. Ekonomia e aglomeratave eshte nxitur nga kerkimi per uljen e kostove te transportit ,ekonomia e shkalles ,fleksibiliteti dhe kostot e uleta te kerkimit efikasiteti I punes.

Ana tjeter e monedhes se prosperitetit perfshin risi dhe krijimin e njohurive te reja. Tema e inovacionit si fenomen I aglomeruara eshte ri shfaqur ne literature , eshte ndihmuar shume nga veprat e Krugman (1991) dhe Porter (1990). Paraardhesit perfshijne distriktin industrial te Marshall (1890/1916) Weber (1909/1929), and Hoover (1948). Modelet e fundit te inovacionit dhe formimit te aftesive te reja si nje proces qe po ze vend brenda grupimeve te kufizuara gjeografike t e aktoreve te konkurrimit dhe bashkepunimit,perfshire ekonomine e lokalizimit te Lloyd dhe Dickens (1977) qarqet e reja industriale (Piore dhe Sabel 1984) ,sistemet rajonale indutriale te Scottit (1983,1988), grupimet industriale (porter 1990) dhe Mesimi I rajoneve (Saxenian 1994). Nje tjeter grup I modeleve jane ndertuar rreth nocionit te sisetemeve kombetare te inovacionit (NIS),ku politikat kombetare te R & D dhe institucionet kombetare sigurojne kuadrin per risi dhe krijimin e njohurive te reja (Nelson 1993).

Nje teme qendrore ne keto modele eshte nje metode e re e prodhimit ne epoken e Fordistit, qe perfshine nje shumellojshmeri te firmave te rrjetit, te dyjat te vogla dhe te medha (Amin and Malmberg 1992; Storper 1995).

Per me teperm theksi eshte vene e shkembimin intensiv te informacionit te bizenesit dhe ekspertizes teknologjike, ne dy format , e tregtuar dhe jo e tregtuar.(Scott 1995). Nese ne tani I kthehemi literatures qe kane te bejne me inovacion dhe rrjetet inovative, ne gjejme se eshte e arsyeshme te argumentojme se afersia mes grupimeve eshte kritike per procesin permes te cilit aftesite e reja dhe teknologjia e re eshte e formuar (Malmberg, Solvell, and Zander 1996; Porter and Solvell 1998).
3.3 Procesi I Inovacionit në kontekst lokal
Ne literaturen e inovacionit dhe rrjeteve ne gjejme disa faktore qe tregojne per avantazhet e lokalizimit.

Si Pavitt (1984) dhe te tjere kane treguar , idete prapa inovacionit zakonisht origjinen e kane jasht firmes qe kryen zhvillimin apo prodhimin e punes aktuale.

Vetem nje pjese e vogel e te gjitha inovacioneve jane gjetur te jene drejtuar drejt perdorimit brenda organizates se inovacionit (Scherer 1984). Rendesia e konsumatoreve si burim I iniovacionit ka qene e deshmuar ne disa studime (Hakansson 1989; Laage-Hellman 1989), perderisa te tjeret kane shtuar deshmi se zhvillimi I inovacioneve funksionalisht te dobishme eshte e dominuar ndonjehere nga furnizuesit, (von Hippel 1988). Poashtu ne disa raste te tjera, disa firma mund te jene te perfshira ne punen e perbashket te zhvillimit, me te cilin secili prej pjesmarresve furnizon nje komponent te kufizuar te inovacionit qe rezulton. Kjo e bene procesin e inovacionit shume interaktive—mes firmave dhe infrastruktures themelore shkencore, në mes të furnizuesve dhe përdoruesve në nivelin midis firmave, dhe midis firmave dhe vendosjen e tyre më të gjerë institucionale (Lundvall 1988).

Ky shkëmbim shpesh përfshin informata të ndjeshme, e cila mund të shkaktojë dëm në qoftë se përdoren në mënyrë oportuniste nga ana e firmave të përfshira, dhe për këtë arsye kërkon një nivel të lartë të besimit midis palëve.Lidhje të ngjashme mes komunitetit shkencor dhe firmave të angazhuara në përmirësimet teknologjike kanë qenë gjithashtu të ilustruar (Freeman 1982).

Bashkëveprimi i ngushtë dhe marrëdhëniet e besueshme mund sigurisht të ndërtohen në një shkallë globale.Megjithatë, pavarësisht nga mjetet gjithnjë e më të sofistikuara të udhëtimit dhe të komunikimit, nevoja për gjera personale, kontaktet ballë për ballë në shkëmbimin e informacionit nuk është zhdukur (Fredriksson dhe Lindmark 1979; Cantwell 1989; Nohria dhe Eccles 1992).

Kontaktet personale janë identifikuar si burime të rëndësishme të informacionit teknologjik dhe përmirësime në procesin e inovacionit (Leonard-Barton 1982; De Meyer 1991, 1992; Lindqvist, Solvell, dhe Zander 1998). Dhe analiza e patentës 'citate' tregon se frekuenca e citimit është i lidhur fort me afërsisë së patentës të cituar (Almeida 1996; Frost 1996).

Për më tepër, modelet të mirë  themeluara gjeografike sugjerojnë se ka 'fërkime të distancës ", duke lënë të kuptohet se mundësia e komunikimit ndërpersonal përmes kontakteve ballë për ballë zvogëlohet me rritjen e distancës në mes individëve (Hagerstrand 1967; pred 1977).

Ndërsa teoria aglomerate është zgjedhur në nocionin e akumulimit të dijes duke shpjeguar shfaqjen dhe qëndrueshmërinë e grupimeve hapësinore të firmave të lidhura dhe industrive, literatura e inovacionit ofron një ilustrim plotësues të të njëjtin proces. Në grup lokal, rrjedhshmëria e dijes do të përmirësohet nga zhvillimi i kodeve të përbashkëta të komunikimit dhe ndërveprimit, veçanërisht kur njohuria është e vështirë ose e kushtueshëme për të kodifikuar, dhe ndërtuar-së besimin ndërmjet palëve ndërvepruese.

Grupit lokal në këtë mënyrë ofron një mjedis për evolucionin e një gjuhe të përbashkët, lidhjeve shoqërore, normave, vlerat dhe institucionet, apo një kapital shoqëror (Putnam 1993), i cili shton në procesin e inovacionit dhe krijimin e praktikës të re.

Brenda grupit lokal, këto marrëveshje institucionale bëhen gjithnjë te specializuara dhe unike, duke shtuar avantazhin jo-imitable konkurues të firmave në pushtet.

Ky diskutim çon në përfundimin rëndësishëm që proceset lokale të inovacionit

dhe bashkëveprimi përfaqësojnë një burim gjithnjë e më të rëndësishëm të konkurrencës për firmat që veprojnë në një sistem ekonomik global.Nëse kapitali, mallrat fizike, dhe informacioni janë tani në gjendje për të rrjedhë relativisht në mënyrë efikase nëpër botë, atëherë aftësia për të menaxhuar ato paraqet një burim të pakësuar të përparësisë konkurruese.

Ne vend te kesaj jane burimet e aplikuara ,dmth afetesit ose praktikat, qe perfaqesojne nje avatazh te vertet konkurrues per NNM. Duke pasur parasysh se praktika të tilla zakonisht shfaqen në një mjedis lokal, dhe se ata janë për këtë arsye "ngjites" (Kogut 1993) besimi ynë është se aftësia për të aplikuar, të përshtatur, apo per te transferuar praktikat në një bazë të gjithë botën është ajo që ndan NMN te suksesshme nga më pak te suksesshëme. Në pjesën e mbetur të letrës ne do të shqyrtojmë këtë pretendim në më shumë detaje.
4. Çfarë janë Praktikat?
Ne duhet të jemi te qartë në lidhje me atë që ne kuptojmë me praktikat para se të marrim argumentie më tej.

Një dallim i thjeshtë është si vijon: Aktivitetet janë ato që firma bën, praktika janë si Firma e bën ato. Kështu, prodhimi është një aktivitet, ndërsa nbajtja e prodhimit të është një praktikë; marketingut është një aktivitet, menaxhimi kyç është një praktikë; dhe kështu me radhë.

Çdo aktivitet është një ose më shumë praktika të lidhura me të që përfaqësojnë një mënyrë për të shtuar vlerë për atë aktivitet. Disa praktika gjithashtu perfshihen ne disa aktivietet te ndryshme ,per shembull nje program me cilesi I nje kompanie te gjere. Dallimi aktivitet-praktika mund të jetë në mënyrë të dobishme në krahasim me dallimin midis burimeve dhe aftësive. Sipas Amit dhe SCHOEMAKER (1993: 35):

Burimet janë rezervat e faktorëve në dispozicion që janë në pronësi ose të kontrolluara nga firma. . . burime konsiston ndër të tjera të dijes që mund të tregtohen, aktive financiare ose fizike, kapitalin njerëzor etj .Aftësitë, në të kundërt, i referohen kapacitetit të një firme për të vendosur burime, zakonisht në kombinim, duke përdorur proceset organizative, për të kryer një fund të e dëshiruar.

Ato janë informim bazë, proceset e prekshme ose të paprekshme që janë Firma specifike dhe janë zhvilluar me kalimin e kohës përmes ndërveprimeve komplekse midis burimeve të firmës.

Ajo duhet të jetë e qartë se ky dallim është paralele me një të tillë qe ne jemi duke propozuar mjaft mire.

Aktivitetet e firmës mund të shihet si një pako e burimeve – një fabrike prodhimi, për shembull, përbëhet nga asetet fizike, kapitalin njerëzor, disa të tregtueshme teknologji, dhe kështu me radhë.

Praktikat e firmës janë ekuivalente të aftësitve te Amit dhe SCHOEMAKER-së(1993), në të cilat ata përfaqësojnë mënyrën se si Firma pozicionon burimet e saj.

Sipas të ashtuquajturit mendimit të burimeve me bazë të firmës (Barney 1991) burimet dhe aftësitë së bashku formojnë bazën për avantazh të qëndrueshëm të një firme konkurruese, dhe në këtë mënyrë strategjinë e saj.

Duhet të theksohet se ndërsa nuk ka konsensus në përkufizimet e këtyre termave, qasje e Amit dhe SCHOEMAKER-së është pranuar gjerësisht në fushën e menaxhimit strategjik.

Arsyeja që ne mbajnë terminologjine 'aktivitetet dhe praktikat' është thjesht se ajo ka kuptim shumë të trashëguar në kontekstin e firmave të medha.

  Menaxherët flasim per aktivitetet e tyre në terma të vlerës së shtuar dhe praktikat e tyre më të mira, dhe të tjerët e dinë se çfarë duan të thonë.

Burimet dhe aftësitë, në të kundërt, janë terma të tilla të amortizuar që kuptimi i tyre është i rrallë i qartë.

Konsideroni Figura 4,1 si një mënyrë për të ilustruar dallimin midis aktiviteteve dhe praktikave.

Per shkak te ndervaresise mes nje aktivieteti dhe praktikave te lidhura me te shpesh gjejme se persoshmeria shkon dore me dore me persosmerine tjeter.

Por kjo nuk është detyrimisht rasti. Për shembull, shfaqja e prodhimit të në Japoni nuk mbështeten në teknologjinë më të fundit ose të investimeve të mëdha të fabrikës.

Përkundrazi, shumica e pajisjeve të përdorura në fabrika japoneze në vitet 1960 dhe 1970 ishte e vjetër dhe e kaluara të mirë të saj - Schonberger (1987: 95) referuar asaj si "prodhim kursyer '.

Praktikat e të klasit botëror, me fjalë të tjera, doli në krye të aktiviteteve të rendit të dytë.

FIG. 4.1. Quality of activities vs. quality of practices

Në të kundërt, ka shumë raste të firmave që shesin makinerinë e tyre të fundit në vendet e Botës së tretë pa infrastrukturë apo trajnimit te personeli përkatës, dhe duke sjellë rezultate të dobëta.

Praktikat e dorës së dytë, në këtë rast, mund të bashkëjetojnë me aktivitete të klasit botëror

Këta shembuj sugjerojnë disa implikime interesante.

  Së pari, praktika të duket të jenë të lidhur më ngushtë me konkurrencën, në atë aktivitete të klasit botëror me praktikat e dorës së dytë janë tejkaluar në mënyrë të qartë nga ana e konfigurimit të kundërt. Së dyti, praktika janë në ngulitur nivel lokal -ato janë ndërtuar në kontekstin social dhe institucional të menjëhershme .- ndërsa aktivitetet janë relativisht ne pozita te lira. E treta dhe e lidhur me pikën e dytë, praktikat janë në thelb më pak të tregtueshme se aktiviteteve.

Për shembull, kur Ericsson shiti fabrikën e saj të prodhimit Karlskrona në Suedi jugore të Flextronics, Flextronics fituan pronësinë e të gjitha aseteve fizike dhe burimet njerëzore.

Për një farë mase ajo gjithashtu të marrë praktikat e vjetra të uzinës, por sepse ata ishin të lidhur aq gjer me pjesën tjetër të organizatës Ericsson ata nuk ishin të gatshme 'të arritshme' për të FLEXTRONICS.

Në vend se të përpiqet për të deshifruar dhe të bëjnë përdorimin e këtyre praktikave, Flextronics zgjodhi për të ndërtuar vetë.
5. Evolucioni i ndërmarrjes Multinacionale
Ky ndryshim ndërmjet aktiviteteve dhe praktikave ka implikime të rëndësishme për ndërmarrje shumëkombëshe. Si një mënyrë per te arritur në këtë çështje, le të marrim në konsideratë se si NMNs kanë evoluar gjatë njëqind vjetëve të fundit, dhe si praktikat menaxhohen në çdo fazë.

Në pjesën e dytë të shekullit të nëntëmbëdhjetë dhe fillim të këtij shekulli, MNE u konsiderohet si një firmë që nga brenda ka shfrytëzuar një teknologji të caktuar në tregjet botërore, apo një firmë që shfrytëzohet nga brenda ne menyre te standardizuar globale, me kosto të ulët, tregjet faktor .

Fokusi ishte vënë në optimizimin dhe efikasitetit globall.

Shumica e investimeve të huaja direkte (FDI), në të cilën MNE është ndërtuar, në fakt ishte e orientuar në drejtim të shfrytëzimit të mallrave apo shërbimeve në një shkallë të gjithë botën.

Në mënyrë që të maksimizohet potenciali për shfrytëzimin, MNEs hershme ishin të detyruar për të ndërtuar operacione lokale në të gjithë tregjet kombëtare në mënyrë që të shmangen të gjitha llojet e barrierave të tregtisë dhe kërkesave të qeverisë dhe konsumatorëve.

Kjo çoi në një lloj dominues i policentrik ose multidomestic MNE (Perlmutter 1969; Bartlett 1986; Dunning 1993).

Këto NMN ishin përshtatur përsosmërisht në një botë të tregjeve të fragmentuara kombëtare që përfshijnë jo vetëm barrierat kombëtare tregtare, por standardet e ndoshta më të rëndësishme ndryshme teknike, sistemet lokale të shpërndarjes, dhe konsumatorët besnikë të markave vendore (Solvell 1987).

Nese ne pershkruajm NMN-te dhe themelin e saj per avantazhet konkurruese- si një ndertese ne nje perzierje te aktiviteve dhe praktikave, firmat multidomestike ose policentrike ishin te drejtuara me aktivitete te kufizuara ne nivel loka (p.sh bimet lokale,zhvillimi I produktit, markat dhe shprendarja), si dhe praktikat e kufizuara lokale (p.sh. praktikat e biznesit, çështjet e cilësisë, trajtimit të klientit).

Nëse do të përshkruaj mne-dhe themelin e saj për konkurruese avantazh-si ndërtesë

në një përzierje të aktiviteteve dhe praktikave, firmat multidomestic ose policentrik u drejtuar me aktivitete të kufizuara në nivel lokal (p.sh. bimët lokale, zhvillimit të produktit, markave, dhe shpërndarjes), si dhe praktikat kufizuara në nivel lokal (p.sh. praktikat e biznesit, çështjet e cilësisë, trajtimit të klientit).

Një shembull tipik ishte Electrolux një firmë e shpërndarë globalisht me aktivitetet dhe praktikat kufizuara në nivel lokal (shih Figurën 4.2).

Si barrierat tregtare zbriti në vitet 1960 ne pamë një lloj të ri të MNE në zhvillim.

MNEs japoneze në veçanti, dhe koreane dhe MNEs tjera aziatike, tani mori një fillim të ri në një ekonomi të ndërtuar mbi tregtinë relativisht të lirë.

Aktivitetet përfshijnë prodhimin komponent,dhe R & D do të mund të ndërtohet nga një bimë bazë për tregjet globale (eksportuese nga një grup dinamik kryesore), dhe për këtë arsye aktivitetet e këtyre NMNS u koordinuan në nivel global që nga fillimi.

Një rast i tillë ishte konkurrent i ELECTROLUX-së, Matsushita, një udhëheqës botëror në një gamë të gjerë të pajisjeve (shih Figurën 4.3).

Të MNEs e vjetra ishin të qartë mangësitë në botën e re të kufijve të hapur,

më të mëdha dhe më shumë distributoret orientuar ndërkombëtarisht, dhe evolimi markave globale.

NMN-te e themeluara filluan nje proces te ristrukturimit te aktiviteve ne te gjithe popujt, duke filluar jë proces të specializimit të bimëve dhe aktiviteteve tjera (Doz 1986) për të arritur ekonomitë e ngjashme të shkallës si NMN-te e reja

Megjithatë, pas nga një sukses të shquar të eksportit, MNEs e reja ishin të detyruar për të shpërndarë veprimtaritë siç Kufijtë e rinj të tregtisë ishin ngritur, veçanërisht në Evropë dhe SHBA.

Kjo është dëshmuar në industri të tilla siç automobila, elektronikës të konsumit, dhe makineri zyre.

Siç hulumtimi ka treguar ky proces ristrukturimi ka qenë me të vërtetë i ngadalshëm dhe i mbushur me vështirësi (p.sh. Bartlett dhe Ghoshal 1989), prezantoi në Figurën 4.4.

E rëndësishme këtu është se të dy llojet e MNEs u përqëndruar në mënyrat e konfigurimin dhe koordinimin e aktiviteteve të tyre me vlerë të shtuar globalisht si një mjet për arritjen e ekonomive të shkallës dhe qëllimit (portier 1986). Ky theks mbi aktivitetet në fakt është i përhapur në literaturën e mne. Kjo është e dukshme në teoritë kryesore të MNE (HYMER 1960/1976; Buckley dhe Casson 1976; Dunning 1981; Rugman 1981); është e qartë në përkufizimin tradicional të MNE (dmth mbajnë dhe kontrollin e pasurive gjenerojnë të ardhura nga në më shumë se një vend); dhe kjo është e dukshme në shumë raste studimet e MNEs te suksesshme nga vitet 1970 dhe 1980 (Porter 1986).

5.7. Nga Aktivitetet në Praktikat

Shfaqja e ekonomisë së informacionit ka bërë që shumë MNEs të rimendojnë

strategjinë e tyre konkurruese, dhe veçanërisht përfitimet që ata arrijnë nga një prezencë multinacionale.

Në qendër të këtij procesi të rishqyrtim, ne argumentojnë, është një ndryshim nga aktivitete të praktikat si burim kryesor të konkurrencës. Sigurisht NMN-te s kanë pasur gjithmonë praktikat dhe ata kanë qenë gjithmonë te çmuara në një farë mase.

Ndryshimin qe ne jemi duke e argumentuar per nje njohje te rendesise se zhvillimit te praktikave jashte shtetit dhe ne ato nivele te zgjeruara te konkurrences qe NMN-te jane efektive ne kete,Konsideroni shembujt e meposhtem:

• McKinsey, konsulence menaxhimi, nuk ka asete para i konsulentëve të saj (të cilët mund të largohen në çdo kohë) dhe 'kapitalin strukturor "të firmës e mbajtur në rutinat e saj, qasjet në menaxhimin e klientit, Orjan Solvell dhe Julian Birkinshaw dhe bazat e të dhënave të dijes. Në një firmë të tillë, aftësia për të identifikuar dhe përfituar praktikat më të mira përtej kufijve është burimi kryesor i avantazhit ndaj konkurrentëve lokale.

• ISS, kompani daneze e pastrimit, po operon në një industri ku aktivitetet janë me përkufizim lokal. Të vetmet përfitime qe ISS ka nga multinacionalitetit është aftësia e tij për të zhvilluar një markë globale dhe për të identifikuar dhe transferuar praktika të reja midis vendeve.

• Millicom, operatorin baze I telefonise mobile ne Luksemburg ka aktivitete të gjithë botën, por secili është një entitet i lirë në këmbë.

  Ai është i suksesshëm, sepse është në gjendje për të aplikuar një model biznesi të zhvilluar nga themeluesi Jan Stenbeck që nxit hyrjen e hershme, dhe një stil të menaxhimit sipërmarrëse.

• Nike, veshje sportive dhe pajisje prodhues, nuk ka aktivitete prodhuese te veta. Në vend të kësaj ajo fokusohet të marketingu dhe të projektimit të produktit, dhe aplikon këto në një bazë të qëndrueshme në të gjithë botën.

Nëse ne përdorim kuadrin si paraqitet në Figurat 4,2-4,4, ne mund të vënë në dy firmat Millicom dhe Nike (Figurat 4,5 dhe 4,6). Në rastin e Millicom, praktikat janë te hapura globalisht, ndërsa aktivitetet (njësi që veprojnë në sistemin mobil) janë të mbyllur në nivel lokal.

Për shkak të ekonomisë të saj, këto lloje të firmave kanë zhvilluar në të shërbime te industrise të tilla si konsulencë menaxheriale (McKinsey, Andersen) dhe shërbimeve të telekomunikacionit.

Në rastin e Nike, praktikat globale janë të kombinuara me flukset e koordinuar në nivel global të produkteve (shih Figurën 4.6). Në një farë mase mund të shihni McKinsey si kjo forme si nje projekt pune behet me transnacional ne fusheveprim

Argumenti i sugjeruar nga këto katër shembuj të është e thjeshtë: deri sa ne levizim në një "ekonomi të dijes ' Benfitet qe MNEs përfitoje nga shumëkombësia do të jetë shumë më shume një funksion i aftësisë së tyre për të menaxhuar praktikat përtej kufijve se aktiviteteve. Ka disa arsye për këtë. Së pari, praktikat-dhe aftësia për të hapur përtej kufijve, përfaqësojnë burimin kryesor të përparësisë konkurruese për shumë firma. Së dyti, mungesa e konkurrencës në aktivitete mund të zgjidhet pjesërisht nga burimet e jashtme ato aktivitete në firmave më konkurruese, ndërsa e njëjta nuk mund të thuhet për praktikat.

Sigurisht, shumë firma përdorin krahasime si një mjet për të identifikuar dhe përdorur praktikat kryesor-edge nga vende të tjera, por logjika e kësaj qasjeje është krejtësisht gati duke sjellë praktika të reja në firmë, në vend se ti largojne ato.

Së fundi, praktika janë në mënyrë tipike rastësisht te paqartë, që do të thotë se procesi përmes të cilit ata janë krijuar nuk është mire I kuptueshem per tu përsëritur me lehtësi.Kjo siguron nje firme me burime potenciale te avantazheve konkurrese nese ajo eshte gjithashtu e vleshme. E njëjta gjë nuk mund të thuhet për aktivitete (Barney 1991).



6. Praktikat Globale dhe Teoria e MNE

Ne duhet të pranojmë në këtë pikë se kalimi nga aktivitetet ne praktikat tashmë është kapur në shkallë të ndryshme në literaturën ekzistuese.Teoria dominuese e MNE, për shembull, mbështetet në logjikën se tregu i paprekshme është i papërsosur dhe është internalizuar kështu (Buckley dhe Casson 1976; Rugman 1981).Ndërsa të paprekshme në këtë kontekst shpesh i referohet teknologjis, ajo do të mund po aq e lehtë të zbatohet për praktikat e biznesit. Në Vitet më të fundit, Dunning (1993) ka përfshirë edhe shumë praktika në mënyrë eksplicite në paradigmën e tij eklektik të prodhimit ndërkombëtar.
Kogut dhe Zander-së (1995), teoria evolucionare e korporatës shumëkombëshe përfaqëson një përpjekje për të vënë përpara një arsyetim teorik për ekzistues i MNEs pa u mbështetur në ndërkombëtarizimin e dështimeve të tregut përmes kufijve.Propozim i tyre se "firmat janë komunitetet sociale që specializohen në krijimin dhe transferimin e brendshëm të dijes '(1995: 625) paraqet një eksplicit që fokusohet në praktikat e firmës në vend se në aktivitetet e saj. Studimet në lidhje me bazë në të ashtuquajturën perspektivë dinamike aftësive (Nelson dhe Dimrit 1982; Madhok 1997; Teece, Pisano, dhe Shuen 1997) janë gjithashtu të shqetësuar me praktikat ose aftësitë, ndonëse jo me një perspektivë të veçantë shumëkombëshe.
Literatura më e aplikuar ka të bëjë me menaxhimin shumëkombëshe ku gjithashtu i pranon të dyja aktivitetet dhe praktikat, megjithatë një dallim i qartë në mes të dy është bërë rrallë. Perlmutter-së (1969) neni bazë, për shembull, kishte të bëjë me botëkuptimin etnocentrike, policentrik, dhe gjeocentrik midis menaxherëve, por shumë nga shembujt e tij në të vërtetë i referohen për të vendosur praktikat.Porter-së (1986) korniza e konfigurimit-koordinimit është e bazuar në mënyrë të qartë rreth aktiviteteve, por shumë prej mekanizmave për kordinimin e aktiviteteve në të gjithë botën në të vërtetë janë praktika, psh 'transferimin e teknologjisë proces ndër bimët 'ose' transferimin e njohurive të tregut '(1986: 18).Së fundi, Bartlett dhe Ghoshal (1989) flasin për nevojën e integrimit global (p.sh. aktivitetet) dhe në mbarë botën të mësuarit (dmth praktika), si urdhrat e dallueshme por po aq e rëndësishme për shoqëri shumëkombëshe. Një organ i lidhur i letërsisë është shfaqur në vitet e fundit që ka të bëjë me menaxhimin e njohurive në firmat e mëdha. Kjo ka sjellë identifikimin dhe transferimin e "praktikave më të mira" në ballë si një mënyrë për të bërë përdorimin e aftësive të shpërndara të një firme (p.sh. Szulanski 1996; Kostova dhe Cummings 1997; Arvidsson dhe Birkinshaw 1998; Moore dhe Birkinshaw 1998).Trendi i dukshëm në literaturë atëherë, është nga një fokus relativë në aktivitetet në fokus relative mbi praktikat. Arsyeja për këtë është pjesërisht risi në se ka shumë më pak literaturë në praktikat, por ai gjithashtu mund të jetë për shkak se përfitimet e mundshme të menaxhimit praktikë efektive në një ekonomi të bazuar në dije janë të konsiderueshme. Në fakt, kjo linjë e fundit e hulumtimit empirik reflekton rritje theksi duke çuar MNEs e vendosura për të vënë theksin më shumë në praktikat dhe të korrin avantazhet e nivelizimit këto në një shkallë globale (shih figurën 4.7). Kjo do të përfshinte, për shembull, zbatimi i një programi të gjerë te korporatave të cilësisë së përgjithshme që ishte zhvilluar me sukses në një vend.Në pjesën e mbetur të këtij kapitulli, ne do të shqyrtojmë disa nga implikimet e kësaj teze.

FIG. 4.7. Dy lëvizjet e MNEs të themeluara



6.1. Ndikimi: Praktikat dhe Qëndrimet

Një çështje e rëndësishme për t'u marrë parasysh në një diskutim të praktikave është (1969) argumenti klasik Perlmutter-së që MNEs mund të ketë qëndrime etnocentrike, policentrike dhe gjeocentrike. Parashikimi Perlmutter në këtë artikull së MNEs do të bëhet më i sofistikuar në ndërtimin e potencialit te tyre të tregut globale nëpërmjet zhvillimit të qëndrimeve gjeocentrike. Por në një shkallë të madhe kjo nuk ndodhi kurrë. Të MNEs mirë-krijuar bënë natyrisht të vazhdojë të ndërtojë aktivitete në të gjithë botën përmes krijimit te fushës së gjelbërt të filialeve dhe më së fundi përmes aleancave dhe bashkimeve e blerjeve. Së pari, internacionalizimi i përfshinë funksionet më periferike të tilla si shitjet, shërbimi, mbledhjen/paketimin, dhe nganjëherë disa adaptime lokale. Pastaj në dy dekadat e fundit ndërkombëtarizimi ka përfshirë funksione strategjike të tilla si bimët kryesore prodhuese, R & D laboratore, dhe funksionet e selisë duke u shpërndarë në gjithë botën.Pra, si mund të argumentojnë se MNEs kurrë me të vërtetë nuk ka shkuar në fazën gjeocentrike? Si diskutim ka sugjeruar, theksi i këtyre MNEs ishte kryesisht në aktivitetet globale - jo praktikat globale. Aktivitetet u shpërndanë-dhe kordinuan ne nivele të ndryshme -por njohuri të ngulitura në praktikat ishte nivelizimi i rrallë në një shkallë globale. Ndryshimet e reja të diskutuara në këtë kapitull sugjerojnë se ndoshta praktikat tani janë duke u bërë më të kordinuara në nivel global, gjë që tregon se ndoshta profecia Perlmutter-së më në fund do të bëhet realitet.
Argumenti Perlmutter-së zbulon një ndërlikim shtesë për diskutimin e praktikave të përbashkëta, që do të thotë se praktika të tilla mund të jenë etnocentrike ose ato mund të jenë gjeocentrike. Praktikat etnocentrike janë ato që burojnë nga zyra qendrore dhe zbatohen në mënyrë uniforme jashtë shtetit në një stil pothuajse imperialistë. Praktikat gjeocentrike shfaqen kudo në botë, dhe janë aplikuar dhe përshtatur sipas nevojës. Gjeocentrika kështu përfshin dy komponentë: (i) një hapje për praktikat që së pari të lindin në një kompani filial në vend se në zyrën e kreut, dhe (ii) një gatishmëri për të përshtatur praktikën nëse është e nevojshme për të bërë atë të zbatueshëm në kontekstin e ri. Ky dallim bën të qartë se etnocentrizmi nuk është domosdoshmërisht një gjë e keqe. Disa firma kanë qenë jashtëzakonisht të suksesshëm në marrjen e një praktike standarde që ka punuar në shtëpi dhe duke aplikuar atë në mënyrë uniforme në të reja të tregjeve-Japoneze fabrikat transplant janë shembuj që mbin në mendje (Florida dhe Kenney 1994). Çfarë është e rëndësishme, në këtë rast, nuk është burim i idesë në vetvete, por një vetëdije e masës në të cilën kjo ide duhet të jetë e përshtatur për kërkesat e kontekstit lokal.

6.2. Implikimet për Investimet e Huaja Direkte



Një çështje kritike që del nga diskutimi i aktiviteteve kundrejt praktikave është vendi. Pranuar gjerësisht paradigmë 'eklektik' e prodhimit jashtë shtetit (Dunning 1980) thekson rëndësinë e përparësis vend-specifik në vendimin se ku duhet të vendoset një aktivitet i dhënë. Ndërsa disa aktivitete, të tilla si shitje dhe logjistikë, janë të vendosura sipas kërkesave të konsumatorit, shumë të tjera të tilla si prodhim dhe R & D janë potencialisht të lëvizshëm. 
Si rezultat, ata bien ne fund(me inerci të konsiderueshme) drejt vendit në botë ku ata kanë një lloj të përparësisë krahasuese-të jetë ajo kosto e ulët e punës, faktor inputet lirë, tarifa preferenciale, ose mundësitë e shkollimit në një zonë lokale.
Në terma të teorisë organizative, kjo paraqet një diferencim të aktiviteteve të korporatës shumëkombëshe sipas kërkesave të mjedisit heterogjen si detyrë. Për më tepër, si ekonomia e vendit mikpritës evolon, kështu që shumë ka të bëjë me aktivitetet shumëkombëshe në atë vend. Prodhim industrial që përdoret për të të jetë kosto konkurruese në Irlandë është zhvendosur në Europën Lindore; Nokia hap një R & D qendër në Stokholm për një trokitje të lehtë në grup Ericsson e ekspertizës rreth teknologjisë GSM, dhe kështu me radhë. E njëjta logjikë vlen edhe për praktikat, por me dallime të rëndësishme. Së pari, praktika kryesore-avantazhi mund të pritet të shfaqet si një funksion të kërkesave unike të mjedisit detyrë. Programet fokus të konsumtorëve mund të zhvillohet për herë të parë në SHBA; Iniciativat e cilësisë totale mund të lindin për herë të parë në Japoni; dhe kështu me radhë. Së dyti, çfarë është një praktikë kryesor-avantazh sot nuk mund të jetë nesër, kështu shumëkombëshe duhet të jetë vazhdimisht i hapur në shfaqjen e praktikave të reja, dhe të jenë të përgatitur për të zhvendosur 'qendra e përsosmërisë' e saj për këtë praktikë në përputhje me rrethanat. Por në çështjen e lëvizshmërisë, ka ndryshime masive dhe të rëndësishme mes aktiviteteve dhe praktikave. Nëse ne e konsiderojmë për një të dytë manifestimet fizike të dy, aktivitete që përbëhet nga fabrika, zyra, apo R & D qendrat e mëdha me personel me qindra në mos mijëra të punësuarve. Praktikat, në të kundërt, ose nuk kanë ekzistencë fizike (ata janë thjesht "të ngulitura" në aktivitetin), ose ata mund të gjurmohen në idetë dhe ndikimin e një numri të vogël të njerëzve kyç. Në vështrimin e parë, aktivitetet prandaj do të duken më pak të lëvizshme se praktikat. Lëvizja e një aktiviteti nga një vend në një tjetër është i shtrenjtë si në kostot e transportit dhe në humbjen e produktivitetit. Në të kundërt, nëse një praktikë mund të ndiqet në disa individë, atëherë kjo do të duket të jetë relativisht e drejtpërdrejtë për të lëvizur ato në një tjetër vend dhe për të marrë ato për të krijuar të njëjtën praktikë atje. Por praktikat shpesh nuk janë aq të lëvizshme si ne do të shpresojmë. Shembulli klasik është përpjekje e dështuar GM për të marrë produktivitetin dhe standardet e cilësisë nga sipërmarrje e tyre NUMMI përbashkët me Toyota dhe t'i zbatojnë në operacionet e tjera të tyre prodhuese. Qartë në këtë rast diçka ishte 'humbur në përkthim ". Çfarë saktësisht se ishte nuk ka rëndësi, ajo është thjesht e mjaftueshme në këtë pikë për të vëzhguar se ka një nivel të lartë të paqartësisë shkakësore në zhvillimin e praktikave, dhe kjo e bën transferimin e tyre larg nga i hapur. Dhe edhe në qoftë se praktikat do të mund të identifikohen në mënyrë të qartë, ekziston rreziku shtesë që efektiviteti i saj është konteksti specifik, dhe kështu që ajo nuk do të punojë kur transferohet në një tjetër vend. Dhe për të komplikuar historin edhe më shumë, ka disa raste interesante të aktiviteteve në shkallë të gjerë duke u zhvendosur në distanca shumë të gjata. Për të dhënë një shembull ekstrem, në fillim të viteve 1990 një uzinë shkrirjeje çeliku Hallefors në Suedi është marrë veç e veç, dërguar në Kinë, dhe pastaj është vënë përsëri së bashku. Dhe rastet e makinerive të lehta, p.sh. për pajisjet e zyrës, duke u dërguar nga Perëndimi drejt Europës Lindore janë të zakonshme.
Pra çështja e  lëvizshmërisë nuk është kaq e thjeshtë. Nuk është inerci e madhe lidhur me aktivitetet që lëvizin, por të paktën kjo është e qartë se çfarë duhet të zhvendoset.
Praktikat kanë më pak inerci dhe nganjëherë mund të zhvendosen shumë shpejt, por në të njëjtën kohë ata janë shpesh kontekst-varur dhe rastësisht të paqartë, kështu që lëvizja e tyre midis vende nuk është e garantuar.Një pikë shtesë duhet të bëhet këtu që është në disa mënyra mjaft të dukshme. Kur një aktivitet lëviz nga A në B, ajo është e humbur nga A. Kur një praktikë lëviz nga A në B, ajo ende ruhet nga A. Në fjalë të tjera, "kostoja" e transferimit të një praktike (nga perspektiva e A-së) është shumë më e ulët se sa kostoja e transferimit të një aktiviteti. Implikimet të gjitha më lart që të presë politikë-bërësit e vendit janë mjaft të thella. Në vështrimin e parë, ata janë të shqetësuar vetëm me aktivitetet, sepse ato ofrojnë investimet, vendet e punës, dhe eksportet që janë aq thelbësore për ekonominë e vendit pritës. Por ajo që i jep një aktivitet i saj i vërtetë "vlera e shtuar" të korporatës janë praktikat që shkojnë me të. Nëse një fabrikë të prodhimit ka produktivitetin më të lartë në sistemin e korporatës, ka gjasa për të tërhequr investime shtesë dhe mund të bëhen të shihet si qendra e përsosmërisë nga e cila bimë të tjera mund të mësojnë. Por në qoftë se performanca e saj është mesatare apo e varfër, ajo do të bëhet një kandidat i dukshëm për mbylljen ose zvogëlimin nëse korporata vjen nën presion për të shkurtuar shpenzimet e saj. Çështja, atëherë, është se janë praktikat që lidhen me aktivitetet që përcaktojnë nëse një investim i vendit pritës do të lëvizë në një spirale pozitive të përmirësimit, ose nëse ai bëhet një investim ‘bimë degë’ që është mbyllur poshtë sa më shpejtë që ajo është hapur.  Politikëbërësit duhet ende të përqëndrohen në aktivitetet e tërhequra, por ky diskutim sugjeron që ata duhet të kushtojnë një sasi shumë më të madhe të vëmendjes në ndërtimin e praktikave kryesore-avantazheve në mesin e firmave të tyre indigjene dhe me pronësi të huaj se ata e bëjnë për momentin. Kjo mund të bëhet në nivelin e transfertave praktikë ndërmjet vendeve individuale, por ndoshta më e dobishme është për hartuesit e politikave që të përqëndrohet në përmirësimin e sistemeve novatore dhe organizimin e punës në vendin e tyre, si rrënjët e praktikave të lartë të biznesit (Kogut 1993). Për të përmbledhur, duke rritur rëndësinë e praktikave si bazë të konkurrencës në korporatat multinacionale krijon disa dinamika interesante për investime të huaja direkte. Siç vërehet më herët, nuk është një paradoks që globalizimi në të vërtetë vë theksin më shumë në proceset lokale të inovacionit dhe konkurrencës (Dunning 1998; Enright 2000). Ky kapitull bën të mundur për të theksuar këtë argument duke sugjeruar që praktika janë zhvilluar rritëse në kontekstin lokal nëpërmjet përpjekjeve të menaxhimit lokal ndërsa aktivitetet janë zhvendosur në hapat diskrete përmes vendimeve të marra shumë kilometra larg në selinë e korporatave.

6.3. Implikimet për Menaxhimin e MNE



Ky kapitull është fokusuar kryesisht në çështjet teorike, kështu që 'implikimet menaxheriale "nuk janë drejtpërdrejt relevante. Megjithatë, në interes të shtyjnë kornizën përpara dhe të kuptuarit potencialin e saj, ka vlera në konsiderimin disa nga mënyrat që mund të ndikojnë në menaxhimin e MNE.

Çështja e parë dhe më e qartë se sipërfaqet lidhet me qasjet e përgjithshme të përshkruara në shifra 4,2-4,5. Disa firma kanë një politikë të nënkuptuar të zhvilluar në praktikat e tyre në selinë dhe përdorimin e tyre në mbarë botën (Millicom); të tjerët preferojnë të përshtatin praktikat e tyre me nevojat e tregut lokal (Electrolux në vitet 1980).Dhe shumë janë përpjekur për të lëvizur drejt në anën e djathtë të figurës duke koordinuar aktivitetet dhe praktikat e tyre në mbarë botën.
Intuitivisht kjo duket të jetë në pozitën më tërheqëse, por sigurisht kjo nuk ka gjasa të jetë aq e thjeshtë. Për një gjë, ka kosto të rëndësishme që lidhen me identifikimin dhe transferimin e praktikave më të mira, me asnjë garanci për sukses. Së dyti, ka përparësi në standardizimin mbi një bazë globale, dhe kjo është e vështirë të arrihet në qoftë se filialet e huaja janë të ftuar për të përshtatur praktikat nga kudo që ata zgjedhin.
Por në supozimin se ka përfitime neto në të lëvizin në këtë drejtim, ka mekanizma të caktuara që MNEs mund të përdorni për të lehtësuar këtë ndryshim. Ndërsa ne nuk pretendojnë një listë të gjerë, në vijim duket të jenë qasjet më të popullarizuara:
• Sistemi i menaxhimit të Njohurive, për regjistrimin e praktikave të vlefshme të përdorura në një vend që mund të aplikohen në vende të tjera. McKinsey, për shembull, ka një sistem të quajtur PDNet, në të cilën informatat në lidhje me projektet e fundit, modele konceptuale, dhe klientët është ruajtur. Ky sistem është menaxhuar në mënyrë profesionale për të siguruar që ajo përfaqëson idetë udhëheqëse ose fazat kryesore në McKinsey. Konsulentët që punojnë në një projekt të ri të klientit mund të kenë trokitje të lehtë në këtë sistem dhe për të fituar qasje në bazën e përbashkët të njohurive të firmës në një bazë në gjithë botën.
• Qendrat e përsosmërisë, të cilat kanë në dispozicion 'praktikat më të mira' të njohura nga korporata me qëllim të praktikës në njësitë e tjera në korporatë. 3M Evropë, për shembull, ka qendra të ekselencës në menaxhimin e llogarisë kryesore, shërbimeve të internetit, besnikërinë e konsumatorit, dhe të zbulimit të biznesit. Individët që qëndrojnë pas këtyre qendrave janë të bazuara në zyrat e tyre lokale, por shpesh ofrojnë shërbimet e tyre në zyrat e tjera në Evropë.
• 'Bimët Model' të cilat janë të përsëritura në tërësinë e tyre në lokacione të reja rreth botës kur zgjerimi është i nevojshme. Ericsson Mobile, për shembull, ka bimët model në Suedi dhe SHBA që përdoren si modele për investime të reja në Azi dhe Amerikën e Jugut.
• 'Tabelat e ligave' tabelë e performancën e R & D qendra, bimë të prodhimit, apo të marketingut në metrics kyç si produktivitetin, cilësinë, ose pjesë të tregut. Këto tabela janë të dizajnuara për të nxjerrë në pah dallimet në praktikat midis njësive, dhe për këtë arsye për të inkurajuar interpretues të dobët për të mësuar nga interpretuesit më të larta. Shumë kompani përdorin këto lloje të tabelave, duke përfshirë ABB, Ericsson, dhe Motorola. 
• Sistemet e menaxhimit të personelit, të tilla si huazimet, transfertat, dhe programet ndërkombëtare të trajnimit. Qasjeve të tillë i afrohet ndihmë në transferimin joformal të praktikave ndërmjet njësive, dhe në zhvillimin e lidhjeve të forta personale ndërmjet menaxherëve rreth botës.
• Krahasimi i jashtëm i praktikave kundër konkurrentëve apo firmave në industri të tjera.
• Aleancat në mes konkurrojnë ose firmat plotësuese mund të sigurojnë qasje në praktikat që në MNE aktualisht mungojn. Ekziston një literaturë e konsiderueshme në proceset e të mësuarit midis partnerëve të aleancës, të cilat në terminologjinë tonë mund të shihen si transferim i ndërsjelltë i praktikave (Dunning 1995; Inkpen 1995).

Dëshmi anekdotike mbledhur për përvojën e firmave me këto mekanizma tregon se transferimi i praktikave është shpesh i mbushur me vështirësi. Çdo transferim i dhënë, edhe nëse ajo është identifikuar si një ide e mirë në parim, mund të takojë rezistencë nga njësia burimore (pse duhet të ndihmojnë ata?), Nga njësia pranuese (jo-shpikur-këtu sindromi), dhe në rrjedhën e transferimit vetë nëpër distanca të mëdha gjeografike dhe kulturore. Si von Hippel (1998) e ka deklaruar, asetet e njohurive të këtij lloji janë 'ngjitës' që bën shfrytëzimin e tyre (brenda firmës) dhe imitimin e tyre (jashtë firmës) të vështirë.
Jo të gjitha praktikat janë të pavendosura sidoqoftë.  Konsideroni rritjen e industrisë së krahasimit, qëllimi kryesor i të cilit është që të marrë praktikat që firma të tjera kanë përdorur dhe t'i zbatojnë brenda firmës së vet ose dikujt. Suksesi i krahasimit sugjeron se ka shumë raste "që shiten"praktikat që mund të identifikohen dhe të aplikohen fare lehtë. Kompanitë konsulente të luajnë një rol të vlefshëm në lehtësimin e lëvizjes së praktikave të tilla. Por në të njëjtën kohë, ne e dimë se ekzistojnë praktika të tjera që nuk e përfill replikimin. Firmat kanë mrekulluar në kulturën inovative 3M-së për dekada të tëra, për shembull, por asnjë nuk ka qenë demonstrative në gjendje të kopjojë atë. Korniza në figurën 4,8 vë disa struktura rreth këtij diskutimi.
Praktikat Offthe- raft janë ato që mund të transferohen lehtësisht brenda por që janë po aq të lehtë për firmat e tjera të përsëritim-një program të ri përfitimet e punonjësve, për shembull. ' Praktika e errët ', si kulturë inovative e  3M-së, janë vështirë për firma të tjera për të kopjuar, por janë po aq të vështirë për 3M të bëjë kuptimin.




Por kategoritë interesante janë top-djathtas dhe qoshet poshtë-majtas. Në fund të drejtë ne kemi për 'nivelizimin e praktikave' të cilat janë ato që mund të transferohen lehtësisht brenda firmës, por jo për të jashtmit. Fabrikat e Toyota dhe Honda-së në SHBA ilustrojnë me shembull këtë kategori të praktikave. Pavarësisht mjedisit shumë të ndryshme të punës, këto transplante ishin shpejt në gjendje për të arritur nivele të ngjashme të produktivitetit të fabrikave përsëri në Japoni, dhe kjo pastaj mori 'rritje 3' shumë vjet për të ndërtuar praktika të ngjashme të tyre në SHBA. Praktika të tilla qëndrojnë në zemër të Kogut dhe teorisë së Zander-së (1995), dhe ata përfundojnë duke u bërë një burim kyç i përparësisë konkurruese të firmës. Aleancat strategjike janë formuar shpesh me qëllimin për të pasur akses në këto lloje të praktikave, por siç u tha më lartë procesi është larg nga i hapur (Hamel 1995; Inkpen 1995).
Së fundi, top-majtas qoshja është e 'izoluar' praktikat që janë  vështirë për tu transferuar brenda vendit por relativisht lehtë për tu transferuar jashtë firmës. Kjo do të duket të jetë një kombinim i çuditshëm, por ajo lehtë mund të ndodhë në një filial të huaj në një treg të largët, sepse njësia degë është në kontakt më të ngushtë dhe më të shpeshtë me firmat e saj lokale partnere sesa me zyra qendrore. Disa firma Perëndimor R&D me qendër në Japoni, për shembull, janë të njohur se kanë qenë shumë më të mirë në ndarjen e ideve me njëri-tjetrin se me firmat e tyre amë prapa në SHBA dhe Evropë. Një situatë e tillë është sigurisht shumë e pakënaqshme për MNE, sepse ajo përfaqëson një paaftësi për të arritur ndonjë nga të mirat e shumëkombësis.


7. Vërejtje Përmbyllëse



Globalizimi i veprimtarisë ekonomike është një proces i vazhdueshëm. Ajo është e drejtuar në pjesë të madhe nga veprimet e firmave që kërkojnë nga tregje të reja dhe burime të reja të konkurrencës. Por ajo  gjithashtu paraqet një seri të re të sfidave me të cilat firmat kanë për tu përshtatur.
Në këtë kapitull kanë argumentuar se dalja e ekonomisë së dijes shton një dimension të ri për sfidat që firmat përballen në adresimin e globalizimit. MNEs e hershme, ata që dolën para Luftës së Dytë Botërore, të zhvilluar në mënyrë policentrike me operacionet në të gjithë botën. Në vitet e pasluftës Tarifat në rënie bënë të mundur të reja për MNEs për të marrë një "fillim të ri 'dhe për të ndërtuar një prani globale nga një qendër të fuqishme të centralizuar.Në vend se të aktiviteteve të përhapura në gjithë botën, MNEs tilla si Matsushita ishin në gjendje të përqëndrohen R & D dhe prodhimit në Japoni dhe për të arritur ekonomi shumë më të madhe të shkallës se rivalët e tyre policentrik të tilla si Philips. Tani si ne shkojmë në ekonomi të dijes, ka shenja se një tjetër 'fillimi nga e para' është e mundur për MNEs që janë duke ndërtuar një prani globale në një grup shumë të kufizuar të aktiviteteve. Firmat të tilla si Nike dhe Dell kompjuter po arrijnë një prani të tillë nga burimet e jashtme të prodhimit të firmave të pavarura.
Dhe firma të reja të telekomunikacionit si Millicom janë duke ndërtuar një biznes të telefonit celular me operacionet e vendit jashtëzakonisht të mbështetura me kontroll të fortë të centralizuar.
Implikimi i këtij ndryshim është se me vlerë të shtuar aktivitetet në vetvete nuk janë më burim kryesor i konkurrencës për MNEs. Në vend të kësaj, ne sugjerojmë se kjo është praktika e MNE që përfaqësojnë burimin në zhvillim e konkurrencës në ekonominë e dijes. Praktikat janë "mënyra që gjërat janë bërë" nga MNE. Ata janë të paprekshëm,  dhe si rezultat shumë vështirë për të përcaktuar në mënyrë të qartë. Dhe më e rëndësishme, ata janë të shtyrë nga 'ekonomit' shumë të ndryshme se aktivitetet. Praktikat mund të përdoren pa pushim pa humbur vlerën e tyre-në të vërtetë ato shpesh bëhen më të vlefshme me përdorimin. Ato mund të transferohen me kosto të ulët, dhe potencialisht mund të aplikohen në një shkallë globale nga fillimi. Por në të njëjtën kohë, ata janë shumë të vështirë për të menaxhuar-njohuria në praktika është ngjitëse, ata janë 'kontekst-varur' ose të 'ngulitur' në mjedisin e tyre lokal, dhe shpesh ka një marrëveshje të madhe e dykuptimësisë shkakësore qenësishme në çdo praktikë të vlefshme. Menaxhimi i praktikave në një shkallë globale paraqet dy sfida të reja dhe mundësi të reja për MNEs. Por një nga dallimet kryesore midis praktikave dhe aktiviteteve është prejardhja e tyre, dmth ku ata lindin.

Siç e kemi diskutuar më lartë në seksionin mbi rajonet dhe grupimeve, praktikat janë formuar në një proces të përditshëm ku mësimi zhvillohet brenda firmës dhe në lidhje me aktorët e jashtëm. Aktorët e afërt janë zakonisht ata më kritikë në këtë  procesit të përditshëm që akumulojnë njohuri të reja. Në përputhje me rrethanat, MNEs janë të varur mbi baza të caktuara në shtëpi për procesin e tyre të inovacionit, dhe për zhvillimin e praktikave të reja. Investimet e huaja direkte janë përdorur pastaj si për të krijuar një bazë të re në shtëpi dhe për të shtuar ato të krijuara. Në përmbledhje, ekonomia e dijes e shtoi epërsinë e konkurrencës globale të rritjes së rëndësisë së praktikave nivelizuese globale brenda MNEs, e cila nga ana e saj çonë në përfundimin disi paradoksalë të një rëndësie në rritje të grupimeve ose rajoneve të reja nëse MNE është për të përmirësuar  avantazhet e saj konkurruese përmes praktikave të përmirësuara.


REFERENCES

Almeida, P. (1996), 'Knowledge Sourcing by Foreign Multinationals: Patent Citation Analysis

in the US Semiconductor Industry', Strategic Management Journal 17 (special issue):

155-65.

Amin, A., and Malmberg, A. (1992), 'Competing Structural and Institutional Influences

on the Geography of Production in Europe', Environment and Planning A 24: 401-16.

Amit, R., and Schoemaker, P. (1993), 'Strategic Assets and Organizational Rent',

Strategic Management Journal 14: 33-46.

Arvidsson, N., and Birkinshaw, J. (1998), 'Identifying Leading-Edge Market Knowledge

in Multinational Corporations', Presented at the Academy of Management Annual

Conference, San Diego.

Aydalot, P. (1986), Milieux innovateurs en Europe (Paris: GREMI).

Barney, J. (1991), 'Firm Resources and Sustained Competitive Advantage', Journal of

Management 17(1): 99-120.

Orjan Solvell and Julian Birkinshaw

Bartlett, C. A. (1986), 'Building and Managing the Transnational: The New Organizational

Challenge', in M. E. Porter (ed.), Competition in Global Industries (Cambridge,

Mass.: Harvard Business School Press).

and Ghoshal, S. (1989), Managing across Borders: The Transnational Solution

(Cambridge, Mass.: Harvard Business School Press).

Buckley, P. J., and Casson, M. (1976). The Future of the Multinational Enterprise (London:

Macmillan).

Cairncross, F. (1997), The Death of Distance (Cambridge, Mass.: Harvard Business School

Press).

Cantwell, J. (1989), Technological Innovation and Multinational Corporations (Oxford:

Black well).

De Meyer, A. (1991), 'Tech Talk: How Managers are Stimulating Global R&D Communication',

Sloan Management Review, Spring: 49-58.

(1992), 'Management of International R&D Operations', in K. Morgan (1995), 'Institutions,

Innovation and Regional Renewal. The Development Agency as Animateur',

Paper presented at the Regional Studies Conference on 'Regional Futures', Gothenburg,

6-9 May.

Doz, Y. L. (1986), Strategic Management in Multinational Companies (Oxford:

Pergamon Press).

Dunning, J. H. (1980), 'Towards an Eclectic Theory of International Production; Some

Empirical Tests', Journal of International Business Studies 11: 9-31.

(1981), International Production and the Multinational Enterprise (London: Allen

& Unwin).

(1988), 'The Eclectic Paradigm of International Production: A Restatement and Some

Possible Extensions', Journal of International Business Studies 19(1): 1-31.

(1993), Multinational Enterprise and the Global Economy (London: Addison-Wesley).

(1994), 'Multinational Enterprises and the Globalization of Innovatory Capacity',

Research Policy 23: 67-88.

(1995), 'Reappraising the Eclectic Paradigm in an Age of Alliance Capitalism', Journal

of International Business Studies 26(3): 461-92.

(1998), 'Globalization, Technological Change and the Spatial Organization of

Economic Activity', in A. D. Chandler, P. Hagstrom, and O. Solvell, The Dynamic Firm

(Oxford: Oxford University Press), 289-314.

Enright, M. J. (1994), 'Regional Clusters and Firm Strategy', in A. D. Chandler, P. Hagstrom,

and 0. Solvell, The Dynamic Firm (Oxford: Oxford University Press).

(2000), 'The Globalization of Competition and the Localization of Competitive

Advantage: Policies toward Regional Clustering', in N. Hood and S. Young (eds.), The

Globalization of Multinational Enterprise Activity and Economic Development

(Basingstoke: Macmillan), 303-31.

Florida, R., and Kenney, M. (1994), The Globalization of Japanese R&D: The Economic

Geography of Japanese R&D Investment in the Untied States', Economic Geography

70(4): 344-69.

Fredriksson, C., and Lindmark, L. (1979), 'From Firms to Systems of Firms: A Study of

Interregional Dependence in a Dynamic Society', in F. E. I. Hamilton and G. J. R. Linge

(eds.), Spatial Analysis, Industry and Industrial Environment: Progress in Research and

Applications (Chichester: Wiley).

Freeman, C. (1982), The Economics of Industrial Innovation, 2nd edn. (London: Frances Pinter Publishers).

Leveraging Global Practices 103

Frost, T. (1996), 'The Geographic Sources of Innovation in the Multinational Enterprise:

US Subsidiaries and Host Country Spillovers, 1980-1990', Paper presented at the Academy

of International Business annual meeting, Banff, Canada.

Hagerstrand, T. (1967), Innovation Diffusion as a Spatial Process (Chicago: University

of Chicago Press).

Halcansson, H. (1989), Corporate Technological Behavior: Co-operation and Networks

(London: Routledge).

Hamel, G. (1995), 'Competition for Competence and Inter-Partner Learning within

International Strategic Alliances', Strategic Management Journal 12 (special issue):

83-104.

Hoover, E. M. (1948), The Location of Economic Activity (New York: McGraw-Hill).

Hymer, S. H. (1960/1976), The International Operations of National Firms: A Study of

Direct Investment (Boston: MIT Press).

Inkpen, A. (1995), The Management of International Joint Ventures: An Organizational

Learning Perspective (London: Routledge).

Kogut, B. (1993), Countty Competitiveness: Technology and Organizing of Work

(Oxford: Oxford University Press).

and Zander, U. (1995), 'Knowledge of the Firm and the Evolutionary Theory of the

Multinational Corporation', Journal of International Business Studies 25(4): 625-46.

Kostova, T., and Cummings, L. L. (1997), 'Success of the Transnational Transfer of

Organizational Practices within Multinational Companies', Presented at the Carnegie

Bosch Institute's conference on Knowledge in International Corporations in Rome, Italy,

6-8 November.

Krugman, P. (1991), Geography and Trade (Cambridge, Mass.: MIT Press).

Laage-Hellman, J. (1989), 'Technological Development in Industrial Networks', Acta

Universitatis Upsaliensis, 16, Faculty of Social Sciences, Uppsala University.

Leonard-Barton, D. (1982), Swedish Entrepreneurs in Manufacturing and Their Sources

of Information (Boston: Center for Policy Applications, MIT).

Lindqvist, M., Solvell, O., and Zander, I. (1998), 'Technological Advantage in the International

Firm: Local and Global Perspectives on the Innovation Process', Working

Paper, Institute of International Business, Stockholm School of Economics.

Lloyd, P. E., and Dicken, P. (1977), Location in Space. A Theoretical Approach to Economic

Geography, 2nd edn. (London: Harper & Row).

Lundvall, B.-A. (1988), 'Innovation as an Interactive Process: from User-Producer

Interaction to the National System of Innovation', in G. Dosi et al. (eds.): Technical

Change and Economic Theory (London: Pinter Publishers).

Madhok, A. (1997), 'Cost, Value and Foreign Market Entry Mode: The Transaction and

the Firm', Strategic Management Journal 18: 39-61.

Maillat, D. (1994), 'Compotements spatiaux et milieux innovateurs', in J. P. Auray et al.

(eds.), Dictionnaire d'analyse spatiale (Paris: Economica).

Malmberg, A., Solvell, O., and Zander, I. (1996), 'Spatial Clustering, Local Accumulation

of Knowledge and Firm Competitiveness', Geografiska Anna/er 96: 2.

Marshall, A. (1890/1916), Principles of Economics. An Introductory Volume, 7th edn.

(London: Macmillan).

Moore, K., and Birkinshaw, J. M. (1998), 'Managing Knowledge in Service Multinationals:

Centres of Excellence', Academy of Management Executive, Nov.

Nelson, R. R. (ed.) (1993), National Innovation Systems: A Comparative Analysis

(Oxford: Oxford University Press).

Orjan Solvell and Julian Birkinshaw

Nelson, R. R., and Winter, S. (1982), An Evolutionary Theory of Economic Change

(Cambridge, Mass.: Harvard University Press).

Nohria, N., and Eccles, R. G. (1992), 'Face-to-Face: Making Network Organizations Work',

in N. Nohria and R. G. Eccles (eds.), Networks and Organizations: Structure, Form,

and Action (Boston: Harvard Business School Press).

Pavitt, K. (1984), 'Sectoral Patterns of Technical Change: towards a Taxonomy and a

Theory', Research Policy 13: 343-73.

Perlmutter, H. (1969), "The Tortuous Evolution of the Multinational Corporation',

Columbia Journal of World Business, Jan.-Feb.: 9-18.

Piore, M., and Sable, C. (1984), The Second Industrial Divide (New York: Basic Books).

Porter, M. E. (1986), Competition in Global Industries (Boston: Harvard Business School

Press).

(1990), The Competitive Advantage of Nations (London: Macmillan).

and Solvell, O. (1998), 'The Role of Geography in the Process of Innovation and

the Sustainable Competitive Advantage of Firms', in A. D. Chandler, P. Hagstrom, and

O Solvell, The Dynamic Firm (Oxford: Oxford University Press).

Pred, A. (1977), City Systems in Advanced Economies. Past Growth, Present Processes

and Future Development Options (London: Hutchinson).

Putnam, R. D., with Leonard!, R., and Nanetti, R. Y. (1993), Making Democracy Work.

Civic Traditions in Modem Italy (Princeton: Princeton University Press).

Rugman, A. M. (1981), Inside the Multinationals: The Economics of Internal Markets

(London: Croom Helm).

Saxenian, A. (1994), Regional Advantage. Culture and Competition in Silicon Valley and

Route 128 (Cambridge, Mass.: Harvard University Press).

Scherer, F. M. (1984), Innovation and Growth: Schumpeterian Perspectives (Cambridge,

Mass.: MIT Press).

Schmookler, J. (1966), Inventions and Economic Growth (Cambridge, Mass.: Harvard

University Press).

Schonberger, R. J. (1987), 'Frugal Manufacturing', Harvard Business Review 65(4):

95-100.

Scott, A. J. (1983), 'Industrial Organisation and the Logic of Intra-Metropolitan

Location—1: Theoretical Considerations', Economic Geography 59: 233-50.

(1988), New Industrial Spaces: Flexible Production Organisation and Regional

Development in North America and Western Europe (London: Pion).

- (1995), 'The Geographic Foundations of Industrial Performance', Competition and

Change 1: 51-66.

Solvell, O. (1987), Entry Barriers and Foreign Penetration, published Doctoral diss.

(Stockholm: IIB).

and Zander, I. (1995), 'Organization of the Dynamic Multinational Enterprise: The

Home-Based and the Heterarchical MNE', International Studies of Management &

Organization 25(1-2): 17-38.

and Porter, M. E. (1991), Advantage Sweden (Stockholm: Norstedts).

Storper, M. (1995), 'The Resurgence of Regional Economies, Ten Years Later: The Region

as a Nexus of Untraded Interdependences', European Urban and Regional Studies

2: 191-221.

Szulanski, G. (1996), 'Exploring Internal Stickiness: Impediments to the Transfer of

Best Practices within the Firm', Strategic Management Journal 17 (special issue):

27-44.

Leveraging Global Practices 105

Teece, D., Pisano, G., and Shuen, A. (1997), 'Dynamic Capabilities and Strategic Management',

Strategic Management Journal 18(7).

Von Hippel, E. (1988), The Sources of Innovation (Oxford: Oxford University Press).

(1998), ' "Sticky Information" and the Locus of Problem Solving: Implications for

Innovation', in A. D. Chandler, P. Hagstrom, and O. Solvell, The Dynamic Firm (Oxford:

Oxford University Press).

Weber, A. (1909/1929), Theory of the Location of Industries (Chicago: University of Chicago

Press).

Winter, S. G. (1987), 'Knowledge and Competence as Strategic Assets', in D. Teece

(ed.): The Competitive Challenge: Strategies for Industrial Innovation and Renewal

(Ballinger Publishing Co.).

Tema 5

INTEGRIMI RAJONAL DHE INVESTIMET E HUAJA DIREKTE

1.