I – bob fizikadan masalalarni saqlanish qonuni mexanika bo‘limiga tadbiqi



Yüklə 0,94 Mb.
səhifə9/20
tarix19.04.2023
ölçüsü0,94 Mb.
#106316
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   20
Amirov Sarvar

«BBB» jadvali



BILAMAN

BILIB OLDIM

BILMOQCHIMAN




























HA-YO’Q” O’YINI


Atom yadrosida zaryadli va zaryadsiz zarrachalar mavjud?
Ha. Yo’q.
Metallarda zaryad tashuvchi zarralar musbat zaryadlar hisoblanadimi?
Ha. Yo’q.
Radiy radioaktiv modda?
Ha. Yo’q.
Tashqi elektr maydoni tasirida dielektrikdagi dipollarning maydon bo’ylab joylashib qolishi qutublanganlik deyiladimi?
Ha. Yo’q.
Dielektrikning birlik hajmiga to’g’ri keluvchi dipol momenti bilan aniqlanadigan kattalikka qutublanganlik deyiladi?
Ha. Yo’q.
Dielektrikning bir sirtida musbat zaryadlar , ikkinchisida esa manfiy zaryadlar vijudga kelib ,ular bog’langan zaryadlar deyiladi?
Ha. Yo’q.
TUSHUNCHALAR TAHLILI” metodi


Savollar

Ta’rifi

Tushunchangiz

1

Atom nima









2

Atomning nurlanishi









3

Elektron







4

Neytron







5

Proton









6

Yadro kuchlari









7

Radioaktiv yemirilish





8

Yarim yemirilish davri







Uyga vazifa:
O’tilgan mavzuni o`qib, atom va yadro fizikasi amaliy ahamiyatini o’rganib masalalar yechib kelish.


§ 2.3 Atom va atom yadrosi fizikasiga doir masalalar yechish методикаси ва унга namunalari
Fizikadan beriladigan masalalarni ifodalanishiga ko'ra ularni to'rtta guruhga ajratish mumkin: matnli, eksperimental, grafik ko'rininshda va rasmli-masala. Ularning har biri o'z navbatida miqdoriy (yoki hisob-kitob qilinadigan) va sifat (savolli-masala) masalalariga bo'linadi. Shu bilan birga asosiy masalalarni qiyinlik darajasiga ko'ra yengil yoki qiyin, mashq sifatida ishlanadigan yoki ijodiy xarakterdagi masalalarga bo'linadi. Masala yechish darslarida asosan matnli masalardan foydalaniladi. Ularda malum bir jarayonni ifodalovchi kattaliklar beriladi. Odatda masalani yechishda ishlatiladigan fizik doimiylar berilmaydi.
Hisob-kitoblar bilan bog'liq masalani yechish va uni daftarga yozib chiqish quyidagi elementlardan tashkil topadi: masalani qo'yish, shartini analiz qilish, o'lchov ishlarini bajarish, hisob-kitob qilish, javobni tajribada tekshirib ko'rish.
Masalani yechilishini 5 ballik tizimda quyidagi mezonlar orqali baholanadi

MASALA YECHIMIGA QO'YILADIGAN TALABLAR

BALL

Masala quyidagi tartibda to'la va to'g'ri yechilgan bo'lsa:

  1. Masalaning berilishidagi fizik kattaliklar to'g'ri yozilgan, masalaning yechishda qo'llaniladigan fizik qonunlarga doir formulalr to'g'ri yozilgan;

  2. Izlanayotgan kattalikni topish uchun berilgan formulalar yordamida matematik usul bilan hisoblash formulasini keltirib chiqargan bo'lsa;

  3. Formulaga berilganlarda fizik kattaliklami qo'yib, to'g'ri miqdoriy javob olingan bo'lsa.

  4. Fizik kattaliklarning birliklari Si da ifodalab, ularni oxirgi formulada to'g'ri ishlatib, oxirida xisoblab topilgan fizik lcattalik birligini keltirib chiqargan bo'lsa.

5

  1. Masalani yechishda qo'llaniladigan fizik qonunlarga doir formulalar to'g'ri yozilgan;

  2. Izlanayotgan kattalikni toppish uchun berilgan formulalar yordamida matematik usul bilan hisoblash formulasini keltirib chiqargan bo'lsa;

  3. Formulaga berilganlardan fizik kattaliklami qo'yib, to'g'ri miqdoriy javob olinmagan bo'lsa.

Yoki oraliq hisoblashlarda chalkashlikka yo'l qo'yib, to'g'ri javob olinmagan bo'lsa

4




Yoki to'g'ri javob olinib birligi keltirib chiqarilmagan bo'lsa.




  1. Masalani yechishda qo'llaniladigan fizik qonunlarga doir formulalar

to'g'ri yozilgan;

  1. Izlanayotgan kattalikni toppish uchun berilgan formulalar yordamida matematik usul bilan hisoblash formulasini keltirib chiqargan bo'lsa;

3)Formulaga berilganlardan fizik kattaliklarni qo'yib, hisoblash
bajarilmagan bo'lsa; Yoki zaruriy formulalar to'g'ri yozilgan lekin ulardan foydalanib, oxirgi hisoblash formulasi keltirib chiqarilmagan bo'lsa

3

1) Masala umumiy ko'rinishda, hech qanday hisoblashlarsiz keltirilgan
bo'lsa
Yoki kerakli formula yozilib javob hech qanday hisob-kitoblarsiz yozilgan Yoki matematik hisoblashlarda hatolikka yo'l qo'yilishi natijasida noto'g'rf javob olingan bo'lsa

2

Kerakli formula faqat bir qismi yozilgan, hech qanday matematik hisob-kitoblar bajarilmagan bo'lsa yoki yozilgan formulada hatolik bo'lsa

1

2-MASALA. ning bitta yadrosi ikki bo’lakka bo’linganda
220 MeV energiya ajraladi. Yadro reaktorida shu izotopdan 1 g «yoqilsa», qancha energiya ajralib chiqadi? Shuncha miqdorda energiya olish uchun qancha toshko’mir yoqish kerak?



Berilgan:




,

Yechish: ni issiqlik neytronlari bilan bombordimon qilganda quyidagi yadro reaksiyasi bo`yicha radioizatopi hosil bo`ladi.
(1)
(2)



Bu radioizatopining bo`linishi oqibatida masala shartida keltirilgan 220 MeV energiya hosil bo`ladi.
Endi 1 g parchalanganda hosil bo`ladigan energiyani aniqlaymiz.
(3)
(3)– yadro miqdorini aniqlash formulasi bo`lib, bunda m - radioizatop (uran-236) massasi; A- radioizotop (Uran-256)ning massa soni.
Berilgan radioaktiv moddadagi yadrolar soni (4) ifoda bilan topiladi.
U holda m – massali ning parchalanishida hosil bo`lgan umumiy energiya : (5)
(5) – formula yordamida aniqlanadi.
Bunchalik energiya qancha ko`mir yonganda hosil bo`lishini
(6)
Yongan ko’mir massasini (7) dan aniqlaymiz.
Hisoblash : 1 g massali radioizatopi parchalanganda hosil bo`ladigan energiya.

2) energiya hosil qilish uchun yoqish zarur bo`lgan toshko`mir massasini (7) – ifodadan foydalanib aniqlaymiz:

Javob: Reaktorda 1g radio izatopi « yoqilganda» energiya ajraladi. Shuncha miqdorda energiya hosil qilish uchun 2,8 tonna toshko`mir yoqish kerak.


3–masala. Xlorning atom massasi 35,5. Xlorning ikkita izatopi bor : va . Ularning protsent miqdorini toping.



Berilgan :
A=35,5




Yechish :
Xlor izotoplari atom massalari orasidagi farq ga teng.
Xlorning atom massasi A=35,5 bilan xlor izotoplari atom massalari orasidagi farq ga va
ga teng.

U holda (1) va (2)

Yüklə 0,94 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   20




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə