I bap. Berdaq hám qaraqalpaq jazba ádebiy tili a túrkiy tillerde kórkem shıǵarma tiliniń izertleniwi

Modal sózler
Shayırdıń shıǵarmalarında sóylewshiniń gáptegi aytılǵan ulıwma pikirge anıqlıq, gúman, isenim, biykarlaw, shamalaw, tastıyıqlaw sıyaqlı qarım-qatnasın bildiretuǵın modal sózler²¹¹ az sanda bolsa da ushırasadı:
A) Oy pikirdiń anıqlıǵına isenimdi bildiredi: Bu sózde yoqdur shubha-shek, Hásenniń uǵlı Polatbek/Sh,156/, Álqıssa, qız yúkli boldı, Bu sırnı anası bildi/Sh,144/.
B) Oy-pikirdiń gúmanlılıǵın, boljaw-shamalawdı bildiredi: Mısalı gáwhar bolǵan eken 186/, Asarmız darǵa itimal /237/, Bálki erden zıyat eken/Sh,153/.
V) Aytılǵan pikirdi biykarlap yamasa tastıyıqlap keletuǵın modal sózler: Awa, qız perzent bolmaydı, ólseńiz taxtta turmaydı /239/.
G) Kontekstlik modal sózler qospa bayanlawıshtıń qurılısında qollanıp, bayanlawıshqa qosımsha modallıq máni júkleydi: Sóz mánisin bilmek dárkár/153/, Haqqa shúkir etpek lazım/95/, Aman júriw kerek bunday zamanda/53/.


Tańlaq sózler
A) Emotsional tańlaqlar: Ah urıp tıńlaǵan eken/206/, Átteń, jarlı ash Ernazar/71/, Yapırmay-aw, qudayım-aw, óter boldım perzent bolmay/213/, Berdimurat suwpı bolǵanda, Astapıralla, táwbe qılǵanda/152/, Birikkende eki arıs, Aytar edik álhabbız/115/, Áy, yaranlar, etpe zina/141/, Dedi atası: way, balam,Ayamadı bizdi allam/192/.
B) Qarım-qatnas tańlaqları adamǵa, úy haywanlarına qarım-qatnas nátiyjesinde payda bolatuǵın sezimlerin ańlatadı: Amangeldi dáwletinde, Bárekella hızmetine/1956,133/, Hayt, janıwar, shuw degende alasań/36/, Há qaydasań berman awıs/195/, Háy padshahım, keldim sizge/232/, Áy aǵalar, ıǵbal jańǵay/45/, Táńirim, sahawatlı, ana mehrin ber /49/, Qudayım, bergeyseń uzaq jıl ómir /82/.


Eliklewish sózler
Shayırdıń shıǵarmaları tilinde házirgi qaraqalpaq tilindegi sıyaqlı eliklewish sózler seske hám kóriniske eliklewdi bildiredi²¹²:
A)Seske eliklewish sózler janlı adam, haywan, at, quslardıń seslerine hám jansız zatlardıń bir-birine tiyiwinen qozǵalısınan payda bolǵan seslerge eliklewden jasaladı:
Muzdı shaynap qatır-qatır,
Qashıp dushpan satır-satır/229/,
Ǵıj-ǵıj qaynap turdı ishi/201/,
Hár waqta jótilip lıq-lıq ataman/55/,
Jıńq ete almas saǵan qızım/159/,
Waǵır-shaǵır bolǵan eken/236/.
B) Kóriniske eliklewish sózler adam, haywan hám tábiyat qubılıslarınıń jansız zatlardıń sırtqı kórinisine eliklewden jasalǵan:
Etip kewlim jırım-jırım/238/,
Bolıp júrgen pırım-pırım/238/,
Búlk-búlk etip aq tamaǵı/190/,
Aynaldı qosın ǵır-ǵır.
Taǵı juwırıp zır-zır/198/,
óne boyı dir-dir juwlap/207/,
Dúr-dúr silkinip oynaǵan/73/.