I. Beynəlxalq iqtisadiyyat – tərifi, predmeti, mahiyyəti, rolu, vəzifəsi
Beynəlxalq iqtisadi münasibətlər (BİM) – maddi nemətlərin istehsalı, bölgüsü, mübadiləsi
və istehlakı üzrə müxtəlif ölkələrin təsərrüfat subyektləri arasında qarşılıqlı fəaliyyət
sistemidir.
Beynəlxalq iqtisadiyyat - əmtəə və xidmətlərin beynəlxalq ticari mübadiləsini və
beynəlxalq sərmayələrin təsirlərini qiymətləndirən bir araşdırma sahəsidir.
Beynəlxalq iqtisadiyyat çərçivəsində iki geniş alt sahə mövcuddur:
1. Beynəlxalq ticarət
2. Beynəlxalq maliyyə
BİM ayrı-ayrı ölkələr, onların
regional birlikləri, həmçinin ayrı-ayrı müəssisələr (transmilli
və çoxmilli şirkətlər) arasında iqtisadi münasibətlərin çoxsəviyyəli təsərrüfat əlaqələri
kompleksidir.
BİM iqtisadiyyatların müxtəlif səviyyələrində təzahür edə bilər ki, onun da subyektləri
aşağıdakılardır:
1) Mikrosəviyyə. Burada BİM-in subyektləri kimi bu və ya digər xarici iqtisadi
əməliyyatları həyata keçirən ayrı-ayrı fiziki şəxslər, orta və kiçik müəssisələr və
firmalar
çıxış edir;
2) Makrosəviyyə. Bu səviyyənin əsas subyektləri kimi milli dövlətləri, onların
subyektlərini, beynəlxalq iqtisadi inteqrasiya qruplaşmalarını, transmilli və qlobal
şirkətləri göstərmək olar;
3) Üstmilli səviyyə. Bu səviyyədə beynəlxalq təşkilatlar və üstmilli institutlar fəaliyyət
göstərir.
BİM-in məzmununun arşdırılmasında onun obyekt və subyektlərinin böyük əhəmiyyəti
vardır.
BİM-in obyektləri onun ayrı-ayrı formalarıının əsasını təşkil edən əmtəələr və xidmət
növləri, kapital,texnologiya və bu kimi yüzlərlə iqtisadi məzmuna malik anlayışlardan
ibarətdir.
BİM-in subyektləri mikroiqtisadi səviyyədə firmalardan,
beynəlxalq
şirkətlərdən,sahibkarlar ittifaqlarından ibarətdir.
Makroiqtisadi səviyyədə BİM-in subyektləri milli hökümətlər və dövlət orqanlarından
ibarətdir.