I bob. O’smirlarda altruizm va toleriantlik xususiyatlarini psixolog olimlar tomonidan o’rganilishi

KIRISH

Mavzuning dolzarbligi. Bugun biz tarixiy bir davr – xalqimiz o’z oldiga ezgu va ulug` maqsadlar qo’yib, tinch-osoyishta hayot kechirayotgan, avvalambor o’z kuch va imkoniyatlariga tayanib, demokratik davlat va fuqarolik jamiyati qurish yo’lida ulkan natijalarni qo’lga kiritayotgan bir zamonda yashamoqdamiz.

Biz o’z taqdirimizni o’z qo’limizga olib, azaliy qadriyatlarimizga suyanib, shu bilan birga, taraqqiy topgan davlatlar tajribasini hisobga olgan holda, mana shunday oliyjanob intilishlar bilan yashayotganimiz, xalqimiz asrlar davomida orziqib kutgan ozod, erkin va farovon hayotni barpo etayotganimiz, bu yo’lda erishayotgan yutuqlarimizni xalqaro hamjamiyat tan olgani – bunday imkoniyatlarning barchasini aynan mustaqillik berganini bugun hammamiz chuqur anglaymiz.

O’zbekistonning hozirgi taraqqiyotida jamiyatning sog`lom ma`naviy axloqiy muhiti katta ahamiyatga ega. Zero ―Bugungi kunda xalqimizga azaldan xos bo’lgan hamjihatlik va bag`rikenglik, mehr-oqibat, mehmondo’stlik va saxovat kabi insoniy fazilatlar yanada erkin namoyon bo’lmoqda va bunday ma`naviy muhit odamlarning ruhi va kayfiyatiga ijobiy ta`sir ko’rsatmoqda‖<sub>.</sub> Bunga sabab yosh jamiyatimizda inson, uning hayoti, erkinligi sha`ni, qadr-qimmati, oliy qadriyati ekanligi, ―davlat o’z faoliyatini inson va jamiyat farovonligini ko’zlab, ijtimoiy adolat va qonuniylik printsiplari asosida amalga oshirilayotgan‖ ligidir.

Bugungi taraqqiyot jamiyatning ma`naviy axloqiy muhitida inson omilini to’liq ro’yobga chiqarish va unda ijtimoiy adolat kabi insonparvarlik tamoyillarga amal qilinishini taqazo etmoqda.bundan tashqari rivojlangan jamiyatlarda , jumladan

O’zbekistonda jamiyatning ma`naviy muhitini barqaror rivojlantirib borish va uning shaxs kamolotiga ta`sirini oshirish dolzarb masalaga aylandi.

Fuqarolar manfaatini turli-tumanligi sharoitida shaxs, millat va xalqlar o’rtasidagi munosabatlarda barqaror taraqqiyotni ta`minlashning muhim omillaridan biri sifatida tolerantlik-bag`rikenglikni rivojlantirib borish talab qilinadi. Chunki, manfaatlarning turli-tumanligi muayyan ziddiyatlarni keltirib chiqarishi mumkin. Ziddiyatlar esa, turli millatlar o’rtasidagi munosabatlarda beqarorlikni yuzaga keltiradi. Barqarorlikni ta`minlash har qanday jamiyat va mamlakat uchun katta ahamiyatga ega. Buning uchun esa manfaatlarni muvozanatga keltirish ―mexanizmini‖ ishlab chiqish zarur. Ana shunday mexanizmalardan biri shaxslar, millatlar, ijtimoiy guruh va xalqalar o’rtasida tolerantlikni shakllantirishdir.

Tolerantlik insonlar, millatlar, ijtimoiy guruhlar, xalqlar va turli diniy e`tiqoddagi kishilarni bir-biri bilan bog`lab, ular o’rtasidagi munosabatlarda do’stona muhitning yuzaga kelishini va mamlakatning barqaror rivojlanishini ta`minlaydi. Hozirgi kunda pedagoglar jamoasidagi shaxslararo munosabatlarning o’ziga xosligi masalasi psixologiya fanining tadqiqot predmeti sifatida qaralmoqda. Shu nuqtai nazardan olganda, pedagoglar jamosida negativ ta`sirlarga nisbatan tolerantlikni shakllantirish masalasi hozirgi kun ta`lim-tarbiyasiga samarali ta`sir ko’rsatishida muhim hisoblanadi. Ayniqsa, pedagoglarda negativ ta`sirlarni yuzaga kelishida tolerantlikning ta`sirni psixologik mexanizmlarini o’rganish muammoning dolzarbligini belgilaydi.