I c I l d Qədim dövr Prof. Dr



Yüklə 112 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə10/76
tarix09.03.2018
ölçüsü112 Kb.
#31028
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   ...   76

Qurd)  çıxıb  “Ey  Oğuz,  mənim  arxam ca  gəl”  dedi.  Oğuz  Kağan  qoşu- 
nu   ilə  qurdun  arxasm ca  getdi,  ttil  çaym a  çatdı.  U rum   Kağan  ilə  vu- 
ruşub  qoşununu  yendi,  Kağan  qaçdı.  Oğuz  Kağan  onun  öİKƏSİni  ələ 
Keçirdi.
Oğuz  Kağan  yoluna  davam  etdi.  Göy  Qurd  yenə  də  öndə  gedib 
yol  göstərirdi.  K ağan  Hind,  T anqut,  Suriya və  s.  öİKƏləri döyüşlə  al- 
dı,  b ir  sıra  yerlərə,  igidlərə  ad  verdi.  Uluğ  TürÜK  adlı  b ir  ağıllı  qo- 
canı  özünə  baş  vəzir  elədi.
Uluğ  TürÜK  b ir  gün  yuxuda  b ir  qızıl  yay,  üç  güm üş  ox  gördü. 
Yay  gündoğandan  günbatana  qədər  uzanm ışdı,  üç  güm üş  oxsa  şima- 
la  doğru  uçurdu.
Uluğ  TürÜK  yuxusunu  Oğuz  Kağana  danışıb  “T anrı  b ü tü n   dün- 
yanı sənin  törəm ələrinə bağışlasın”  deyir.  Oğuz  Kağan baş vəzirin sö- 
zünü  bəyənir.  Üç  oğlunu  gündoğana,  üçünü  də  günbatana  göndərir. 
BöyÜK  oğullar b ir  qızıl  yay, 
kİçİk 
oğullar  üç  güm üş  ox  tapıb  g ətirir- 
lə r...  Oğuz  Kağan  yayı  böyÜK  oğlanlarm a,  oxları  da 
kİçİk 
oğlanları- 
na  verir.
Q urultay çağırıb  xalqla yeyib-içib  məsləhətləşdİKdən  sonra 
öIkə- 
sini  oğulları  arasm d a bölüşdürdü.
Və  onlara:
Ay  oğullar,  KÖp  m ən  aşdum,
Uruşqular 
KÖp 
mən  gördüm.
Çıda  bilə  oğ 
KÖp 
mən  atdum,
Ayğır  birlə 
KÖp 
yürüdüm,
D üşm anlarım nı  ıqlaqurdum ,
D ostlarum nı  mən  K ültürdüm ,
K
ök
  tenqriqə  mən  ötədim ...
Sənlərqə  birə  mən  yurdum,  -   dedi.
Siyenpi  dastanı
Molo  Neu  adında  bir  Siyenpi  K unların  ordusunda  üç  il  əsgərlİK 
edir.  Bu  m üddət  ərzində  arvadı  bir  oğlan  doğaraq  adını  Tanşe  Hoay 
qoyur.  Molo  Neu  yurduna  qayıdıb  uşağı  görəndə  qəzəblənir,  arvadı- 
nı  da,  uşağı  da  öldürməK  istəy ir.  Qadm  bu  işin  onun  iradəsi  ilə  baş 
verm ədiyini,  b ir  gün  möhKəm  göy  g u ru ltu su n d an   qorxaraq  yuxarı 
baxdıqda  ağzm a  bir  dolu  dənəsi  düşdüyünü,  bundan  ham ilə  olub  on 
aya  uşağı  doğduğunu  söyləyir.
Molo  Heu  arvadm a  in an ır,  laKİn  uşaqdan  im tina  edir.  Anası  öz 
övladını  gizlicə  böyüdür.  Uşaq  yeniyetm ə  yaşlarına  çatanda  onların 
sü rü lərin i  yağm alam ağa  gələn  q u ld u rlarla  elə  qəhrəm ancasına  döyü- 
şür  Kİ,  böyÜK  şöhrət  qazanır.  Başına  çoxlu  igidlər  toplanır...


A lp  Ər  Tonqa  dastanı
Turan  hÖKmdarı  Beşəng  b ir  gün  türK  ulu ların ı  başm a  yığıb  söy- 
lədi 
kİ, 
iran lılar bizə  çox  zülm lər verm işlər,  türKÜn  öc  almaq  zam anı 
gəlib  çıxm ışdır,  nə  deyirsiniz?..  HÖKmdarm  oğlu, 
k ök sü 
aslan 
köksü 
Kimi möhKəmlənmiş Alp Ər  Tonqa irəli yeriyib:  “Baba,  öc alm ağa,  izn 
ver,  mən  gedim”-  dedi.  Beşəng  rü sx ət  verdi.
Alp  Ər  Tonqanm  başçılığı  a ltm d a   türK -Turan  ordusu  yazda  İra- 
na  girdi.  Düşm ənin  ordusunu  pozub  D ehistan  qalasm ı  aldılar. 
HÖKmdar  əsir düşdü.  Alp Ər  Tonqanm   qardaşı Alp A ruz  satqm lıq et- 
di.  Alp  Ər  Tonqa  onu  öldürdü.
İran a  tabe  olan  Kabul  öİKƏsinin  padşahı  Zal  iran lılara  KÖməyə 
gələrəK  türK-  T uran  ordusuna  böyÜK  ziyan  vurdu.  Alp  Ər  Tonqa 
bundan  acıqlanıb  dustaq  saxladığı  İra n   hÖKmdarmı  öldürdü.
İran  ta x tm a   Zev  Keçdi.  İran la  Turan  arasm da  savaş  yenidən 
başladı.  Q ıtlıq  oldu.  İnsanlar  qırılıb  q u rtarm asm   deyə  sülh  bağladı- 
lar.  İran  to rp aq larm m   Şimal  hissəsi  T urana  qatıldı.
Zev öldÜKdən  sonra  türK-  T uran  ordusu yenidən  İran a girdi.  La- 
Kİn  bu  dəfə  Zalm  oğlu  Rüstəm   onların  qarşısm a  çıxdı.  Alp  Ər  Ton- 
qanm   ordusunu  dağıtdı.  Az  qala Alp  Ər  Tonqanı  da  yenəcəKdi,  laKİn 
türK   b ah ad ırları  onu  q u rta rd ıla r.  R üstəm   Keyqubadı  ta x ta   çıxardı. 
Sülh  bağlandı  və  Alp  Ər  Tonqa  vətənə  döndü.
İran   ta x tm a   KeyKavus  çıxanda  türK-  T uran  ordusu  yenidən  İra- 
na  girdi,  ancaq  bu  dəfə  də  yardım a  gələn  Zal  onları  məğlub  edib 
İran d an   çıxardı.
KeyKavusun  əyləncələrlə  məşğul  olduğunu  bilən  Alp  Ər  Tonqa 
yenidən  İran   üzərinə yeridi.  KeyKavus  oğlu  Siyavuş ilə  Rüstəm i  onun 
qarşısına  göndərdi.  Qara  qayğılı  yuxu  görən  Alp  Ər  Tonqa  sülh  bağ- 
ladı.  B uxara,  Səmərqənd  və  Çaçı  düşmənə  verib  Qanq  şəhərinə 
çəkİİ- 
di.  Həmin  sülhdən  razı  qalmayan  KeyKavus  Siyavuşla  Rüstəmə  qə- 
zəbləndi.  R üstəm  acıqlamb,  öz  öİKƏsinə getdi.  Siyavuş  isə Alp Ər Ton- 
qaya  sığınıb  əvvəl  türK  qəhrəm anlarm dan  birinin  qızı  ilə,  sonra  isə 
Alp  Ər  Tonqanm  gözəl  qızı  Firəngizlə  evləndi.  Birinci  qadınm dan  b ir 
oğlu  oldu,  adm ı  Keyxosrov  qoydular.
Siyavuşu  sevm əyənlər  onu  Alp  Ər  Tonqaya  çuğulladılar.  Siya- 
vuş  öldürüldü.  Alp  Ər  Tonqa  ordusuyla  öc  alm aq  üçün  yeridisə  də, 
məğlub  olub  Çin  dənizinə  qədər  qaçdı.  Turan  yıxılıb  yaxıldı.
Alp  Ər  Tonqa  T uranm   yıxılıb  yaxıldığm a,  o rdunun  dağıldığm a 
çox  ağladı,  öc  alm ağa  and  içdi.  N əhayət,  ordu  toplayıb  İrana  yeridi,
öİKəni  darm adağm   etdi.
KeyKavus  ta x tı  nəvəsi  Keyxosrova  verdi.  Keyxosrov  türK-  Tu- 
ran  ordusunu  da  dağıdıb  dünyanın  yarıdan  çoxunu  tu td u .  LaKİn 
onun  əsas  məqsədi  Alp  Ər  Tonqanı  məhv  etməK  idi.  Ona  görə  də  Tu- 
ranın  pay tax tı  Qanqda  -qalada  yaşayan  ix tiy ar  Alp  Ər  Tonqanm   üzə- 
rinə  yeridi.  İran   ordusu  T uran  ordusunu  yenib  qalaya  girsə  də,  Alp 
Ər  Tonqa  İ
k
İ  yüz  bəyi  ilə  qaçıb  Çin  padşahınm   yanm a  getdi.  Keyxos- 
rov  Turan  hÖKdarmm  ardınca  düşdü.  Qoşunlar  üz-üzə  dayandılar. 
Alp  Ər  Tonqa  Keyxosrova  məKtub  yazıb  təKİif  etdi  Kİ,  onun  seçdiyi 
Kənar  bir  yerdə  təKbətəK  döyüşsünlər.  Keyxosrov  təKİifi  qəbul  etmə- 
di.  O rdular  vuruşası  oldular.  Düşmən  hiylə  işlədib  türK -Turan  ordu- 
sunu  yendisə  də,  Alp  Ər  Tonqa  imKan  tapıb  yenə  düşməndən  qurtar- 
dı.  O rdusunun  dağılm ası,  Çin  hÖKmdarının  ondan  üz  döndərm əsi Alp 
Ər  Tonqaya  ağır  təsir  etdi,  onu  sarsıtdı.
Öz  öİKəsinə  qayıdıb  dağda-daşda  ac-yalavac  dolaşan  Alp  Ər  Ton- 
qa  bir  m ağarada  acı  günlər  yaşayır,  taleyinə  yana-yana  öz-özünə, 
tapdalanm ış  vətəninə  ağı  deyirdi.  TürKcə  danışdığını  görüb  onun 
Kim  olduğunu  anladılar  və  tu tm aq   istədilər.  Ancaq  qaçıb  suya  atıl- 
dı.  Keyxosrov  məsələdən  agah  oldu.  Alp  Ər  Tonqanı  hiylə  ilə  sudan 
çıxarıb  öldürdülər.
Turan  hÖKmdarının  ölümü  türKİər-turanlılar  arasmda böyÜK  həyə- 
cana  səbəb  oldu,  onun  ölümünə  ağı  deyib  ağladılar,  qan-yaş  tÖKdülər:
Alp  Ər  Tonqa  öldümü,
İssiz  ajun  qaldımı,
ÖdləK 
öcün  aldımı,
İmdi  yürəK  yırtılu r.
ÖdlƏK 
yaraq  gözətti,
Oğru  tuzaq  uzatdı,
Bəglər  bəgin  azatdı,
Qaçsa, 
Kalı 
q u rtu lu r?
Ulaşıb  ərən  börləyü,
Y ırtıb 
yaKa  urlayu,
SiKib  ünü  yurlayu,
Sığtab  gözü  ö rtü lü r...


Yüklə 112 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   ...   76




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə