I c I l d Qədim dövr Prof. Dr



Yüklə 112 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə58/76
tarix09.03.2018
ölçüsü112 Kb.
#31028
1   ...   54   55   56   57   58   59   60   61   ...   76

Onu  bilİKSİzlər  dərK  edə  bilməz, 
Əzizlər,  oxşayar  zəKa  saçan 
kəs. 
Buğraxan  dövründən  alıb  sürünü,
Xan  dili,  xan  ruhu,  xan  ölçüsünü.
Bu  cür  Kİtabı  heç  olubmu  yazan? 
Kimdə  var  bu  ilham,  bu  ruh,  bu  lisan? 
Knmin  bal  saçılıb  qaymaq  dilindən, 
Əyilib  öpərəm  onun  əlindən.
Başqa bir  ad  verib  ona  hər  şəhər, 
YerdəKİ,  göydəKİ  ariflər,  ərlər.
Hər  elin  hər  yurdun  biliciləri,
Alıb  sapa  düzmüş  bu  inciləri.
Çinlilər  ad  verib  "MüİKÜn  ədəbi", 
Macinli  "Ənisül  məmalİK"  deyib. 
Şərqdə  heyranları  görün  nə  qədər, 
"Zinətül  üm ara"  demiş  çinlilər. 
"Şahnamə"  söylədi  İranlı  ona, 
"Qutadqu  bilİK"dir  şöhrət  Turana. 
Dildə,  təfəKKÜrdə  min-min  möçüzə, 
Gəlib  bu  Kİtabda  çıxmışdır  üzə.
Zor  imiş  Kİtaba  ad  verən  ustad,
Tanrısı  yar  olsun,  açsm  qol-qanad. 
TürKcənin  qüdrəti,  cür'əti,  əzmi,
Bu  gözəl  Kİtabm  bayramı,  bəzmi.
Bu  Kİtab  hər  Kəsin  dərdinə  çara, 
Dayaqdır  illah 
k İ, 
hÖKmdarlara.
M
ü
I
k
  alan  sultanlar  daim  qayğılı,
Nə  cür  oturmalı,  nə  cür  durmalı? 
Dövləti  qurmağı  öyrənməlidir,
Ona  nələr  məçhul,  nələr  bəllidir. 
Qalxıb,  abad  olur,  çÖKÜr  də  dövlət, 
Tərəqqi,  tənəzzül  ən  böyÜK  heyrət!
Nə  cür  qanad  tapır  qəhrəman  ordu,
Nə  cür  xilas  edir  əzilən  yurdu?
Açıb  bu 
K İta b d a   y e r in   d ib in i,
Vermişəm  hər  şeyin  öz  tərtibini. 
Dövləti  ucaltmaq  istəyən  Kİşi,
Yalnız  müdrİKİərə  ta p şıra r  işi.
GərəKİi,  ürəKİi,  səxavətli  ər,
Min-min  şüa  saçan  qəmərə  bsnzər.
Qüdrətli  şahlarda  xalqın  haqqı  var, 
Xalqı  ucaldanlar  daim  ucalar.
Şaha  qüdrət  versin  rəiyyət  gərəK, 
Şah  xəlqi  qorusun  göz  bəbəyitəK. 
Döyüşdə  mərdanə  qılmc  tutm ağı, 
Ordunu  qaldırıb  cəngə  atmağı.
Nə  çür  darmadağm  edib  atmağı, 
Əzməyi  öyrətdim,  başa  düş  məni. 
Göstərdim  Kİtabda  hər  bir  tədbiri, 
Xalqı  xilas  edən  hərbi  tədbiri. 
Qüdrətli  sültanı  çox  sevər  ellər, 
Üzünü  görməyi  təbərrİK  bilər.
Şah  gərəK  ucaltsın  xidmət  əhlini, 
Dərgahdan  qovlasm  illət  əhlini. 
Tanısın  d ü rüstü,  nadürüstü  də, 
Alov  boğulmasın  KÜldə,  tüstüdə. 
Burda  yırtıcı  da,  baş  Kəsən  də  var, 
Canını  verməyə  tələsən  də  var. 
Cəsur,  vəKalətli,  qəhrəman  ürəK,
Nə  umar: 
dağ  bo yd a  x ə zin ə   gərəK. 
Şahm 
rə iy y ə tə   v a rs a   rə ğ b ə ti,
Gedər  əziyyəti,  olmaz  möhnəti. 
Sultan,  ucuz  tutma  nəsihətimi,
Dua  qıl,  alqışla  bu  adətimi.
Nəzər  sal,  anla  Kİ,  Kİtab  yazan  ər 
Ən  böyÜK  sərvərdi,  ən  böyÜK  hünər. 
Şah  bəxtiyar  olar,  gedər  irəli,
DərK  etsə  öydüyüm  fəzilətləri. 
A nlayar  cahanda  nədir  KİşilİK, 
MərdlİK,  paKİzəlpK,  əndişə,  bilİK. 
Əslimdən,  nəslimdən  söz  açır  dilim, 
Nə  cür  çiçəKİəndi  vətənim,  elim.
Öz  doğma  elimdən  çıxandan  bəri, 
Yazdım,  tamamladım  bu  şah  əsəri. 
Yetirdim  Kəmala  Kaşğar  elində, 
Verdim  hər  vəsfini  ana  dilində. 
Xanlar  xanı  Tavğac  Qara  Buğranm 
Önündə  səsləKdi  şe'rim,  dastanım. 
Verdi  qələm  haqqı,  ən'am  mÜKafat, 
Məni  əzizlədi  o  qüdrətli  zat.


Mənə  xas 
h a c ib lİK  
ünvanı  verdi,
Yaxmlıq,  doğmalıq  imKanı  verdi.
Yusif  Xas  haçibi  əzizlədilər,
Sayıldı 
hünərvər,  müdrİK,  mö'təbər.
Bu  Kİtab-şairin  müqəddəs  yÜKÜ,
Xəlqə  nişan  verir  dörd  təbərrÜKÜ.
Birinci  ədalət-haqqm  əsası,
İKİnci  dövlətdir-iqbal  arxası.
Üçüncü-idraKdır  insana  şöhrət, 
Dördüncü-qənaət,  məğzində  səhhət.
Mənəm  nişan  verən  nədir  səadət- 
Ədalət,  qənaət,  təfəKKÜr,  dövlət.
Verdim  ədalətə  Gündoğdu  adı,
Şahlıq,  sultanlıqdır  onun  muradı,
VəzirlİK  mövqeyi  tu tan   Aydoldu,
Doğrudan  dövlətin  dayağı  oldu.
İdraKa  verm işəm   Ögdülmüş  adı,
Vəzirin  oğludur,  əqlin  ustadı.
Odğurmuş  admı  aldı  qənaət,
Yaxmdır  vəzirə  bu  ülvi  xilqət.
Kitabm  məğzidir  bu  dörd  fəzilət,
Yazıb  bitirmişəm,  qanımda  qeyrət.
Ərəbcə,  tacİKCə  bu  cür  Kİtab  çox,
Bizim  dilimizdə,  heyhat,  misli  yox.
Bunun  qiymətini  bilənlər  bilir,
Bu  cür  zəKalara  a rif  deyilir.
TürKCƏ  təranələr  qoşmuşam  sənə,
Oxu  da,  unutma,  dua  qıl  mənə.
Mən  ötdüm  aləmdən,  sən  eşit  özün,
İbrət 
al, 
qüdrət 
ol,  açılsm 
gözün,
İlahi,  aləmdə  hər 
kəsə
  yar  ol,
Mö'minə  ruzu  ver, 
İİk  
pərəstar  ol.
FƏSİLLƏR  SADALIĞI:
Kitabın  başlanğıcı,  yeddi  planet,  on 
İkİ 
bürç. 
İnsanın  qədri,  qiyməti.
Dilin  xislətləri,  faydası,  zərərləri.
Kitab  yazarı  öz  üzrünü  bildirir.
Öyüdünü,  nəsihətini  söyləyir.
Bİİİk, 
oxu  fəzilətlərini,  faydasını  anladır. 
Kitabın  düzülüşünü,  yazarm  yaşını  aytır.
Qılıq,  əhval  pozuqluğunun  zərərlərini  aytır. 
Kitabın  başı,  Gündoğdu,  ədalət  üstünə  söz. 
Aydoldu  Gündoğdu  hüzuruna  gəlmiş. 
Aydoldunun  Gündoğdu  xaqanla  görüşü.
Aydoldu  dövlət  xadimi  olduğunu  bildirir.
Yenə  dövlətin  sifətlərini,  fəzilətlərini  aytır. 
Dövlətin  vəfasızlığı,  gəldi-gedər  olması. 
Gündoğdu  Aydolduya  özünü  tanıtdırır. 
Gündoğdu  ədl  sifətin i  biliyilə  nişan  verir. 
Aydoldunun  Əİİ
k
  bəyə  sualı.
Əİİk 
bəyin  Aydolduya  cavabı.
Danışmaq  yaxşımı,  yoxsa  susmaq?
Qutun  ağmalığmı,  dövlətin  vofasızlığını  aytır. 
Aydoldunun  oğluna  nəsihəti.
Aydoldunun 
Əİİk 
xaqana  öyüd  Kİtabı.
Əİİk 
xaqanm  Ögdülmüşü  öz  hüzuruna  çağırması, 
Əİİk 
xaqanm  Ögdülmüşə  sualı.
Ögdülmüşün 
Əük 
xaqana  cavabı.
Oxunun  (mütaliənin)  yeri.
Bəylər  necə  olmalıdır.
Vəzirlər  neçə  olmalıdır.
Qoşun  başçıları  neçə  olmalıdır.
Hasiblər  necə  olmalıdır.
Pərdədərlər  necə  olmalıdır.
Elçilər  neçə  olmalıdır.
Baş  Katib-yazıçı  necə  olm alıdır.
Xəzinədar  neçə  olmalıdır.
Dəstirxançılar  gecə  olmalıdır.
Şərabçılar  necə  olmalıdır.
Bəylərin  xidmətKarlara  borcu.
Əİİk 
bəyin  Ögdülmüşə  sualı.
Gündoğdunun  Odğurmuşa  məKtub  göndərməsi. 
Ögdülmüşün  Odğurmuş  ilə  Konuşması.
Dünyanm  fəzilətləri,  faydası,  zərərləri.
Dünyanın  qüsurları,  eyibləri.
Fani  dünyada  baqiliyi  qazanmaq  yolları.
Əİİk  məKtubunun 
çavabım  göndərir.


Yüklə 112 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   54   55   56   57   58   59   60   61   ...   76




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə