Uvut yitti, yindip bulunmaz yıdı,
Halal yiqli
K a n ı, KÖrünm əz
bodı.
Halal Kəndü Kayda bu KÜn, Kanı? Kim
Haramnı yiyürdə haram tip yidi?
Abır getd i, aransa qoxusu tapılmaz,
Halal yeyən hanı, izi-tozu yox.
H alalm özü bu gün hardadı? Kim
Kim haramı yeyəndə haram deyib yedi?
Budun mallıq ərKƏ urup yüzlərin
Tözü
k u I
mlurlar azad özlərin.
Kim
ol malsız ersə ol ərni KÖrüp
Yüz evrüp Keçərlər yumup KÖzlərin.
Xalq üzünü zənginlərə çevirib
Öz azadlıqlarını KÖləliyə qurban verirlər.
Kimsə bir Kİşini yoxsul görsə,
Gözlərini yumaraq üz çevirib gedir.
Aya maİKa
s u k
ər, yaKin bil, bu mal
Bu KÜn Kadqu, saKinç, yarm yÜK vəbal.
Haram ersə malmq əzab ol sonqı,
Şisab ol, əqər bolsa malmq halal.
Ey mala həris Kİşi, yaxşı bil Kİ bu m al-dövlət
Bu gün
qayğı, əndişə, sabah yÜK, vəbaldır.
Malm
haramdırsa, əzabdır sonu,
Hesab var, nə qədər halal, nə qədər haramdır.
N
ə
I
ük
maİKa munça
suk
ol bu özünq?
Könqüldə qəminq ol, tilinqdə sözünq.
Barursən, bu malınq yaqmqKa Kalur,
Uyadıp birürlər sarmqu bözünq.
N ə üçün m ala-dövlətə bu qədər hərissən?
O KÖnüldə qəmin, dildə sözündür.
ÖləcəKsən, malın düşm ənə
qalacaq,
Utansa sənə bÜKÜlməyə yalnız bez verəcəK.
Səninq malmq ol mal aşmdurduKunq,
Sanqa h əsrət ol təK tu tu p turduK unq.
Bu Kün Kəndü süçüq bu tirməK sanqa,
Açıq
bolqa yarm Kodup barduKunq.
Həqiqi m al-dövlət axirətdir,
Tutub durduğun yalnız həsrətdir.
Mal yığm aq bu gün dadlıdırsa sənə,
Sabah qoyub getd iyin acı olacaq.
Bu ajun məzəsi
Katıqlıq
məzə,
Izası ÖKÜşrəK, məzəsi aza.
Əsəl
Kayda
ersə bilə arısı,
Arı zəhri tatqu əsəldin oza.
Bu dünyanın dadı qarışıq daddır,
A cısı daha çox, dadısa azdır.
Harda bal varsa, orda arı var,
Baldan öncə arı zəhəri dadılır.
HünərlıqKa ajun vəfasızraK ol,
HünərsızKa mundın cəfa azraK ol.
H ünər birlə dəvlət birİKməKİİKİ
Bulunmaz Kamuq Kizda ol, KizraK ol.
H ünərliyə dünya daha vəfasızdır,
H ünərsizə cəfa ondan azdır.
H ünərlə taleyin birləşm əsi
Çox nadirdir, çox görülm əz.
Nə yazdı ajunKa bu sahib hünər,
NədÜKƏ bu anı ulaşı Kinar?
Xəsislərni
K Ö trüp,
nəfisni
ç a lıp ,
Azu Kutsuz ajun Karıpmu munar?
N ə etd i dünyaya hünər salıibi,
Nə üçün dünya onu daim qınayar?
Xəsisi yÜKSƏİdib, nəfsi yerə çalıb,
Yoxsa bədbəxt dünya qocalıbmı?
Aya hÜKmin ajun tapa üqqüçi,
Yirip munı birər, yana öqqüçü!
Uqan
hÜKmi birlə KƏİür Kəlqən iş,
Anmq
əmri birlə təqər təqqüçü.
Ey
dünyada hÖKmünü yürüdən,
Əvvəl
hÖKm
edib,
sonra öyən!
Olan işlər tanrı hÖKmü ilə gəlir,
Onun əmri ilə yetişir hər yetişən.
2—
Əhməd YüqnəKi
AjunKa bu
söküş,
məlamət nəlİK?
Kazalar yorıtqan, yaratqan məlİK.
Kaza birlə sançlur adaKKa tİKən,
Kaza birlə iln ü r tuzaKKa
ə
İİ
k
.
Dünyada bu söyüşmə, məlamət nədir?
Taleyi yürüdən, yaradan tanrıdır.
Qədərlə ayağa tinan batır,
Qədərlə düşür tələyə ceyran.
Kamuq təqdəçi nənq Kazadın erür,
UKUşsuzlar anı səbəbdin KÖrür.
Kaza birlə uçqan KaliK Kuşları
K arm a Konar, həm qəfəsKa Kİrür.
Hər şey başa qəzadan gəlir,
A ğ ılsızlar onu səbəbdən bilir.
Uçuşan göy quşları qədərdən
Gah Kola qonur, gah qəfəsə düşür.
Kaza kəIsə, yüqrÜK yüqürm əz urup,
Kaza K aytarılm az Katıq ya Kurup.
Sanqa rənc, anqa qənc biriqli uqan,
Cəza Kilma ya rənc idisi tarup.
Qəza gəlsə, qaçan vurmaqla qaçmaz,
MöhKəm yay qurmaqla qəza qaytarılmaz.
Sənə qəm, ona dövlət verən tan n d ır,
Dara düşdÜKdə şİKayət etm əyin mənası yoxdur.
ƏHMƏD YƏSƏVİ
DİVAHİ-HİKHeT
<•T*
T
ürKİərin İslamı qəbul etdİKİəri
İİk
əsrlərdə zəngin türK
təfəKKÜrü ilə Islam dünyagörüşünün təmasmdan yaranan
(və o rta əsrlərin sonu yeni dövrün əvvəllərinə qədər türK
ədəbiyyatınm əsas yaradıcılıq mənbəyi olan) təsəvvüf (sufilİK)
özünün
İİk
mÜKəmməl təzahürünü TürKİstan müdrİKİ Əhməd
Yəsəvidə tapdı. BöyÜK mütəfəKKİr (və
İİk
böyÜK müqəddəs türK
müsəlmanı!) haqqındaKi rəvayət-m ənbələr tezlİKİə bütün türK
ellərini dolaşaraq ona heç Kİmin iddia edə bilməyəcəyi qədər geniş
şöhrət gətirdi. Yüzlərlə m ürid-dərvişlər el-el, oba-oba gəzib Əhməd
Yəsəvi ilahilərini, yaxud hİKmətlərini türKİər arasında yaydılar. Və
öz m ürşidlərinin nə qədər böyÜK fəzilət sahibi olduğunu göstərməK
üçün onun demədiyi sözləri belə onun admdan söyləməKdən
çəKİnmədilər. BeləlİKİə, həm m ürşid Əhməd Yəsəviyə, həm də onun
m üxtəlif yüzillİKİərdə yaşamış m üridlərinə (Yəsəvi dərvişlərinə) aid
sufi şerləri sonraKi dövrlərdə tamamilə təbii olaraq "TürKİstan
müdrİKİ"nin əsərləri, türK müsəlman ədəbiyyatmm
ü k üç
incisindən
(Y usif xas Hacib B alasaqunlunun "Qutadqu biliq"i, Əhməd
Yəsəvinin "divani-hİKmət"i, Əhməd YüqnəKİnin
”Atibətül-həqaiq"i) b iri Kİmi təqdim olunmağa başladı.
* * *
Əhməd Yəsəvi XI əsrin İKİnci yarısında TürKİstanda-Yəsi
şəhərində Şeyx Ibrahim adlı müqəddəs bir Kİşinin ailəsində dünyaya
gəlmişdi. A tasm ı, onun ardınca anası Ayişə xatunu itirdİKdən sonra
böyÜK bacısı Gövhər Şahnazla yetim qalanda gələcəyin məşhur
təriqət sahibinin hələ yeddi yaşı var idi.
Əhməd Yəsəvi o zaman Yəsədə məşhur olan türK şeyxi Arslan
Babanı çox gənc yaşlarında özünə mürşid seçir. Və rəvayətə görə, bir
neçə yüz il yaşı olan A rslan Baba Peyğəmbərin ona verdiyi əmanəti
yüz illərdən sonra Əhməd Yəsəviyə təqdim etməKİə onun (Əhməd
Yəsəvinin) müqəddəsliyini hələ gəncliyindən təsdiq eləmişdi. Həmin
rəvayət-mənbənin təfsilatı belədir Kİ, ac qalan ətrafı Məhəmməd
Peyğəmbərin yanına gələrəK ondan yeməK istəyir. Peyğəmbər dua
edir. Və onun duası ilə Cəbrayıl cənnətdən bir tabaq xurm a gətirir.
X urm a yeyilərKən biri tabaqdan yerə düşür. Cəbrayıl deyir Kİ, bu
Dostları ilə paylaş: |
