276
Xəlifə cavab olaraq buyurdu: “Ya Əba Said! Mən onları
Quranı nazil edən Allaha təslim edirəm. O, saleh qulların
vəlisi və hamisidir”. Sonra uşaqlarının çağırılmasını istədi.
Onları təpədən dırnağa süzdü. Hamısının əynində ən adi
qumaşdan libas vardı. Gözləri yaşla doldu. “Sizə Allahdan
qorxmağı, kiçiklərinizin böyüklərə sayğı, böyüklərinizin də
onlara sevgi və şəfqətlə yanaşmasını vəsiyyət edirəm”, – dedi.
Daha sonra Məsləməyə dönərək buyurdu: “Ya Əba Said!
Əgər mənim övladlarım Allaha itaət edənlərdən olurlarsa,
Allah onların itaətlərini puça çıxarmaz. Yox, əgər Allaha
üsyan edənlərdən olurlarsa, mən malımla asi bir insana
yardımçı olmağı istəmirəm”.
Tüpürməklə quyu dolmaz,
Göz yaşıyla səhraya gəl.
Üfürməklə dalğa olmaz,
Qoy səhranı, dəryaya gəl.
At dünyəvi sərvətləri,
At şeytani dəvətləri,
At nəfsani şəhvətləri,
Səmavi bir sevdayə gəl.
Nə fərman, nə fətva istər,
İmamlıq tam təqva istər.
Bir iş ki, bu Mövla istər,
Mövlaya gəl, Mövlaya gəl.
“İmam” kəlməsi rəhbər, başçı, öndər, itaət edilən, yol
göstərən anlamına gəlir. Bunlar əmr və ya elm sahibi ol-
maqla iki cürdür: Birincilər Cənnətə çağıran imamlardır.
Onlar Allah-Təalanın hər bir əmrinə yəqinlik və dürüst lüklə
iman və əməl edən, başqalarına da nümunə olan səbir sahib-
ləridir. “Səbir etdiklərinə və ayələrimizə ürəkdən inan dıq
larına görə Biz onlardan əmrimizlə haqq yolu göstərən
rəhbərlər təyin etdik” ( əs-Səcdə, 24).
277
Tükü tükdən seçməyənlər
Başa keçib baş qatmasın.
Evdə sözü keçməyənlər
Bayırda baş ağrıtmasın.
Ərzə, əsrə dözməyənlər,
Şükrə, səbrə dözməyənlər,
Qəbrə, həşrə dözməyənlər
Qabaqda at oynatmasın.
Cənnətə çağıran imamların ilki, şübhəsiz, Qurani-
Kərimdir. O, məxluq deyildir. Lakin məxluqdan olan bütün
haqq imamlar onu rəhbər tutmadıqca Allah qatında qəbul
edilməzlər. Odur ki, Allahın Kitabı imamlar imamı olmaqla,
ilk növbədə, bütün müttəqilərə rəhbərdir. “özündə heç bir
şübhənin olmadığı bu kitab müttəqilər (Allahın əmr və
yasaqlarına qarşı gəlməkdən çəkinənlər) üçün hidayət
rəhbəridir” ( əl-Bəqərə, 2). Bu baxımdan müttəqilərə imam
olmağı Allahdan diləyənlərin davamçıları da özləri kimi
Quran əhlindən başqası deyil.
Haqq kəlamı dadmayanlar,
Xalq sözünü udmayanlar,
Millətə yas tutmayanlar
Millətə qoy toy tutmasın.
Xeyrə ağzı çatmayanlar,
Şərə dişi batmayanlar,
Nəfsə güllə atmayanlar,
Şeytanlara daş atmasın.
Hər nəsildə nəslin uya biləcəyi nurani bir ağsaqqalın,
din böyüyünün, imamın olması nə gözəldir! Beləsi özün-
dən sonrakılara mal, mülk yox, elm, təqva dolu bir ömür
nümunəsi qoyub gedər. Bu elə bir bərəkətli mirasdır ki,
neçə-neçə nəsillər Qiyamətə qədər ondan faydalansa tükən-
278
məz, əksinə, artar. Zatən həqiqi imam ölümündən sonra
imaməti davam edən kimsədir.
Millət satan, yurd satanlar,
Vicdan satan, ad satanlar,
Yoldaş satan, yad satanlar,
Önə keçib naz satmasın.
İbrət
Qütb İbrahim Əfəndi həzrətləri məşhur vəli Uftadə həz-
rətlərinin nəvəsi idi. Mərhum babasına hörmət və ehtiramı
o qədər çox idi ki, öz vəfatı yaxınlaşdığı zaman babasının
türbəsində dəfn olunmamasını vəsiyyət edərək buyur-
muşdu: “Babamın hüzurunda cəsədimin də ayaq uzat ması
ruhumu sıxar”.
Haqqa ərzdə, dəryada uy,
Həyatda uy, röyada uy,
Həm bu, həm o dünyada uy,
Ad itməsin, yurd batmasın.
İkinci qismə aid olan imamlar Cəhənnəmə dəvət edən-
lərdir. “Biz onları atəşə çağıran imamlar etdik” ( əl-Qəsəs,
41). Bunların ardınca müttəqilər yox, fasiqlər, Rəbbindən
çox rəh bərinə tabe olanlar gedər. Cəhənnəmə çağıran
imamların arasında elm sahibləri olsa da, əksəriyyəti əmr,
səlahiyyət, imkan sahibləridir. Mal və mövqe bu dünyada
belələrini nəslin önünə çıxarar, qohum-əqrəba, dost-tanış
da onların kölgəsində daldalanıb o biri dünyada cəhən-
nəm atəşini haqq edərlər. “(Allah mələklərə buyurar):
“onu tutub Cəhən nəmin tən ortasına sürüyün. Sonra
başına əzab olaraq qay nar su tökün! “İndi dad görək!
Sən ki (öz aləmində) çox əziz (qüvvətli) və möhtərəm
şəxs idin!” ( əd-Duxan, 47-49).
279
Bir şah ki söyləyə ancaq “mən varam”,
Şahlığı batildi, fərmanı haram.
Zillətdi gördüyü məhşərdə şahın,
Quldan qeyrisinə yoxdu ehtiram.
İstər qədim, istər də yeni tarix qövmünü arxasınca cə-
hənnəmə sürükləyən zalım rəhbərlərdən korluq çəkməyib
və çəkməməkdədir. Gələcək nəsillərə ibrət olsun deyə,
Quran belə rəhbərlərdən biri, yəni Firon haqqında dönə-
dönə bəhs edir: “Firon dedi: “Ey əyanlar! Mən sizin üçün
özümdən başqa bir ilah olduğunu bilmirəm. Ey Haman!
Mənim üçün od qalayıb palçıqdan kərpic bişir və bir qüllə
tikdir ki, (üstünə çıxıb) bəlkə, Musanın tanrısına tamaşa
etdim. Axı mən onu, həqiqətən, yalançı sayıram!” Firon
və əsgərləri yer üzündə nahaq yerə təkəbbür göstərdilər
və elə güman etdilər ki, hüzurumuza qaytarılma yacaq lar.
Buna görə də onu və əsgərlərini tutub dənizə atdıq. Bir
gör zalimlərin axırı necə oldu” (əl-Qəsəs, 38-40).
Atasız yetimi Allah qoruyar,
Atalı yetimdən Allah qorusun.
Arxasız alimdən millət yarıyar,
Arxalı alimdən Allah qorusun.
Zülmkar alimin elmi də zəif,
Zülmkar həlimin helmi də zəif.
Zülmkar zəifin zülmü də zəif,
Qüdrətli zalimdən Allah qorusun!
Nəfsini ilah zənn edənlər Şeytanın nökərlərindən baş-
qası deyildir. Ona uyanların isə aqibəti bəllidir.
İbrət
Bir gün Firon hamamda olarkən Şeytan insan surə tində
onun yanına gəldi. Firon kiminsə icazəsiz hamama gir mə-
sindən qəzəblənərək soruşdu: “Kimsən?”
280
Şeytan dedi: “Məni tanımırsanmı? Halbuki məni sən
yaratmısan”.
Firon Şeytanın bu sözlərindən elə qürrələndi ki, öz
qövmü qarşısında: “Mən sizin ulu tanrınızam!” – deyə bə-
yan etdi.
Dünyada dünyasız, dul yaşa, ey qul!
Qulu Yaradana qul yaşa, ey qul!
Qulluq məqamını bul yaşa, ey qul!
Məqamsız hakimdən Allah qorusun.
Adəm oğlu Rəhmanın qulu olmaq ilə nəfsin, yaxud şey-
tanın nökəri olmaq arasında seçim etməlidir. Əgər qul
olmağı, qulluq etməyi seçmirsə, artıq öz seçimini etmişdir.
Rəbbinə qul olmaq müttəqilərin, yəni cənnətliklərin, Rəb-
bindən başqasına qul, nökər olmaq isə fasiqlərin, yəni
cəhən nəmliklərin sifətidir. Təqvalı qulun dünyalıq işlərdə
deyil, axirətlik məsələlərdə önə keçmək, başda olmaq istə-
məsi qəbahət yox, fəzilətdir. Çünki müşriklərin yox, müt-
təqilərin imamı olmağı diləməkdədir. Allah bu diləyi ger-
çəkləşdirirsə, qulluq şahlığa çevrilir.
Dünyan üçün az çapala,
Tərə, qana dəymir dünya.
Dünyalığı az topala,
Mala, cana dəymir dünya.
Haqdan çəkin, xalqdan çəkil.
Dünya nədir? Surət, şəkil.
Əvvəlin gil, axırın gil...
Önə, sona dəymir dünya.
Hikmət
Biri Muhəmməd ibn Vasi həzrətlərindən nəsihət istədi.
Həzrət buyurdu: “Dünya və Axirətdə padşah olmanı töv-
siyə edirəm”. O şəxs: “Bu necə mümkün olur?” – deyə sor-
281
duqda belə cavab verdi: “Dünyada zahid olursan. Kim səyə
möhtac olmadığın üçün dünyada şah kimi yaşarsan. Bu
cür olan kəs Axirətdə də padşah kimi ömür sürür”.
Hər sultanlıq, ya padşahlıq
Bu günlükdür, ya sabahlıq.
Bir anlıqdı, ya bir ahlıq;
Aha, ana dəymir dünya.
İmamı Allah təyin edər. İstər o cənnətliklərin imamı
olsun, istər cəhənnəmliklərin, istər bütün insanların imamı
olsun, istər, sadəcə, müsəlmanların, istər bir qövmün imamı
olsun, istər də bir nəslin, durum dəyişməz.
Əgər bir qövm yolunu azmışsa, xeyirdən nəsibi yoxsa,
Allah içərilərindən ən pisini önə keçirəcək, o da qövmünü
atəşə aparacaq. “Allah, şübhəsiz, zalim qövmü hidayət et
məz” ( əl-Maidə, 51). Əgər Allah-Təala bir qövmün xeyrini
murad edərsə, içlərindən ən xeyirlisini qabağa çıxarar, o da
ona uyanları Cənnətə götürər. “özünüz nə cürsünüzsə,
başınıza o cürəsi gətirilir” ( hədis) . Lakin imam kim olursa-
olsun, o yalnız ona uyanların imamıdır, onun arxasınca get-
məyənlərin, imamlığını qəbul etməyənlərin imamı deyil.
Bununla belə, bu durum onu imamlıqdan çıxarmaz. Çünki
seçim Allahındır. İnsan nə özünü, nə də başqasını imam-
lığa təyin, yaxud imamlıqdan azad etmək ixtiyarına sahib
deyildir.
Bülbül gülə həsrət olar,
Rəhbər bağban olmayanda.
Qoyun qurda qismət olar,
Rəhbər çoban olmayanda.
Millət gerçək büsat qurmaz,
Batili haqq bilib vurmaz.
Millət ayaq üstə durmaz,
Rəhbər daban olmayanda.
282
Həyat şər və şərab olar,
Ölkə xar və xərab olar,
Xalq quzu və qəssab olar
Rəhbər qurban olmayanda.
İbrət
İmam Həsən Əsgəri ( alehissəlam) vəfatından öncə növ-
bəti imamın adını çəkməsə də, bəzi əlamətlərini bildirdi. Bu
əlamətlərdən biri imam olacaq şəxsin kisədə nə olacağını
xəbər verəcəyi idi. Həzrətin vəfatından sonra onun şərab,
qumar, musiqi düşkünü kimi tanınmış qardaşı Cəfər ima-
mət iddiasında bulundu. Lakin matəm günlərində Qum
əhalisindən bir dəstə gəldi və yanlarındakı kisənin içində
olanların miqdarını və göndərənin kimliyini soruşduqda
cavab verə bilmədiyindən yalançılığı üzə çıxdı. Cəfər hətta
imamlığa iddia edən bir şəxs üçün ən böyük nöqsan sayı-
lacaq bir vasitəyə əl atmaqdan çəkinmədi. Yəni dövrün
xəlifəsi Mötəmidə yarınaraq ondan imamətə çatmaq üçün
kömək istədi. Lakin bütün bunlar faydasız oldu və Cəfər
tarixdə, cəddi (babası) və adaşı 6-cı İmam Cəfərdən ( aley-
hissəlam) fərqli olaraq, sadiq ləqəbiylə deyil, “kəzzab” (ya-
lançı) ləqəbiylə tanındı.
Göstər mənə rəhbərləri,
Deyim yurdda rəiyyət nə.
Göstər mənə qəbirləri,
Deyim yurdda vəziyyət nə.
Leylaları eylə əyan,
Məcnunları edim bəyan.
Sən toyları göstər, dayan,
Deyim nəsil və niyyət nə.
Sən nişan ver məmurları,
Nişan verim mənfurları.
İşarə et məşhurları,
Deyim fərd nə, cəmiyyət nə.
283
“Hər xalq öz rəhbərinə layiqdir” deyiblər. Bu baxım-
dan “Ya Rəbb! Bizi müttəqilərə imam et” duası nə qədər
gözəl, ibrətamiz və məsuliyyətlidir! Hətta belə bir duada
bulunmağa hər möminin cəsarəti də çatmaz. Bir qulda
təqva hissi nə dərəcədə, nə mərtəbədə olmalıdır ki, digər
təqva sahiblərinin içində yox, önündə gedə, onlara örnək
ola bilsin. O dərəcələrə, o mərtəbələrə qovuşmayan birinin
“Rəhmanın quluyam” deyə bilməsi, gerçəkdən, nə qədər
zordur!
İbrət
Abdullah ibn Mübarək həzrətləri soyuq bir qış günü bir
köynəkdə üşüyüb titrəyən köləyə rast gəldi. Ona “Ağana
desənə ki, sənə bir palto alsın”, – dedi. Kölədən: “Ağama nə
deyə bilərəm ki? O, halımı görür və bilir” – cavabını eşi-
dincə fəryad edib bayıldı. Özünə gəldikdə yanındakılara
dedi: “Səbir və qənaəti (hər halına qane olmağı) bu kölə dən
öyrənin”.
Nəfsinə qul olmağı bacaran çox, istəyən ondan da çox-
dur. Rəbbinə qul olmağı istəyən az, bacaran ondan da azdır.
Vətən bizdən oğul istər,
Hər övladdan oğul olmur.
Dünya vətən deyil bizə,
Hər qamışdan noğul olmur.
Daş da deyil, qaşam deyən,
Saç da deyil, başam deyən.
Bunu səhər, axşam deyən
Haqq qatında qəbul olmur.
Kim kininin köləsidi,
Kim cininin köləsidi,
Kim mininin köləsidi,
Bəndə olmur, o, qul olmur.
284
“Müsəlmanam” deyənlər müttəqilərin önündə ola bil-
məsə də içində olmalıdır. Çünki “Aqibət təqvanındır”
( Ta ha, 132). Müttəqilərə qarışandan, yəni onlardan birinə
çevriləndən sonra onlara imam olmağı diləməkdə heç bir
qəbahət yoxdur. Əslində bu, təqvalıların önündə olmaq yox,
təqvada önə çıxmaq, irəli getmək istəyidir. Rəhmanın qul-
ları da məhz bu niyyəti Onun izni və yardımı ilə ger çək ləş-
dirənlərdir. Onların yanında olanlar nə xoşbəxtdir! Onla rın
arxasınca gedənlər də onlardandır.
Qoy səni sıxmasın mənfur niyyətlər,
Qoy səni sıxmasın məhrumiyyətlər,
Qoy səni sıxmasın məğlubiyyətlər,
Min dəfə, min dəfə sıxılmaqdan yox,
Bir dəfə, bir dəfə yıxılmaqdan qorx.
İçində sınıqlar, çatlar sıxacaq,
Küçəndə yaxınlar, yadlar sıxacaq,
Çöhrəndə qırışlar, qatlar sıxacaq.
İflasdan, mərəzdən, qocalıqdan yox,
Sərvətdən, mənsəbdən, ucalıqdan qorx.
Bir xeyir qaynasa, yüz şər boğular.
Bir xeyir qurusa yüz şər doğular.
Şərlər görmədiyin yerdən soxular:
Arxadan, qabaqdan və cinahdan qorx,
İrili-xırdalı, hər günahdan qorx.
Gəzsən də dünyanı mələk donunda,
İnsan bəlli olur ancaq sonunda.
Axtar məqamını Allah yanında:
Dünyada qətlindən, ya həbsindən yox,
Axır nəfəsədək sən nəfsindən qorx.
Fəslin sonunda Rəhmanın qullarının Quranda keçən
əsas sifətlərini bir daha ardıcıllıqla sadalayaq. Beləliklə,
Onun qulları kimlərdir:
285
1) onlar yer üzündə təkəbbür göstərməyib təvazö ilə
yeriyənlərdir;
2) onlar cahillərdən ədəbsizlik görəndə ədəblə qarşı lıq
verənlərdir;
3) onlar gecəni nəfsiylə deyil, Rəbbiylə keçirənlərdir;
4) onlar Cəhənnəm əzabından qurtulmağı diləyən,
atəşdən nura can atanlardır;
5) onlar xərclərkən israfçılıq və xəsislik etməyib, orta
yol tutanlardır;
6) onlar Allahla yanaşı başqa bir ilahı çağırma yan lar-
dır;
7) onlar Allahın haram buyurduğu cana haqları olma-
dan qıymayanlardır;
8) onlar zina etməyənlərdir;
9) onlar yalandan şahidlik etməyənlərdir;
10) onlar din və dünyaları üçün zərərli, yaxud fayda sız
olan şeylərə əsla etina etməyənlərdir;
11) onlar Quran ayələri oxunarkən kar və kor dav ran-
mayanlardır;
12) onlar özlərindən törəyəcək nəsillərin də təqva üzrə
olmasını və özlərini bu nəsillərin uya biləcəyi kim-
sələrdən etməsini Rəbbindən diləyənlərdir.
Allah-Təala Öz kərəmiylə bizləri bu sifətlərə sahib qul-
larından qərar versin. Amin!
İbrət
Bəyazid Bistami həzrətləri vəfatından sonra röyada gö-
rüldü. “Münkər və Nəkirlə halın necə oldu?” – deyə sor dular.
Bu cavabı verdi: “O iki mələk gəlincə bu fəqirdən Rəb-
bimi sordular. Dedim ki: “Ey Haqq elçiləri! Bu sorğu nə
sizin üçün bir ucalıqdır, nə mənim üçün. Çünki “Rəbbim
ancaq Odur” desəm, bu söz mənim sözümdən ibarət ola raq
qalar. Fəqət buradan Uca Rəbbim qarşısına varıb, durumu
Ondan sorsanız, gerçək ortaya çıxar. Əgər O mənə “qulum”
desə, iş buradadır”.
286
Ya Rəbb, bu dünyada qul eylə məni,
Olmasın qulluqdan qeyri sənətim.
Gələnə-gedənə yol eylə məni,
Doymasın xidmətdən ruhum, cəsədim.
Bir qul təbiəti yarat içimdə,
Düşünüm qul kimi, deyim qul kimi.
Yarat qullarına layiq biçimdə,
Yeriyim qul kimi, yeyim qul kimi.
Əy məni dikəlmək istəyən dəmdə,
Əyilmək hər qulun əzəldən payı.
Qoyma mənəmlikdən bir əsər məndə,
Qır məndə nə varsa Səndən savayı.
Bir əzam qabarıb desə hürrdüsə,
Qoyma Axirətə, yandır, kül eylə!
Sənin Kitabında qul nə cürdüsə,
Sən məni büsbütün o cür qul eylə.
Elə bir kölənə sən döndər məni,
Təpədən dırnağa ona oxşayım.
Bir kölgə zənn etsin görənlər məni,
Qul üçün yazdığın ömrü yaşayım.
Bir gün qul kimi də ölüm, yox olum,
Onsuz da hər ömür bir gün ölümdü.
Qul olmur xətasız, Ağa kərəmsiz,
Bir xəta eyləyib Səndən umduğum
Nə maldı, nə candı, yalnız bircə söz:
“Baxın, mələklərim, gələn qulumdu”.
1-ci cildin sonu
Bilməm, ey dil, nədən O, hüsnücamal göstərmədi?
O səbəbdən bu fəqir elmükamal göstərmədi.
287
MÜnDƏrİCAT
Ön söz əvəzi ........................................................................................3
ÜMUMİ FƏSİL
Biz insana yolu göstərdik ..................................................................5
I FƏSİL
Ey Rəbbim! Mənə saleh övlad ver .................................................41
II FƏSİL
Ana-atana şükür et ...........................................................................83
III FƏSİL
Qullarım arasına gir .......................................................................116
288
Чапа èìçаëанìыøдыр: 07.09.2013. Ôорìат 60х90 1/16. Оôсет ÷апы.
Ôèçèêè ÷ап вярягè 18. Ñèôарèø Í 13250. Òèраж 1000
“Шярг-Ãярб” Íяøрèééат Åвèнèн ìятбяясèндя ÷ап оëунìуøдур.
ÀЗ1123, Áаêы, Àøыг Яëясэяр êö÷ясè, 17
Òеë.: (+99412) 374 83 43, Ôаêс: (+99412) 370 18 49
Buraxыlыøa mяsul SEVИL ИSMAYЫLOVA
Äèçаéнер ÅЛШЯÍ ÃÓÐÁÀÍОÂ
Ñящèôяëяéèúè ЯЛЯÊÁЯÐ ÊЯÐИÌОÂ
“Шярг-Ãярб” Íяøрèééат Åвèнèн ìящсуëудур.
www.eastwest.az
www.fb.com/eastwest.az
Êорреêтор ÐÀЩИЛЯ ЩЯÑЯÍОÂÀ
Òехнèêè редаêтор ÝЦЛÒЯÊИÍ ÉÓÑИÔОÂÀ
Áаø редаêтор ÑÀÌИÐЯ ÁÅÊÒÀШИ
Òехнèêè дèреêтор ÀЛЛÀЩÂÅÐÄИ ÊЯÐИÌОÂ
Nяøriyyat direktoru RASИM MЦZЯFFЯRLИ
Dostları ilə paylaş: |