I e. n. Quliyev Tacəddin Fəzrəddin oğlu
Yüklə 1,11 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Qeyd; 32 man birjada 1 səhmin faktiki satış qiymətidir.
E = C V ' ^Iwı C V burada - C,V - satılmış məhsulun həcminin mümkün artımı. FMj, - məhsulun satışından əldə edilən faktiki mənfəət. C,Vn - satılmış məhsulun faktiki həcmi. Mənfəətin artmasına xərclərdən qənaətlə istifadə edilməsi və yeni texnikanın istehsala tətbiqi də təsir edir. Məsələn, yeni texnikanın istehsala tətbiqi nəticəsində əldə edilən qənaət məhsulların maya dəyərinə bilavasitə təsir edir ki, bu da öz əksini mənfəətin səviyyəsində tapır. Bunun mənfəətə təsirini hesablamaq üçün aşağıdakı düsturdan istifadə edilir: ^hın
M „,)
AA
burada M^, - yeni texnikanın tətbiqinə qədər məhsul vahidinin maya dəyəri. Mq 2 - yeni texnikanın tətbiqindən sonra məhsul vahidinin maya dəyəri.
AA - yeni texnikanın istehsalından sonra əldə edilən məhsul artımının səviyyəsi. Fikrimizi aydınlaşdırmaq üçün misala müraciət edək: firma öz istehsalına yeni texnika (aparat, avadanlıq və s.) tətbiq etmişdir. Yeni texnikanın tətbiqinə qədər fımıamn məhsul vahidinin maya dəyəri 5000 man. təşkil etmişdir. Lakin texnoloji təkmilləşdirmədən və yeni avadanlığın tətbiqindən sonra məhsul vahidinin maya dəyəri 3000 man. təşkil etmişdir. Yeni texnikanın tətbiqinə qədər firmanın məhsul istehsalı 500 ədəd təşkil etmişdirsə, yeni texnikanın tətbiqindən sonra bu göstərici 550 ədəd olmuşdur. Burada məhsul artımı 50 ədəd (550-500) olmuşdur. E„n.=(3000-5000)x50 =-2000x50—100 000 man. Hesablamalar göstərir ki, 100 000 man. maya dəyərinə (xərcə) qənaət olunmuşdur ki, bu da bilavasitə həmin həcmdə mənfəətin artmasına təsir edir. 29
Son olaraq təhlilin nəticələri gələcək dövrdə mənfəətin proq- nozlaşdırılmasında və artım tempinin istiqamətlərinin müəyyənləş- dirilməsində istifadə edilir.
Maliyyə təhlilinin ən maraqlı və çətin məqamlarından biri də müəssisə və fımıalann (səhmdar cəmiyyətini) qiymətli kağızların satışından əldə etdiyi gəlirin qiymətləndirilməsidir. Qiymətləndirmə prosesini layiqincə yerinə yetirmək üçün səhmdar eəmiyyətin maliyyə vəziyyətini xarakterizə edən göstəricilər sistemini öyrənmək lazımdır. Bu göstəricilərdən ən vacibi aşağıdakılardır: 1. Səhmdar cəmiyyətinin ümumi vəsaitlərdən səmərəli istifadə etməsi səviyyəsi (Rate of Retum on Total Assets); xalis mənfəət + faizlərin ödənilməsi üzrə xərc cəmiyyətin vəsaitlərinin orta illik dəyəri 49500
46000 + 3500 _ 0.5(325000 + 419550) 327325
0.133 = 13.3% Hesablama göstərir ki, cəmiyyət (firma) investisiya şəklində qoyulan hər 1 manata görə 0,133 man. qazanıb. 2. Səhmdar kapitaldan səmərəli istifadənin səviyyəsini xarakterizə edən əmsal (Retiırn on Shareholders Eguitu); Səhmdar kapitalın orta illik məbləği 46000 46000
30Ö()Ö Xalis mənfəət = 0.153 = 15.3% 0.5(300000 + 300000) manatına görə 0,153 Beləliklə, firma səhmdar kapitalın hər man. mənfəət qazanıb. Deyilənlərdən belə çıxır ki, səhmdar kapi- talın hər bir manatından mənfəət ümumi kapitalın hər bir manatın- da əldə edilən gəlirdən çoxdur. Bu məbləğ 0,02 man (0,153-0,133) təşkil edir. Bu vəziyyət onunla aydınlaşır ki, səhmdarların investi- siya riski kreditorların riskindən çoxdur. 30
3.
1 səhmə düşən xalis mənfəət (Earning per Share) xalis mənfəət 46000
Səhmdarların əlində olan səhmlərin sayı 10000 4.
1 səhmə görə divident (Dividene per Shavd) 4.60/77017 Elan edilmiş divident 12000 Səhmlərin miqdarı 10000 = 1 .İman Bazar iqtisadiyyatında əsas məsələlərdən biri də malİ 3 ryə
bazarının (fond birjasının) fonnalaşmasıdır. Bununla əlaqədar olaraq qiymətli kağızlar bazarında alqı-satqı obyekti olan səlimlərin bazar qiymətlərinin hesablaması problemi meydana çıxır. 5.
Qiymət - 1 səhmin gəliri (Price - Eaving Ratio) Bir səhmin bazar qiyməti 32 ^ ------------------------------------- = ----- = 6.96 Bir səhmə gələn xalis mənfəət 4.6 Qeyd; 32 man birjada 1 səhmin faktiki satış qiymətidir. Məlum olduğu kimi, səhmlərin gəlirli olması iki amillə müəyyənləşdirilir: səhmdar cəmiyyətin əldə etdiyi divident və qiymətli kağızlar bazarında alqı-satqı prosesində yaranan müsbət fərqlə. Divident sözü - latın mənşəli olub, bölgüdən əldə edilən hissəcik kimi başa düşülür. Lakin bazar münasibətləri çərçivəsində di- videntə həmçinin investorun qiymətli kağızlar əməliyyatı üçün qoyduğu vəsaitə və ya etdiyi riskə görə aldığı mükafat kimi də qiymət versək səhv etmərik. Dividentə həm pul ifadəsində, həm də faiz məzənnəsi əsasında baxa bilərik. Divident mütləq mənada götürdükdə, onun ölçüsü və yaxud ca ri gəlirliliyi başa düşülür. Dividentin faiz məzənnəsi aşağıdakı düs- turla hesablanır: id=İd:Pn; İd=idxPn Burada: id - dividentin məzənnəsi; İd - divident üzrə gəlir; Pn - səhmin nominal qiymətidir. Səhmlərin cari gəlirliliyi investor üçün vasitəsi ilə müəyyənləşdirilir: 31 ‘rendinf’ deyilən əmsal Yüklə 1,11 Mb. Dostları ilə paylaş:
|