I fəSİL. TÜTÜn haqqinda üMÜMİ MƏlumat



Yüklə 0,57 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə15/21
tarix17.09.2017
ölçüsü0,57 Mb.
#300
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   21

40 

                                   

dığı  məlum  olmuşdur.

88 


Siqaret  istifadə  edən  gənclərin  böyük  bir  qismi  sipirtli  içki  istifadə 

etməyə başlayır. Siqaret çəkən gənclər siqaret çəkməyən gənclərə  görə səkkiz qat daha çox 

narkotik  istifadə  etmə  riski  daşıyır.

89

  Siqaret  çəkən  gənclərdə  davranış  pozuntuları  da 



müşahidə olunur.

90 


 

    3.2. Valideyn nəzarəti  ilə zərərli  vərdişlər arasında əlaqə 

   Ana  atalarını  avtoritar  hesab  edən  gənclər,  demokrat  hesab  edənlərə  görə  daha  çox 

siqaretdən  istifadə  etməsi  müşahidə  olunur.  Siqaret  istifadə  etmə  davranışında  ailənin  rolu 

danılmaz bir faktdır. Ailədə siqaret çəkən şəxslərin olması siqaret çəkmə faizini artırır. Yeni 

Zelandiyada  aparılan  tədqiqatda,valideynləri  alkoqol  və  siqaret  istifadə  edən  şagirdlərin 

alkoqol və siqaretə başlama risklərinin daha yüksək olduğu göstərilmişdir.

91 


  Ana-atanın  hər  ikisinin  ya  da  hər  hansı  birinin  olmamasının  isə,  pis  vərdişlərə  meyl 

meydana gətirdiyi göstərilmişdir.

92

 

  Hops və həmkarları, ana atanın alkoqol və siqaret istifadə etməsinin uşaqların da alkoqol və 



siqaret istifadə etməsi üzərində təsirli olduğunu göstərmişdilər. Green və digər araşdırmaçılar, 

bu  tədqiqatı  dəstəkləyən  nəticələr  ilə  çıxış  etdilər.  Cohen  və  həmkarları,  siqaret  çəkmə  və 

valideynlərin  davranışları  arasındakı  əlaqəni  araşdırmış,  siqaret  və  alkoqol  istifadə  edən 

uşaqların ana-atalarının uşaqlarına daha çox vaxt ayırıb, ünsiyyətlərini artırmaları nəticəsində

bu uşaqların son bir ay ərzində alkoqol və siqaret  istifadə etmə səviyyələrinin  aşağı düşdüyü 

görülmüşdür. Laqeyd valideyn nəzarəti siqaret,  alkoqol və narkotik istifadəsi üçün risk  

 

88

World Health Organisation 2006. Role of Health Professionals for TobaccoControl.(www.globaltobaccocontrol.org) 20.06.2010  



89

Heras  P,  Kritikos  K,  Hatzopoulos  A,  Kritikos  N,  Mistibounas    D.    Smoking    among    high    school  students,    The    American  

Journal  of  Drug  and Alcohol Abuse. 2008;  219-224 p.( www.diclemedj.org) 

90

Özerkmen  N.  Ergenlerde  Sigara    İçme  DavranışlarınıEtkileyen  Faktörlerin  Sosyolojik  Analizi,  Sosyoloji  AraştırmalarıDergisi. 



2004: 77-105.( www.edam.com.tr/kuyeb) 

91

Doğan Y. Madde kullanımı ve bağımlılığı. Aile ve Toplum Eğitim, Kültür ve Araştırma Dergisi.2001; 79-86s (



www.bağımlı.org)

 

 



92

Boztaş  G, Aslan D, Bilir N. Çevresel Sigara Dumanından Etkilenim ve Çocuklar. STED. 2006;  75-78 s 

 



41 

                                   

meydana  gətirir.

93 


Nəticə  olaraq,  ana-ata  nəzarəti,  zərərli  vərdişlərə  başlamada,  davam 

etdirmədə  və  sonlandırmada  xüsusilə  yetişkinlik  dövründə  əsaslı  rol oynamaqdadır.  Gənclik 

dövrü, gənclərin mühitdən, nümunələrdən təsirləndiyi dövrdür. Bu müddətdə gənclər müsbət 

mənfi bütün  davranışlardan təsirlənirlər. 

  Gənclərin başlanğıcda maraq, yoldaş təsiri, kiməsə bənzəmək istəməsi və s. kimi amillərdən 

başladığı  siqaret  çəkmə bir neçə il ərzində istifadə edənlərin 50%-də  asılılıq yaradır. 

  Ailə,  yaş  və  cinsiyyətlə  bağlı  xüsusiyyətlərlə  yanaşı    şəxsiyyət  xüsusiyyətlərinin  nikotin 

aslılığının  yaranmasında  təsirilə  bağlı  nəticələrə  rast  gəlinir.  Siqaret  asılılığında  şəxsiyyət 

xüsusiyyətləri ilə əlaqədar öz özünü müalicə və orbitofrontal disfunksiya modeli olmaq üzrə 

iki  nəzəri  model  qarşıya  qoyulmaqdadır.

94 

Öz-özünə  müalicə  modeli,  siqaret  çəkənlərinin 



çoxunun  öz  özlərini  müalicə  üçün  siqaret  çəkdiklərini,  bunun  nikotinin  emosional  vəziyyəti 

yüksəldici  və  həzz  verən  xüsusiyyətlərindən  qaynaqlandığını  ortaya  qoyurlar.  Orbitofrontal 

disfunksiya  modelində;  tütün  istifadəsi  çox  sayda  şəxsiyyət  xüsusiyyəti  ilə  (ekstravertlik, 

impulsiv,  risk  almaq,  monotonluqdan  qaçma  və  yenilik  axtarışı)  əlaqələndirlir.  Şəxsiyyət 

xüsusiyyətləri  və  siqaret  çəkmə  davranışı  arasındakı  əlaqəni  anlamaq,  siqaret  tərgitmək 

müalicələrində  fayda  təmin  edə  bilər.  Siqaretin  zərərləri  haqqında  məlumatı  olan 

istifadəçilərin siqaretdən istifadə faizi daha yüksəkdir.

30

 



  Bu vəziyyət siqaret ilə əlaqədar təhsil proqramlarının məzmunu, fəaliyyətinin və hədəflədiyi 

proqramların yenidən təşkil edilməsi zəruriliyini göstərir. Tütün məhsulları ilə əlaqədar olan 

qanunların  təsirli  tətbiq  olunması,  məhsulların  reklam  və  təqdimatlarının  təbliğ  

etdirilməməsi,  satışlara  nəzarət  edilməsi,  beynəlxalq  tütün  bazarının  xüsusilə  uşaqlar  və 

qadınlar üçün inkişaf etdirdikləri strategiyaların fərqinə vararaq təsirli tədbirlərin alınması  

    94


Etter  JF.  Smoking  and  Cloninger’s  Temperament  and  Character  Inventory.  Nicotine&  Tobacco  Research  2010;    919-26  p.(

 

www.diclemedj.org)Selby  P,  Voci  SC,  Zawertailo  LA,  George  TP,  Brands  B.  Individualized smoking  cessation  treat-ment  in  an 



outpatient setting:  Predictors of  out-come in  a sample with psychiatric  and addictions  co-morbidity.  Addict Behavior 2010; 811-

817 p 


 

95

Sütoluk Z, Nazlıcan E, Azizoğlu A, Akbaba M. Yüreğir Çıraklık Eğitim Merkezi öğrencilerinde depresyon sıklığı ve nedenleri. 



Türk Tabipleri Birliği Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi 2005; Temmuz-Ağustos-Eylül: 23-26 s.(

 www.korhek.org) 

93

Hamzaçebi, H. Ü, Ünsal, M, Dabak, Ş, Bilgin, S, Aker, S. “Samsun Tekkeköy İlçesi İlköğretim  Öğrencilerinde        Sigara İçme 



Prevalansı ve Etkileyen Faktörler”. Toraks Dergisi , (2008) 34-39 s. (www.toraks.dergisi.org/pdf/pdf_Toraksder_14.pd

)

 




Yüklə 0,57 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   21




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə