I fəSİL. TÜTÜn haqqinda üMÜMİ MƏlumat
Yüklə 0,57 Mb. Pdf görüntüsü
|
46
qiymətləndirilməsi baxımından müxtəlif üsullar mövcudur. Bunlardan ən geniş şəkildə istifadə olunan İsveçli Dr. Karl Fagerstrem tərəfindən inkişaf etdirilimiş olan testdir(FTND; Fagerström Test for Nicotine Dependence). Bu test 6 sualdan ibarətdir və suallara verilən cavablara görə asılılıq səviyyəsi qiymətləndirilir. Bizim tədqiqatda asılılığın təyini üçün Faqerstrem Nikotin Asılılıq Testi istifadə edildi. Asılılıq səviyyələri; 0-3 bаll yüngül səviyyəsi, 4-6 ball orta səviyyəsi 7-10 bаll yüksək səviyyəsi olaraq qiymətləndirildi.
4.1.3.Tədqiqatın strukturu Tədqiqat 4 mərhələdən ibarətdir. İlk olaraq tədqiqatın fərziyyəsi irəli sürülüb, tədqiqatda iştirak edəcək şəxslərin sayı, tədqiqatın keçiriləcəyi müəssələr və metodikalar müəyyən olunmuşdur. Yarana biləcək problemləri müəyyən etmək və sual doğura biləcək məsələləri aydınlaşdırmaq məqsədilə pilot tədqiqat keçirilmişdir. Müəyyən olunmuş metodikalar əsas və kontrol qrupda aparılmış, materiallar toplanmışdır. Üçüncü mərhələ nəticələrin işlənməsi mərhələsidir. Alınmış nəticələr təhlil olunmuş, cədvəl və diaqramlarda əks olunmuş, statistik analiz aparılmışdır. Sonuncu mərhələdə isə fərziyyənin düzgünlüyü və ya səhv olması aydınlaşdırılmışdır. Daha sonra məlumatlar toplanmış, kompyuterə salınmış, əldə edilmiş bu işləmələr dissertasiya formasına salınmışdır. Hər bir iştirakçıya tədqiqatın məqsədi haqqında informasiya verilmiş və onların tədqiqatın istənilən mərhələsində iştirak etməkdən imtina etmək imkanının da olduğu izah edilmişdir. Nəticədə, bütün tədqiqatda iştirak edənlər məlumatlı razılıq vermişdilər.
4.1.4.Statistik analiz Nəticələrin işlənməsi SPSS proqramının 16.0 versiyası vasitəsi ilə həyata keçirilmişdir. Əhəmiyyətliliyin səviyyəsi (p<0,05) olmalıdır. Dürüstlük p əmsalı
vasitəsilə yoxlanılmışdır(p<0,05). Klinik və sosial göstəricilər arasında korrelyasiyanı müəyyən etmək məqsədilə bivariate korrellate, Pearson əmsalından istifadə olunmuşdur.
47
4.1.5 Alınan nəticələrin təhlili
Gənclərin sağlamlığını təhlükə altında qoyan tütün məhsullarından istifadə bu sahədə önəmli tədqiqatları gündəmə gətirir. Siqaret aludəçiliyi inkişafda və inkişaf etməkdə olan çox ölkədə olduğu kimi ölkəmizdə də əhəmiyyətli sağlamlıq problemidir. Dünyanın müxtəlif ölkələrində, uşaqlar və gənclər arasında siqaret istifadəsinin müəyyən olunması məqsədilə aparılan araşdırmalarda fərqli nəticələr aşkarlanmışdır. Biz tədqiqat zamanı tələbələr arasında depressiya faizini müəyyən etmək siqaret çəkənlərin aslılıqlarını hansı mərhələsində olmasını hər iki qrupda müqayisələrlə müəyyən etdik. Əsas və kontrol qruplar arasında müqayisəli təhlil göstərdi ki, əsas qrupdakı iştirakçıların depressiya göstərici kontrol qrupdan çoxdur. Aslılıq göstəricisi orta və ağır olan tələbələrin siqareti tərgitmək istəmədikləri faizi daha çoxdur. Aslılığın nəticəsinə görə siqaret çəkənlərdə orta dərəcli aslılıq üstünlük təşkil edir ( yüngül dərəcə 25%,orta dərəcə 47%, ağır dərəcə 28%). Bek testinin nəticəsinə görə əsas qrupda yüngül və orta ağır depressiya üstünlük təşkil edir. Kontrol qrupda 60%-də depressiya yoxdur, 26%-də yüngül depressiya müəyyən olundu. Tələbələrin istifadə etdikləri siqaret markalarından məlum olur ki, gənclərimiz daha çox xarici markalı siqaretlərdən istifadə edir. Bu göstərici reklam və kinoların gənclərimizə etdiyi təsirlərin səbəbi kimi qeyd oluna bilər. Tədqiqatda iştirak edən 200 tələbədən mütəmadi olaraq siqaretdən istifadə edənlər 26% (n=52), heç çəkməyən 33,5% (n=67), bir dəfə sınayıb heç sevməyən 18,5(n=37), bir dəfə sınayıb xoşuna gələn 7,5% (n=15), ara-sıra istifadə edən 13% (n=26), tərgidən 1,5% (n=3) təşkil edir. Siqaretə başlamada ən kiçik yaş 8, ən böyük yaş 21-dir. Əsas qrupda orta yaş 19.78, kontrol qrupda orta yaş 19.61 təşkil edir. Tələbələr siqaretə başlama səbəbləri kimi 30% maraqlı gəldiyinə görə, 15% diqqətlərini çəkdiklərinə görə, 55%-i digər səbəblərdən qaynaqlandığını qeyd etmişlər.(Bax :Şəkil4.1)
Siqaretə başlama səbəblərinin göstəriciləri Şəkil 4.1
Atalarının siqaret çəkmə faizi etmirdi. Kontrol qrupda 39,4% 48,5%-i 0-2 il müddətində, 38,6 % edir(Bax:Şəkil 4.2). Əsas qrupda t fikirləşmir. Siqaret çəkənlərin 58,2%
İlk siqaret sınağı 10-14 Say
% ilk siqaret sınağı % gündə
çəkilən siqaret % Cəm
15-19 Say
% ilk siqaret sınağı
% gündə çəkilən siqaret % Cəm
Kontrol qrupda 39,4% çəkir, 47,5% çəkmir, 14,1% çəkirdi artıq ç , 38,6 %-i 3-5 il ,12,5 %-i 6-8 il müddətind sas qrupda tələbələrin 60,6% siqareti tərgitməyi fikirl rin 58,2%-i tərgitməyi sinayıb, 41,8 % sınamayıb.
ilk siqaret sınağı, gündəlik çəkilən siqaretin təhlili
gündəlik çəkilən siqaret 11 dən az 11-20
21-30 30 dan ç
9 10
3
ilk siqaret 39.1% 43.5%
13.0% əlik
n siqaret 21.4%
27.8% 27.3%
9.8%
10.9% 3.3%
31 25
8 % ilk siqaret 47.7% 38.5%
12.3% əlik
n siqaret 73.8%
69.4% 72.7%
33.7%
27.2% 8.7%
48
kmir, 16% artıq istifadə artıq çəkmir. Tələbələrin tində siqaretdən istifadə yi fikirləşir 39,4% isə 41,8 % sınamayıb.
hlili
Cədvəl 4.2 Cəm
30 dan çox 1 23
4.3% 100.0% 33.3%
25.0% 1.1%
25.0% 1 65 1.5% 100.0%
33.3% 70.7%
1.1% 70.7%
maraqlı gəldi diqqətimi çəkdi digər səbəb
Yüklə 0,57 Mb. Dostları ilə paylaş:
|